Het is zo’n jaar of tien geleden dat de overheid zich actiever begon te bemoeien met de gezondheid van de Nederlander in het algemeen, en die van onze jeugd in het bijzonder. Dat kwam niet helemaal voort uit altruïsme. Er is was sprake van eigenbelang, want volgens alle voorspellingen zou de zorg in Nederland onbetaalbaar worden. 

Preventie werd het toverwoord.

De strijd tegen het roken is sindsdien verhevigd. Verboden werd het pakje sigaretten nog net niet, want het zou belachelijk zijn tabak te verbieden, terwijl het gebruik van softdrugs wordt gedoogd en er zelfs serieus over legalisering wordt gedebatteerd. Een pakje sigaretten moest tien euro gaan kosten, opdat het voor jongeren nauwelijks nog betaalbaar zou zijn. Uit alle openbare ruimtes werd de sigaret geweerd, zelfs in het bruine buurtcafé, waar je juist komt om het reine leven te vergeten. De sigaret werd steeds meer van zijn romantiek ontdaan. Op zijn sterfbed had Sartre, nadat hem de vraag was gesteld waarom hij eigenlijk nog leefde, geantwoord: “Om te roken”. 

Zo iemand zou nooit meer opstaan en er nooit meer bij gaan liggen.

Naast tabak werd ook drank op de lijst van verdachte genotsartikelen geplaatst. Een harde strijd kondigde zich aan. Buckler 0.0 werd als slappe hap belachelijk gemaakt en tegelijkertijd wonnen speciaalbieren terrein. Voor een lekkere tripel zit je al gauw aan zo’n alcoholpercentage van 10%. Niettemin bleef ook drank niet onaangetast door het gezondheidsvirus. Biologische wijnen werden in de markt gezet en naar analogie van alcoholvrije bieren zijn er ook wijnen gekomen, die eigenlijk niets anders zijn dan een veredeld soort druivensap. 

Ooit Einstein aan de ringen zien hangen? Van de grote natuurkundige Stephen Hawking valt evenmin vol te houden dat zijn geniaal brein werkte vanuit een gezond lichaam

Na roken en drank werd ons eten onder de loep genomen: te vet en te veel suiker. Hongersnoden vinden af en toe nog plaats, maar tegenwoordig trekt vooral een epidemie van obesitas door de wereld. We worden met z’n allen monsterlijk dik. De Schijf van Vijf, opgehangen aan elke muur van onze scholen en ziekenhuizen, moet helpen dit nieuwe gezondheidsgevaar te keren. Veel groeten en fruit, geen rood vlees meer, hoogstens één (1) glas wijn per dag. En denk maar niet dat rode wijn gezonder is dan witte wijn. Van allebei raak je hersencellen kwijt. En willen de frisdrankproducenten niet meedoen, dan komt er een wettelijke suikertaks, aanbevolen door de Consumentenbond en de Vereniging van Huisvrouwen (bestaat die nog?).

Waar ook oneindig propaganda voor wordt gemaakt, is bewegen. 

Hollen, joggen, sporten, enzovoort, zijn goed voor de gezondheid. Mensen schijnen veel te weinig te bewegen, maar volgens Midas Dekkers in zijn hoogst vermakelijk boek Lichamelijke oefening is daar weinig van bewezen. Dieren bewegen alleen als het echt nodig is. Ze slapen liever. Wil een mens een levensjaar winnen dan zou hij ongeveer datzelfde jaar moeten verdoen met sporten. Voorthollen als een hamster in een rad, om oud te worden. Van Mens sana in corpore sane, de gezonde geest in het gezonde lichaam, schijnt wetenschappelijk ook weinig van te kloppen. Ooit Einstein aan de ringen zien hangen? Van de grote natuurkundige Stephen Hawking valt evenmin vol te houden dat zijn geniaal brein werkte vanuit een gezond lichaam. 

Wat is er tot dusver bereikt na al die gezondheidscampagnes? Is de Nederlander, en in het bijzonder de Nederlandse jeugd, gezonder geworden?

