De woorden ‘verbijstering’ en ‘verbazing’ gierden door de wandelgangen van politiek Den Haag, toen Pieter Omtzigt was opgestapt van de formatietafel. Zijn medeformanten konden het bijna niet geloven dat het allemaal echt was gebeurd. Voor Wilders, Yesilgöz, Van der Plas en Plasterk leek het een totale verrassing, een donderslag bij heldere hemel.

Al snel gingen de rondhobbelende journalisten mee in wat dezer dagen ‘een frame’ wordt genoemd. Ooit mocht Hilversum 3x de Volkskrant zijn geweest, tegenwoordig is het meer 3x De Telegraaf. Omtzigt werd weggezet als de Grote Twijfelaar, die slechts warrige berichten achterlaat. Hij was nog net geen verrader van de nationale zaak, maar het kwam wel dicht in de buurt.

In feite was het allemaal een slecht toneelstukje.

Al vanaf het begin van de formatie had Omtzigt laten blijken ‘dat hij grote bezwaren had’ tegen Wilders en diens partij, wat gewoon betekende dat hij helemaal geen zin had in een coalitie met de PVV. Misschien had hij toen al niet mee moeten doen, maar ik denk dat hij beleefd wilde zijn en niet meteen hardvochtig nee wilde zeggen.

Tijdens het formeren veranderde er bovendien weinig. Wilders bleef de zak die anderen voor katholieke gluiperds uitmaakt, Yesilgöz sukkelde maar door en door, Van der Plas ging voort met het bagatelliseren van de boerendreigementen en Plasterk bleef in zijn ijdelheid denken dat hijzelf wel eens de minister-president zou kunnen worden. Als zij niet hebben gezien wat heel Nederland zag, namelijk dat Omtzigt er elk moment mee kon ophouden, moeten ze wel erg veel koeienstront in hun ogen hebben gehad. 

Al vanaf het begin van de formatie had Omtzigt laten blijken ‘dat hij grote bezwaren had’ tegen Wilders en diens partij, wat gewoon betekende dat hij helemaal geen zin had in een coalitie met de PVV.

Omtzigts optreden in de talkshow Humberto beviel mij bovendien best. Hij was helemaal niet warrig. Ik begreep hem van a tot z. Wie daar nou moeite mee had, zou eens een cursusje ‘politiek handwerk’ moeten volgen. Toen Omtzigt buiten de studio in een auto naar Enschede wilde stappen, kreeg hij ook nog te maken met journalisten die zich volkomen belachelijk gedroegen.

Razende Roelandjes spelen, hoe gênant! 

Dat Omzigts medeformanten voornamelijk met zichzelf bezig zijn geweest en de werkelijkheid geheel uit het oog hebben verloren, bleek ook twee dagen later toen zij een lege stoel hadden klaar gezet, mocht Omtzigt toch nog komen. Het leek verdorie wel Pesach! Op het Joodse Paasfeest is het traditie de deur open te laten en een lege stoel aan tafel te zetten, opdat als zichtbare verwachting de heiland alsnog kan aanschuiven in de gedaante van een onverwachte gast of een vreemdeling. Helaas komt de heiland nooit en is die stoel in de loop der eeuwen altijd leeg gebleven. 

U raadt het al: ook Pieter Omtzigt kwam niet. Hij bleef in Enschede om uit te rusten van alle ophef. Wat mij tot die ene, onvermijdelijke conclusie brengt:

Pieter Omtzigt heeft groot gelijk.

Pieter Omtzigt heeft groot gelijk dat hij van de formatietafel is weggelopen. Meer dan twintig jaar heeft Wilders zo’n beetje iedereen beledigd, met de ‘kopvoddentaks’ als absoluut dieptepunt. In de loop der jaren heeft Wilders steeds radicale voorstellen gedaan, die of onhaalbaar of onbetaalbaar waren. Dat hij direct na zijn verkiezingsoverwinning bereid was een groot deel van zijn ideeën in een ijskast op te bergen, maakte hem alleen maar ongeloofwaardiger.

En onbetrouwbaarder. 

Dat Wilders voorlopig is gestruikeld op zijn weg naar het premierschap kan hij alleen zichzelf verwijten, hoe hard De Telegraaf ook roept dat het land moet worden geregeerd.

