Mijn vader, die in de jaren twintig van de vorige eeuw korte tijd voor Het Volk correspondent in Duitsland is geweest, vertelde eens dat hij op een keer in de verte Adolf Hitler met zijn gevolg voorbij zag lopen. 

“Had je hem niet kunnen doodschieten?”, vroeg ik een tikje naïef.

“Haha. Met de kennis van nu zou ik dat zeker hebben gedaan, maar ik bezat geen wapen. Bovendien zou ik ter plekke zijn gelyncht of later in de gevangenis zijn opgehangen”. 

Of mijn vader de uitdrukking ‘met de kennis van nu’ zou hebben gebruikt, is niet zeker. Met de kennis van nu lijkt mij een typische uitdrukking van nu, maar zoiets moet mijn vader destijds toch hebben gezegd. Of hij zich met zo’n moord eeuwige roem zou hebben verworven, is nog maar de vraag. Misschien was hij een soort Van der Lubbe geworden. Misschien zou het nazisme met een moord op Hitler als een plumpudding ineen zijn gestort en zou niemand ooit geweten hebben wat der Führer voor ons in petto had. Dan was mijn vader gewoon als een terrorist de geschiedenis ingegaan. In elk geval heeft het met Von Stauffenberg, die in 1944 een mislukte aanslag pleegde op Hitler en die daarvoor werd geëxecuteerd, nog lang geduurd voordat hem de heldenstatus werd toegekend. 

Over de tirannenmoord als burgerplicht is veel geschreven, onder meer door de classicus Anton van Hooff in De Republikein. Zo wijst Van Hooff op de Duitse dominee Martin Niemöller, die heeft beweerd dat “de moordenaar (van een despoot) erop mag hopen dat de goede God zijn misdaad zou afwegen tegen de misdaden die hij voorkwam”. Dat zou een kwestie van “Schuldübernahme” zijn. 

Zo langzamerhand kan er geen twijfel over bestaan dat zowel China en Rusland zich ontwikkelen in de richting van een dictatuur.

De gedachte aan tirannenmoord komt uit het oude Griekenland, waar de Atheners zich al wapenden tegen heersers die hun macht wilden misbruiken. Via een schervengericht – de naam van de schurk moest op een potscherf worden geschreven – konden burgers van Athene per stemming een tiranniek heerschap voor verbanning voordragen. 

Mooie tijden waren dat. Ach, beschikten Russen en Wit-Russen maar over zo’n democratische instrument! Om over de Chinezen nog maar te zwijgen.

Zo langzamerhand kan er geen twijfel over bestaan dat zowel China en Rusland zich ontwikkelen in de richting van een dictatuur. Xi Jiping heeft zichzelf per Grondwet benoemd tot de levenslange leider van de Volksrepubliek China. Poetin heeft in de Grondwet vast laten leggen dat hij minstens tot het jaar 2036 aan de macht kan blijven. In China vindt een genocide plaats onder de Oeigoeren en worden politieke tegenstanders in de gevangenis gegooid, of verdwijnen helemaal. Organen worden voor de handel uit levende lichamen gerukt. De communistische partij van China is uitgegroeid tot een grote misdadige organisatie van maffiafamilies. 

Maar laten wij deze keer bij Rusland blijven. Poetin heeft ervoor gekozen de oppositie te onderdrukken en de leiders daarvan consequent uit de weg te ruimen. De vergiftiging van Navalny is de laatste in lange reeks van aanslagen, die naar het Kremlin leiden. Wie opstaat tegen Poetin, weet zo langzamerhand wel met hem of haar te wachten te staat. Vervolgens wordt door het regiem consequent gelogen over al die aanslagen. Liegen is de normale manier van communiceren door het Kremlin. Dat is ook gebleken bij het onderzoek naar het neerhalen van de MH-17. Telkens komt Rusland met nieuwe onzin-verklaringen. Die worden ook telkens weerlegd, maar dat maakt allemaal niets uit. Propaganda door gecontroleerde media moet ervoor zorgen dat de eigen Russische burgers stelselmatig worden gebombardeerd met het ene verzinsel na het andere. En daarvan blijft altijd iets hangen.