In elk geval zijn we ‘Europees kampioen kopschoppen’, zoals ik las op Geenstijl. Op verschillende plaatsen in Europa worden dronken Nederlandse jongeren gearresteerd: zij zijn zich te buiten gegaan aan het soort geweld dat duidt op een zeer onbeschaafde op(voeding). Het lijkt erop dat we, qua misdadigheid, zelfs Italië aan het passeren zijn. Ja, onze jongeren kunnen er wat van! Ze zijn in hun dronkenschap bijna net zo scherp als al die Engelse hooligans. En ze kunnen nog veel meer. Zelf heb ik nog meegemaakt dat middelbare scholieren bij Luycks gingen werken om augurken in glazen potten te doen à 1,12 gulden per uur. Heden ten dage kun je een jongere inhuren om al voor 5.000 euro iemand om te leggen.

Daar tegenover staat dat de Nederlandse sporters het heel goed doen op de Olympische Spelen. Maar is dat werkelijk propaganda voor een gezonder leven? 

Zelf heb ik nog meegemaakt dat middelbare scholieren bij Luycks gingen werken om augurken in glazen potten te doen à 1,12 gulden per uur. Heden ten dage kun je een jongere inhuren om al voor 5.000 euro iemand om te leggen

Mij lijkt het eerder dat het tegendeel waar is: niets is ongezonder dan het bedrijven van topsport. Bijna iedere topsporters heeft wel eens een ernstige blessure opgelopen, waarvan hij (of zij) moest ‘revalideren’. Een vrouwelijk judoka heeft zelfs lang gedacht nooit meer te kunnen lopen. Judoka Roy Meyer, commentator bij de NPO-televisie werd heel enthousiast, toen een andere vrouwelijk judoka met een blauw oog en een zware hoofdwond gewoon doorvocht. Zelf was hij een keer buiten bewustzijn geraakt, zo vertelde hij, omdat hij bij een verwurging niet wilde opgeven. Hij was daar erg trots op. 

Regelmatig zie je een atleet hinkend afhaken met een geknapte hamstring. Menig marathonloper heeft zelfs halfdood de finish niet gehaald. Wielrenners plegen “hard onderuit gaan”. Soms valt het mee, soms tegen en dan is zo’n sporter, hup, voor een jaar of wat weer uit roulatie. 

Worden de noodzakelijke operaties en andere herstelkosten betaald uit de algemene middelen, vraag ik wel eens af. Ik wil niet gierig zijn, maar er moeten zo langzamerhand toch honderden miljoenen omgaan in al die sportblessures. Zou het IOC – toch geen onbemiddelde organisatie – die niet moeten betalen? Hoe verantwoord is het trouwens om een iemand (een gouden medaillewinnares) mee te laten doen, die vorig jaar nog een hartoperatie heeft ondergaan. 

Boksen is ook zoiets. Het leverde Mohammed Ali behalve een gouden medaille ook Parkinson op, zodat hij zijn verdere leven met zo’n geldtellershand rondliep. Maar hij bleef een rolmodel voor iedere sportman en sportvrouw. Bij de NPO zei een commentator enigszins teleurgesteld dat er niet verder wordt gebokst voor de bronzen medaille. Kennelijk ziet het publiek dat graag: zojuist een bokswedstrijd verloren, maar toch de volgende dag weer de ring in. Levensgevaarlijk, want een verliezende bokser is verplicht enige tijd rust te houden. Onze commentator dacht natuurlijk aan die miljarden televisiekijkers die elke dag de Spelen volgen: topsport is de crystal meth van het volk. 

Midas Dekkers heeft gelijk: spoor mensen aan om te bewegen en de volgende dag gaan ze overdrijven

Midas Dekkers heeft gelijk: spoor mensen aan om te bewegen en de volgende dag gaan ze overdrijven. Geef Nederlanders de illusie dat het voor een land belangrijk is zoveel mogelijk medailles te halen, en er wordt een groot sportcomplex in Papendal gebouwd. Werd daar een BMX’er niet voorgoed invalide, omdat ze vergeten waren een hek weg te halen?

Ik bedoel maar: wil je gezond blijven? Blijf dan thuis en lees een boek.