1. Opiniepeiler is toch wel het makkelijkste beroep ter wereld! Voor bakker, garagist of prostituee moet je tenminste nog iets kunnen, maar een opiniepeiler hoeft alleen maar op te tekenen wat wij vinden. Hij hoeft niet uit te zoeken hoe de dingen echt in elkaar zitten, hij hoeft alleen maar onze meningen over de dingen bij elkaar op te tellen. Bovendien, en dat is helemaal de laatste trend – kom er maar in Gijs Rademaker! – heeft een opiniepeiler altijd gelijk. Wanneer een opiniepeiler er weer eens naast zit, en dat is standaard, kan hij (of zij) met een stalen gezicht zeggen dat de kiezer tot de laatste dag heeft getwijfeld. Eigenlijk wist de kiezer het pas in het stemhokje en helaas – laat dat nou net het enige moment zijn waar je als opiniepeiler niet bij kunt zijn.

2. In zetelaantal gemeten werd Forum voor Democratie van Thierry Baudet de grote winnaar. Daar kun je enorm over feestvieren, maar het waren er vier keer zoveel geweest als de lijsttrekker zijn partij in het gareel had gehouden en niet in zijn stupiditeit een reeks afsplitsingen over zichzelf had afgeroepen. Baudet mag cabaretier Martijn Koning wel een grote bos bloemen sturen. Toen die bij Eva Jinek begon aan zijn tirade en zijn mikpunt de gelegenheid gaf diep gekwetst weg te lopen, had Baudet in de peilingen slechts vier zetels. Maar Baudet had de studio nog niet verlaten of daar waren er alweer drie bij. De stukjes van Sander Schimmelpennick in de Volkskrant deden rest. Eindresultaat: van 2 naar 8, plus 6. Bedankt, heren!

3. De PvdA heeft het zelf nog niet in de gaten, maar de partij staat voor een historisch moment. Hoewel men doet alsof de PvdA niet verloren heeft, is de uitslag voor Lilianne Ploumen een regelrechte blamage. Negen zetels was vier jaar geleden een absoluut dieptepunt. Het was praktisch onmogelijk het dit keer nog slechter te doen. Niettemin is Lilianne Ploumen daar bijna in geslaagd. Het werd een evenaring van het absolute dieptepunt.

Wat nu?

Links Nederland heeft de afgelopen decennia de ene na de andere strategische blunder begaan. Met het ogenschijnlijke succes van de SP in de vorige eeuw is in feite de grote afkalving op links begonnen. De oprichting van GroenLinks maakte de zaken nog erger. Zij liet de brede volksbeweging die de PvdA altijd is geweest, wezenloos en in stukken achter. Daarom zal een linkse fusie op niets uitlopen. Van de samensmelting van de KVP, de ARP en de CHU viel nog iets te verwachten, want hun kiezers waren geen concurrenten, maar brachten elk hun eigen aanhang mee. En zelfs die fusie niet helemaal een succes geworden.

In feite staat versnipperd links er inmiddels nog veel slechter voor dan het CDA bij de oprichting in 1980. PvdA, GroenLinks en de SP zijn elkaars rivalen, hoewel Jesse Klaver geprobeerd heeft net te doen alsof de drie bij elkaar horen. Die poging is door de linkse kiezer niet is gewaardeerd, vermoedelijk zelfs niet eens is begrepen.

Let op: de PvdA is al bezig een nieuwe strategische blunder te begaan met de verzekering dat zij alleen in een coalitie gaat zitten als daarvan – naast D66 – nog een linkse partij (SP of GroenLinks) uitmaakt. De kans wordt dan reëel  dat de PvdA overal naast grijpt. Dat zij nogmaals vier jaar in de oppositie komt, met nogmaals de on-charismatische Lilianne Ploumen als lijsttrekker. Dat mevrouw Ploumen die taak überhaupt op zich heeft genomen, getuigde al van gebrek aan zelfreflectie.

Weer vier oppositie voor een partij die in al haar geledingen een bestuurspartij is, zou catastrofaal zijn. De verkiezingsuitslag biedt de PvdA echter een ontsnappingsmogelijkheid: de PvdA kan zo maar als vierde partij aanschuiven in een coalitie met de VVD, D66 en het CDA. Daarmee zou zij in één klap verlost zijn van die nutteloze solidariteit met de SP en GroenLinks. Bovendien zou de PvdA verlost zijn van Lilianne Ploumen als lijsttrekker. Ploumen zou minister kunnen worden – zij heeft bewezen dat zij dat goed kan en in het buitenland horen ze die zachte -g niet – terwijl de PvdA dan ook nog eens alle tijd krijgt om wel een aantrekkelijke lijsttrekker te zoeken.

In feite staat versnipperd links er inmiddels nog veel slechter voor dan het CDA bij de oprichting in 1980

Kortom, alleen maar voordelen.

Wat let de PvdA nog om niet in zo’n kabinet te gaan zitten? In het formatiespel kun je wel een tijdje nuffig gaan zitten doen, maar het zou van werkelijke daadkracht en inzicht getuigen om meteen de koe bij de hoorns te vatten. In deze tijd van corona is niemand gebaat bij een langdurige formatie.

4. Het succes van D66 is opmerkelijk, hoewel de uiteindelijke winst van vier zetels ook weer niet iets is om van je stoel te vallen. Lange tijd zag het er niet naar uit dat het zover zou komen. Na de installatie van Robot Jetten zakte de partij ver weg, niet alleen in de peilingen maar ook als serieuze gesprekspartner. Kaag heeft het goed gedaan, maar vermoedelijk heeft zij ook het geluk gehad dat veel kiezers ‘strategisch’ op haar zijn gaan stemmen. Haar winst is daarom persoonsgericht en slechts ten dele een winst uit politieke overtuiging, wat een groot risico betekent bij volgende verkiezingen.

5. Lange tijd zag Gert-Jan Segers van de ChristenUnie er pips uit op de verkiezingsavond. Vermoedelijk had hij gerekend op 1 of 2 zetels winst, maar even leek het een sneu verliesje te worden. Eerlijk gezegd gunde ik hem wel een zeteltje minder. In de campagne had hij de hele tijd de integriteitskaart getrokken: ik sta voor mijn principes, ik doe niets wat tegen mijn overtuiging en mijn geloof in gaat. Dat er aan zijn principes, zijn overtuiging en zijn geloof ook verwerpelijke kanten kunnen zitten, is een gedachte die helemaal niet bij hem opkomt. Segers dacht oprecht over te komen, maar ik denk dat veel kijkers instinctief dezelfde afkeer voelden die ook mij overviel bij zijn tv-optredens. Met de CU van Segers zou het huidige kabinet kunnen doorgaan, maar ik hoop dat VVD, D66 en vooral ook de PvdA dit niet laten gebeuren.

6. Mark Rutte heeft de VVD voor de vierde maal naar de overwinning geleid. Als iemand mij vijftig jaar geleden had voorspeld dat de VVD een volkspartij voor alle sociale lagen zou worden en bovendien meer dan drie maal zo groot als de PvdA , dan zou ik hem niet hebben geloofd. Ondanks alles, petje af.