Slap gedoe

Bijna drie maanden na 22 november ben ik vooral verbaasd over de verbazing die ik almaar tegenkom over de overwinning die de PVV die dag in 2023 boekte. Vanwaar al die vragen, terwijl Wilders in de Kamer veruit de beste debater is, er inmiddels het langst van allemaal zit, sinds de oprichting van zijn partij in 2004 in klare, soms botte taal waarschuwt voor de schaduwzijden van migratie en immigratie – een onderwerp dat thans door iedereen wordt omarmd? Maar, zo roepen politicologen dan, hoe konden zoveel landgenoten voorbijgaan aan die vreselijke standpunten van de PVV? Het antwoord laat zich raden: PVV-stemmers snapten dat verkiezingsprogramma’s waarin een en ander staat afgedrukt niks anders zijn dan reclamefolders die niemand leest, dat je Wilders vooral niet te letterlijk moet nemen, maar de geest van zijn bedoelingen des te meer. 

Waarschijnlijker is dat ze vooral op hem stemden omdat ze het slappe gedoe van Rutte en zijn voorgangers inzake immigratie meer dan beu zijn. Een kwarteeuw asielbeleid heeft eigenlijk niets opgeleverd, leren ook de notulen van ministerraden uit 1998, die begin januari werden vrijgegeven door het Nationaal Archief. 

Vorig jaar viel het laatste kabinet-Rutte over de migratieproblematiek, maar exact dezelfde meningsverschillen speelden destijds al onder premier Wim Kok. Die kwarteeuw was er een van pappen en nathouden, van wegkijken en verwijzen naar internationale verdragen waaraan niet te tornen viel. Alles werd uit de kast getrokken om maar niet de verdenking op zich te laden dat wij ten diepste een klein en benepen landje zijn waar mensen leven die destijds al in hun koloniën tekeergingen, die in de Tweede Wereldoorlog de nazi’s meehielpen om de joden naar de vernietigingskampen te leiden. 

Trauma’s

Het zijn deze trauma’s die ten grondslag liggen aan de vooral op links bezongen ruimhartigheid van naoorlogs vreemdelingenbeleid. Maar op die flank regeerden lange tijd de zachte heelmeesters, waardoor de wond steeds meer begon te rieken. Dit jaar passeert Nederland de grens van achttien miljoen inwoners. In 2017 stond de teller op zeventien miljoen, dus dat ene miljoen is er binnen zeven jaar gekomen. Over de groei van zestien naar zeventien miljoen ingezeten, deden we vijftien jaar, van 2002 tot 2017. 

Bij de laatste verkiezingen werd links een halt toegeroepen. En nu wij, riep het klootjesvolk, dat ooit nog op Drees stemde, en op Den Uyl en Kok en later nog even op Wouter Bos, maar dat zich daar allang niet meer thuis voelde en in november definitief afhaakte, toen de PvdA samenging met de postmaterialisten van GroenLinks. Overigens vraag je je af waar links zo benauwd voor is: Wilders kan na 22 november niet meer vanaf de zijlijn van alles roepen; hij moet laten zien wat hij waard is. Bij gebleken ongeschiktheid valt het kabinet binnen no time en zijn zijn dagen in Den Haag geteld. Zo werkt het in ons systeem.

Overheersing

Intussen gaat mijn nieuwsgierigheid uit naar wat een eventueel kabinet met Wilders’ signatuur van plan is met de militaire steunverlening aan Oekraïne. Afbouwen, zoals gesuggereerd, met het risico dat Poetin expandeert richting Polen, Finland of de Baltische Staten, en de Navo niet langer afzijdig kan blijven? Of blijven steunen, al zijn de middelen niet onuitputtelijk, zeker bij ontstentenis van enige oorlogsindustrie? En kan dat ten koste gaan van het PVV-adagium van het eigen volk dat als eerste aan de beurt komt? 

En wat te doen met de EU, met het idee van een Nederland dat uit de samenwerking stapt? Wilders staat in Europa in elk geval niet meer alleen. In Frankrijk voert Marine Le Pen de peilingen aan, in Oostenrijk de FPÖ, in Duitsland is de AfD salonfähiger dan ooit. In Hongarije en Italië regeren geestverwanten. Als Europa nieuwe stromen van vluchtelingen op de Middellandse Zee niet weet te stoppen, gaat radicaal-rechts de verkiezingen van het Europees Parlement van komende juni winnen, wordt een heel continent naar rechts gesleurd. Wat betekent dat, behalve voor het immigratievraagstuk, ook bijvoorbeeld voor de uitbreiding van de EU met onder andere Oekraïne? Hongarije is er nu al geen voorstander van, als enige tot nu toe. Maar wat als Orbán straks medestanders krijgt? Wat zou Poetin trouwens vinden van een radicaal-rechtse zwenking van de EU? Orban is tot nu toe de enige Europeaan met wie hij praat. 

De Duitse politicoloog Herfried Münkler tracht in zijn net verschenen boek Welt in Aufruhr – Die Ordnung der Mächte im 21. Jahrhundert het gedachtegoed van Poetins ideologische huisvriend Alexander Doegin te doorgronden. In diens ogen kan de christelijke beschaving alleen met geweld beschermd worden tegen het decadente Westen. Vandaar Oekraïne. Een overwinning daar moet op den duur leiden tot algehele Russische suprematie over heel de Euraziatische landmassa, waarmee het land tegenwicht biedt aan grootmacht de Verenigde Staten. Om die toekomstige overheersing te bestendigen zal Rusland nieuwe allianties moeten sluiten – van Berlijn, Londen en Parijs, tot aan Tokio en Teheran. Rusland wordt als het ware opnieuw geboren. 

Tegen deze achtergrond mag niet uitgesloten worden dat het ooit nog tot een vergelijk komt tussen dat nieuwe, rechtse Europa en Poetin: moegebeukt door de oorlog mag Poetin dan Oekraïne behouden, in ruil voor veiligheidsgaranties voor de rest van Europa. Oekraïne is qua oppervlak na Rusland het grootste land van Europa. Me dunkt dat dat een buffer is. Maar iets in mij zegt dat wij ons in dat scenario beslist niet rijk of veilig moeten rekenen. 

Linke tijden derhalve, maar ook boeiende breken aan voor de aanstaande ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie.

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.