Je wist nooit of die ideeën ineens weer tevoorschijn zouden komen, als hij eenmaal in het Torentje zat. Dat Wilders voorlopig is gestruikeld op zijn weg naar het premierschap kan hij alleen zichzelf verwijten, hoe hard De Telegraaf ook roept dat het land moet worden geregeerd. Achteraf bezien is de inschatting van columnist Plasterk, dat de formatie van een rechts kabinet een fluitje van een cent zou zijn, die van een krankzinnige. Daarmee heeft Plasterk zichzelf bewezen als iemand met even weinig politiek als psychologisch inzicht. Eigenlijk wisten wij dat al uit de tijd dat hij minister was en als lid van de PvdA meeschreef aan het partijprogramma van de PvdA. Ik vermoed dat Plasterk graag excentriek wil zijn – nog meer een kunstenaar dan een wetenschapper – maar in zijn drang om uit te stijgen boven het middelmatige Haagse gewemel, is hij blijven steken in zijn eigen ijdelheid. 

Nu rest hem eigenlijk niets anders dan zijn verslag in te leveren en voorgoed uit de politiek te verdwijnen. Zijn sterke meningen in De Telegraaf zal ik voortaan met nog meer korreltjes zout lezen. De geur van de beste stuurlui die aan wal staan, zal er voortaan penetrant uit opstijgen. 

Ook het optreden van Dilan Yesilgöz is tot dusver een grote teleurstelling geweest. Even leek zij op het Torentje af te steven als de eerste vrouwelijke premier van Nederland, maar zelden heb ik iemand door zwalkende strategieën zo haar eigen glazen zien ingooien. Ze zette de deur naar Wilders open, kwakte hem weer dicht, zette hem alsnog op een kier en kon niet meer terug als gedoogster, toen Plasterk aanklopte. Het zou het verstandigste zijn wanneer zij als lijsttrekker van de VVD zou terugtreden, maar als je eenmaal zo hard ergens aan hebt getrokken, is het moeilijk ermee op te houden. 

Door Rutte in de leeuwenkuil gegooid en opgevreten.

Zielig is de aftocht van Caroline van der Plas. Nog een paar maanden geleden sloeg zij als de grote winnaar haar hand voor de mond. Ze bleek echter de boerenvariant te zijn van Sigrid Kaag, die op de tafel sprong. Het verval ging al bijna even hard. Zo langzamerhand staat ze symbool voor alle brandende autobanden en asbestregens. Aan de haag harer tanden ontsnapt nauwelijks nog een verstandige gedachte.

Het huidige rechts heeft met Wilders een grote overwinning behaald. Gefeliciteerd, ik zou ermee kunnen leven, ware het niet dat ik de meeste rechtse types van een nu te formeren kabinet nogal onaantrekkelijk vind. Geen mensen om bij een goed glas en een mooie sigaar een boom op te zetten over de politieke problemen. Bij Wiegel en zelfs bij Dries van Agt had je dat nog wel.

Rust zacht, Dries. Hij was een oprechte excentriekeling, zoals Plasterk graag zou willen zijn, maar dat niet is. 

Van Agt belde mij trouwens wel eens op. Zo maar, kennelijk zat hij zich te vervelen. Dan zei hij: ‘Mijn beste, geachte heer Pam, u en ik verschillen over heel wat zaken van mening, maar ik wens u toch mijn complimenten over te brengen ten aanzien van uw stukje van hedenmorgen’. En dan was je ineens een uur lang aan het praten over de ins en outs van allerlei politieke vraagstukken. Als persoon kon ik Van Agt wel waarderen, een enkele keer zelfs zijn denkbeelden. Maar bij het huidige rechts heb ik dat een stuk minder. Stel je voor dat je Dion Graus of zo’n idiote engerd van een Joeri Pool aan de telefoon zou krijgen. Ik huiver nu al bij de gedachte.

Laatst was ik bij Nijmegen in de buurt van de Heilige Land Stichting en kreeg het idee om die katholieke gluiperd van een Van Agt te bezoeken. Helaas was hij te ziek, zei men. Nu is hij dood. Rust zacht, Dries. Hij was een oprechte excentriekeling, zoals Plasterk graag zou willen zijn, maar dat niet is. 

Dus Pieter Omtzigt, houd vol! 

U hebt zeer goed gezien dat het met Geert Wilders en met de lui van zijn partij nooit iets kan worden.

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.