Liegen is de normale manier van communiceren door het Kremlin

Na de annexatie van de Krim en een deel van Oekraïne, krijgt Poetin nu Belarus in de schoot geworpen. Om maar aan de macht te blijven heeft de Wit-Russische baas Loekasjenko zich aan Poetin uitgeleverd. Belarus zal op de een of andere manier deel worden van Rusland. De Wit-Russische bevolking, die maanden lang voorbeeldig heeft gedemonstreerd, krijgt wederom voor onafzienbare tijd een laars in de nek gedrukt. Het zal op die manier een volk worden zonder hoop, maar dat kan Loekasjenko, “de laatste dictator van Europa”, weinig schelen. Hij loopt liever rond met een karabijn. Poetin staat erbij en lacht in zijn vuistje. Een klein bataljon van groene mannetjes is dit keer voldoende om zijn groot-Russische droom waar te maken.

De machtsverhoudingen uit de tijd van de Sovjet-Unie lijken te zijn teruggekeerd. Daarbij rijst uiteraard de vraag wat het westen, en met de name de Europese Unie, nog kan doen? Moet de EU machteloos blijven toezien? Is zij gedwongen op haar handen blijven zitten? Zij lijkt niet eens in staat om gezamenlijke strafmaatregelen op te leggen. 

Helaas.

Je kunt in Nederland geen talkshow of Derk Sauer zit erin als de grote Rusland-deskundige. Sauer is geen voorstander van een boycot. Hij heeft daar allerlei wisselende verklaringen voor, geen daarvan is echt overtuigend. Sauer spreekt duidelijk met de handrem erop, want zijn zoon woont en werkt nog altijd in Rusland en je weet maar nooit wat daar de repercussies zullen zijn.

Maar om de misdadige politiek van Rusland enigszins een halt toe te roepen, zal het uiteindelijk toch nodig zijn om harde maatregelen te nemen. Niets doen is geen optie. Nu is het moment gekomen om de noordelijke pijplijn (Nord Stream) af te schieten. Als dat niet gebeurt, zal Poetin gewoon doorgaan tot de volgende aanslag, tot de volgende moord. En verder. Je kunt zaken blijven doen met criminele dictaturen en je hoeft geen moralist te zijn die de dominee altijd prevaleert boven de koopman, maar met het rücksichtslos uit de weg ruimen van politieke tegenstanders, is inmiddels wel een grens bereikt.

Laten wij hopen dat Navalny overleeft. En breng de Russische artsen, die zeiden dat het om een zeldzame stofwisselingsziekte gaat, voor een tribunaal.

Kortom, wordt het niet eens tijd voor een tirannenmoord? Als Poetin zijn oppositie liquideert, wat is er dan op tegen om uiteindelijk ook een prijs op zijn eigen hoofd te zetten? Wie kaatsen wil, moet de bal verwachten. Hoeveel jaar gaat Poetin al zijn misdadige gang? Niets dat hem kan weerhouden. Inmiddels, lijkt me, is Poetin aanzienlijk meer waard dan Bin-Laden, die goed was voor 25 miljoen dollar. Ook voor Loekasjenko zal het vermoedelijk niet moeilijk zijn een flink bedrag bijeen te brengen. 

Als Poetin zijn oppositie liquideert, wat is er dan op tegen om uiteindelijk ook een prijs op zijn eigen hoofd te zetten?

Degene die de tirannenmoord pleegt, zal in elk geval een dankbaar volk van Belarussen treffen. Probleem is dat er in nauwelijks moderne jurisprudentie bestaat op het gebied van tirannenmoord, maar daar moet achteraf toch een mouw aan te passen zijn. 

Blijft over een zeer belangrijke vraag: wie gaat het doen? Wie wordt de Russische Von Stauffenberg? Gelovig of niet, hij zal wel het inzicht van dominee Niemöller moeten delen dat hier sprake is van een optel- en aftreksom is. Hijzelf en zijn rechters zullen moeten bepalen of zijn misdaad uiteindelijk opweegt tegen de vele misdaden die daarmee zijn voorkomen. 

Belangrijk is ook dat de dader iemand moet zijn, die een wapen bezit en er gunstiger voor staat dan destijds mijn vader.