Het is een schande, vrienden: voor het eerst sinds 1947 ben ik niet uitgenodigd voor het Boekenbal. Mijn uitgever Strengholt kreeg nul op het rekest toen hij om een uitnodiging voor zijn bestverkopende auteur vroeg. Een juffrouw van de CPNB – vermoedelijk melkwit, met een beugel in haar maalinrichting, furunkels, uitvallend strohaar en geteisterd door halitose – bleek nog nooit van mij gehoord te hebben. 

Toen Strengholt uitlegde wie ik wel niet was, lispelde de tiepmiep dat ‘het allemaal wel erg klonk als een stokoude witte babyboomer’ en dat ik dus sowieso niet zou passen op het Boekenbal, dat wederom geheel in het teken zal staan van de ‘DEE, EE en IE’. 

Die letters bleken bij navraag te staan voor diversity, equity, and inclusion. 

Het kind gebruikte nog net niet het D66-jargon van Pia Dijkstra, demissionair minister voor Medische Zorg en Eugenetica: dor hout en voltooid leven. 

En dan te bedenken dat ik op 4 maart 1947 eregast was op het eerste Boekenbal (dat toen nog Schrijversbal heette) in het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam, georganiseerd door de Commissie voor de Propaganda van het Nederlandsche Boek. Het thema was ‘Het boek en de muzen’ en het Handelsblad schreef ’s anderendaags geestdriftig: 

“Vijf van de zes composities, welke het programma vormden van het Gala-Concert door Willem v. Otterloo en het Utrechtsch Stedelijk Orchest ter gelegenheid van de Boekenweek, waren geïnspireerd door de Muze der Letteren. En van deze vijf telde men er vier, die een Nederlandsch gedicht tot uitgangspunt hadden: Diepenbrocks ‘Vondels Vaart naar Agrippine’ (J.A. Alberdingk Thijm), Willem Landrés ‘Kinderkruistocht’ (M. Nijhoff), Paaps ‘Muzyck ter Bruiloft’ (Vondel) en de Vier Drinkliederen van Strategier (Nederlandsche Anonymi, van Duinkerken en Kelk). Aan het hoofd van dit programma ging een Divertimento van Willem van Otterloo voor koper, piano, celesta en slagwerk; het slot was de ouverture van Wagenaar voor Cyrano de Bergerac. Aan de bedoeling van de organisatoren om aan te toonen, dat er verband bestaat tusschen literatuur en muziek is dus voldaan.”

Vrienden, ik schiet bijna vol als ik al deze grote namen zie. Wat een beschaving hadden wij vroeger in ons geliefde vaderland. Eigenlijk ging het vanaf 1947 al bergafwaarts met het Boekenbal, want door de jaren heen werden wij door de CPNB als asielzoekers van hot naar her gesleurd. Zo vond het Boekenbal plaats in Uilenstede-Buitenveldert, in Lelystad of all places, in een naar peerdenpoep riekende manege in het Brabantse dorp Diessen, in de afgrijselijke Utrechtse Jaarbeurshallen en in de decorhallen van de NOS. Veel echte schrijvers hadden er op een gegeven moment ook geen zin meer in. De CPNB belde me zelfs een keer op of ik alsjeblieft wilde komen, want anders waren er helemaal geen schrijvers.

Het Boekenbal in de ordinaire jongerendiscotheek Escape was het absolute dieptepunt: quelle horreur! De kans om op die avond te sneuvelen was levensgroot, want de niegestent is het perfecte decor voor een vuurgevecht tussen rivaliserende etnische drugsbendes. 

En het ging van kwaad tot erger, vrienden. Zo verstoorde de ongewassen deeg-sliert Freek de Jonge in 2019 de opening van het Boekenbal in de Stadsschouwburg met een luidruchtig protest tegen Thierry Baudet. Als een circusaap klauterde de aandachtszieke dorpsgek over de stoelen in de bomvolle zaal en brulde: “Ik vind dat we aan het begin een statement moeten maken over de toespraak die Thierry Baudet heeft gehouden.”

De Jonge verwees naar de overwinningsspeech van Baudet, waarin die zei dat ‘onze boreale wereld wordt kapotgemaakt en ondermijnd door onze universiteiten en onze journalisten’. 

De hele zaal – minus moi – stond vervolgens op, begon te applaudisseren en scandeerde ‘Freekie, Freekie, Freekie’, en ‘zo’n goeie hebben wij nog niet gehad’. 

Maar wie schetst mijn verbijstering toen die hotemetoten vervolgens eregast Michel Houellebecq toejuichten als ware hij de Messias zelve. 

Ik ben ervan overtuigd dat de door Houellebecq vervloekte pseudo-intellectuele bourgeois-bohème & gauche caviar van Amsterdam nog nooit een boekje van de beste man heeft gelezen, want dan zouden ze weten dat hij Trump een geweldige president vindt, zijn lezers adviseert om op Marine Le Pen te stemmen én bovendien een gezonde bloedhekel heeft aan het mohammedanisme. Tevens wil hij dat Frankrijk de Navo en de Europese Unie verlaat. Verder heeft hij een hekel aan homofielen, is hij een manische prostituant, rookt hij ketting en eet hij rood vlees en gluten.

Ik sluit toepasselijk af met de gevleugelde woorden van mijn jonge vriend Arie Storm, de briljante romancier en de gesel van literair Nederland. Hij schreef in zijn pageturner Het horrortheater van de Nederlandse literatuur:

“Leuk is het niet, maar ik moet het even over het fascisme hebben, opdat we niet vergeten. Het is nu januari en de Boekenweek en het Boekenbal naderen snel. Elk jaar zijn dit terroristische activiteiten waar je u tegen zegt, maar elk jaar ben je ook weer blij dat je het allemaal achter de rug hebt en nog leeft. Je schudt het van je af, je veegt de braakselresten van je schoenen, en je gooit de geschenken en de goedkope Boekenweekessays de deur uit, want die waren immers ook deze keer waardeloos. Kortom: je probeert het te vergeten en over te gaan tot de orde van de dag. Maar dat is niet goed, dat is de verkeerde instelling: zo blijft dat tuig aan de macht. 

“Je leest na die (ruime) week vol tumult eens een boek, een góed boek, en dat is wat de CPNB in de kaart speelt: wederom kunnen ze omdat jij niet oplet een programma samenstellen waarin vredelievende mensen worden beledigd, goede schrijvers in het gezicht worden gespuugd, volksartiesten optreden, iedereen die van literatuur houdt voor rotte vis wordt uitgemaakt en pogingen worden ondernomen nietsvermoedende mensen leesbagger in de maag te splitsen. De Boekenweek is het feest van de boekennazi’s, de mensen met een zwak moreel kompas, de pr-fundamentalisten, de strijd tegen de elite, het vieren van de wansmaak en het oplichten van de consument.” 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.