De stelling: ‘Het hoger onderwijs is te toegankelijk’
Arbeidsmarktkrapte wordt in meerdere sectoren steeds structureler. Vooral aan praktisch geschoolden heerst een tekort. Tegelijkertijd groeit het aantal universitaire studenten, terwijl het hbo en mbo krimpen. Is het een idee om niet iedereen meer zomaar toe te laten tot de universiteit?
Ja
Willem Halffman, universitair hoofddocent wetenschapssociologie aan de Radboud Universiteit en lid van WOinactie
Waarom bent u het eens met deze stelling?
“Er lopen momenteel te veel mensen op de universiteit rond die beter af zouden zijn op een meer toegepaste onderwijsvorm. Mensen kiezen hier met name voor vanwege prestige en de kansen op een goede baan of een degelijk salaris. Enkel en alleen doordat de samenleving academische scholing het hoogst waardeert. Dit heeft vaak weinig te maken met intrinsieke motivatie voor de wetenschap.”
Wat moet er veranderen?
“De bedrijfsmatige logica die universiteiten domineert, gaat ten koste van de academische en inhoudelijke integriteit. Universiteiten zouden enkel mensen moeten aantrekken die wezenlijk geïnteresseerd zijn in de wetenschap. Ik ben voor een strakke scheidslijn tussen wetenschappelijk en toegepast onderwijs. Anderzijds is wetenschappelijke informatie juist te weinig toegankelijk. Zorg ervoor dat alle geproduceerde kennis door iedereen kan worden gebruikt. Sinds corona hangt er in elke zaal een camera. Waarom zou je hoorcolleges dan niet publiekelijk beschikbaar maken?”
Hoe kijkt u aan tegen de hoge aantallen internationale studenten?
“Die zijn deels het gevolg van een pervers financieringssysteem en zorgen voor allerlei capaciteitsproblemen, zoals woningtekorten, bomvolle collegezalen en overwerkte docenten. Daarbij vind ik het onverstandig om de bovenlaag van een land in een andere taal op te leiden. Engels geheel uitbannen is geen optie, maar er bestaan verstandige compromissen.”
Nee
Sebastiaan Steenman, universitair hoofddocent bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht en voorzitter nationale Expertgroep Toegankelijkheid Hoger Onderwijs
Waarom bent u het oneens met deze stelling?
“Het Nederlandse onderwijssysteem kenmerkt zich door vroege selectiemomenten, de belangrijkste bij de overgang van primair naar voortgezet onderwijs. Deze zitten gelijkwaardige toegankelijkheid van universiteiten in de weg. De toenemende hoeveelheid schaduwonderwijs – zoals bijlessen, die vooral zijn weggelegd voor beterbedeelden – heeft ook een negatieve uitwerking hierop. Bij een goede opleidingskeuze speelt sociaal kapitaal vervolgens een belangrijke rol, en dat is ook niet voor iedereen hetzelfde. Genoeg ruimte voor verbetering dus.”
Moeten zoveel mensen een wetenschappelijke opleiding nastreven?
“Maatschappelijk gezien is het onwenselijk dat universiteiten blijven groeien, terwijl het hbo krimpt. Je zou willen dat vwo’ers vaker voor toegepast onderwijs kiezen, wat nu juist steeds minder gebeurt. Dat is vreemd, want de interesse voor toegepaste beroepen neemt niet af ten opzichte van beroepen waarvoor academische reflectie voor nodig is. Dit gaat alleen meer over prestige dan over toegankelijkheid.”
Is het beperken van het aantal plekken aan universiteiten dan geen idee?
“Met minder plekken wordt het prestige van universitaire opleidingen alleen maar groter, dus dat werkt niet. Uiteindelijk moet fundamenteel worden nagedacht over hoe we kwaliteiten anders gaan waarderen, iets wat OCW-minister Dijkgraaf de laatste jaren al actief heeft gepropageerd. Niet waarderen in termen van hoog- of laagopgeleid, maar bijvoorbeeld praktisch of theoretisch geschoold.”
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.