Salonsocialisme

Bestaat er een kans dat de samenwerking van PvdA en GroenLinks juist heel goed uitpakt bij de komende Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart? Natuurlijk, al was het maar omdat er altijd mensen zijn die zo’n nieuw initiatief een kans gunnen en dat voor zichzelf graag uitleggen als ondersteuning van een nieuwe bestuurscultuur. Die wellicht ook erg houden van Attje Kuiken en die jongen van Klaver. Maar als je even terugkijkt, weet je dat groen en sociaal helemaal niet met elkaar zijn verweven, zoals prominenten van beide bloedgroepen beweerden.

Het is eerder een weeffout die althans in de sociaaldemocratie een lange traditie kent, en vaak verschillende kwalificaties kreeg, zoals het salonsocialisme (men zegt links te zijn, maar gedraagt zich rechts), het biefstuksocialisme (socialisme louter ten bate van materialistisch gewin) en nu dus het bakfietssocialisme (groen en sociaal als modegril voor de hogere klasse). Joop den Uyl wenste in de jaren zeventig dat elke arbeider ooit in z’n eigen autootje kon rijden. Zulks gebeurde, met dank aan de economische groei van die tijd. Maar Jan met de pet, om hem zo maar eens neer te zetten, was economisch links ingesteld; cultureel was hij zo rechts als wat. Hij las De Telegraaf in plaats van Het Vrije Volk, en hij verhief zich niet via de Vara of de ‘Matinee op de vrije zaterdag’, maar via de Tros en met André van Duin. Van die gasten van Nieuw Links, met hun gedweep met Cuba, de Vietcong en met hun mooie verhalen over internationale solidariteit, moest hij nooit wat hebben. Onder de oude Drees zouden André van der Louw en zijn kompanen nooit een poot aan de grond hebben gekregen, wel dus onder Den Uyl.

Anno 2023 zijn klimaat en de migranten het, zeg maar, nieuwe Cuba. Opnieuw heeft de verstokte sociaaldemocraat niks op met linkse media en bijbehorende groene thema’s, omdat die hem niet interesseren, te ver afstaan van zijn belevingswereld. Geklets uit de grachtengordel vindt hij het, bakfietssocialisme. Wat dat betreft voelt hij zich meer thuis bij de PVV, een partij die ooit door het lid Martin Bosma werd betiteld als de ‘nieuwe PvdA’. Een fusie van de PvdA met die partij zou veel logischer zijn, zoals het ook veel meer voor de hand ligt dat GroenLinks samengaat met D66 en de Partij voor de Dieren. Maar ach, wie van die blije eieren van links luistert nog naar onze Jan, wie zou hem eens serieus nemen?

Voor dit blad had ik enkele PvdA-kanonnen gevraagd om te reflecteren op de sociaaldemocratie, maar lieden als Felix Rottenberg, Jacques Wallage en Jeltje van Nieuwenhoven reageerden nooit of afwijzend zonder reden. Zou hun het wel en wee van de partij waaraan zij alles in hun loopbaan hebben te danken niet meer interesseren? Hebben ze geen zin om te erkennen dat een fusie met GroenLinks een laatste stuiptrekking is van hun club, waar dan nog weinig sociaaldemocratische smaak aan over zal zijn?

Handwerk

Drie parlementaire enquêtes (toeslagen, corona, Groningen) wachten ons de komende tijd, en geen Kamerlid lijkt zich af te vragen of dat misschien niet wat veel is. Zo’n enquête vergt namelijk nogal wat van leden en fracties aan tijd en capaciteit, terwijl die fracties – die allengs kleiner in omvang zijn geworden – toch al niet dik zitten in hun medewerkers. Wie blijft er straks over om het dagelijkse parlementaire handwerk te verrichten? De werkdruk zal er hoe dan ook niet minder om worden, terwijl de volksvertegenwoordiging momenteel al danig zucht onder de burn-out-
gevallen. 

Maar stel dat de verschillende enquêtecommissies de onderste stenen boven halen? Wat leren we daarvan, wat doen ministers, ambtenaren en niet te vergeten de Kamerleden zelf dan in het vervolg anders, beter? Ik vrees dat het daar minder om gaat. Partijen willen schande spreken, bewindslieden verantwoordelijk houden en naar huis sturen, desnoods een heel kabinet. Scoren wil men. En reken maar dat al die verhoren integraal uitgezonden worden op televisie, en zo uitputtend worden nabehandeld in de talkshows en op de socials dat we al die verontwaardigde koppen van Omtzigt en Van der Plas – die zijn er uiteraard weer bij – op den duur niet meer kunnen zien of horen.

Asielcrisis

bron: anp

Aldus doet zich de situatie voor dat wij ons druk maken over de toeslagen, Groningen en corona, terwijl zich een paar andere tragedies voltrekken die minstens zoveel aandacht van ons zouden moeten vergen: Oekraïne en de asielcrisis. Wopke Hoekstra werd ten onrechte weggelachen om zijn pleidooi de militaire dienstplicht opnieuw in te voeren, want na de door ons geleverde tanks en later wellicht F-16’s, kan die oorlog heel wel in een fase terechtkomen waarin president Zelensky grondtroepen van ons verlangt. Je moet er niet aan denken dat onze dienstplichtige jongens en meisjes daarnaartoe worden gestuurd. Maar zo onrealistisch is dat scenario niet, als we bedenken dat het destijds in Indië (1945-1949) ook onze dienstplichtige zonen waren die daar vochten (in totaal 95.000 man, en er sneuvelden rond de 6000 man). Weigeren was er niet bij, tenzij men bereid was gevangenisstraf te aanvaarden. 

Wat de asielcrisis betreft, heel de westerse wereld heeft ermee te maken en niemand die een oplossing weet. In Europa kijken ze naar elkaar, praten ze over hekken waarmee de landsgrenzen uitgerust kunnen worden, schermt men met asielafhandeling in Afrika in plaats van in Nederland, probeert men regeringen van zogeheten veilige landen aan te sporen om ingezetenen niet uit het eigen land te laten vertrekken, want hun asielverzoek maakt toch geen kans. Ondertussen lijkt menigeen voorbij te gaan aan het simpele gegeven dat in de eerste zes maanden van 2022 van alle honderd asielverzoeken die in ons land werden gedaan er 85 werden goedgekeurd. In België waren dat er op zelfde schaal 43, in Duitsland 62, Frankrijk 26 en Oostenrijk 53. Je kunt de onderzoeksvragen voor de volgende parlementaire enquête nu al bedenken: hoe kon dat aantal zo hoog zijn? Was het zo gemakkelijk om in Nederland asiel te krijgen? Waarom waren wij niet strenger, zoals de landen om ons heen?