Een paar maanden geleden fietste ik naar het Anton de Komplein in de Bijlmermeer (Amsterdam) om met eigen ogen te zien hoe het beeld De kus van Jeroen Henneman erbij stond. Dat iconische beeld bestaat uit twee stalen silhouetten, die tezamen een mannen- en een vrouwengezicht vormen. Als je er langs loopt, zie je dat man en vrouw elkaar kussen. Een ontroerend moment, gevangen in 1600 kilo roestvrij staal.  

Ooit stond het beeld elders in de Bijlmer, voor het gebouw van Koninklijke Bijenkorf Beheer, maar het ging niet goed met de Bijenkorf. Het bedrijf moest op alle fronten inkrimpen. Een nieuwe koper kocht de grond en liet het beeld in stukken hakken. Juist voordat het helemaal kapot was, kon hij nog enigszins worden gered. Onderdelen werden opgeslagen, om ooit gerenoveerd en herplaatst te worden. En dat is inmiddels gebeurd.

Maar goeie genade, wat ziet het eruit! 

Het beeld staat in een troosteloze omgeving en is op een troosteloze manier geplaatst. Zoiets geeft geen glorie aan Henneman, noch aan Anton de Kom. De Surinaamse held, die de laatste jaren door woke Nederland is uitgeroepen tot een van de belangrijkste figuren uit de vaderlandse geschiedenis, had ook wel meer verdiend dan deze plek, waar je nog niet dood gevonden wil worden. 

Het beeld staat in een troosteloze omgeving en is op een troosteloze manier geplaatst. Zoiets geeft geen glorie aan Henneman, noch aan Anton de Kom

Het regende op die dag dat ik rondom het beeld liep en foto’s maakte. De regen versterkte het troosteloze karakter, maar liefdeloze behandeling zou het beeld ook bij mooi weer nauwelijks mooier maken. Het had om een sokkel moeten staan, dat was één van de voorwaarden voor herplaatsing, maar daartoe is het helaas niet meer gekomen. Het staat nu in het zompige gras, althans dat is de bedoeling: het gras moet nog groeien. Precies ervoor heeft de gemeente wel een ZHL geplaatst – een Zeer Hoge Lantaarnpaal – waardoor het ruimtelijk effect volkomen verloren gaat. Alsof je knot wol op een Mondriaan plakt. 

Door het beeld lopen de elektrische draden, die de lantaarnpalen verbinden. Om de aanblik helemaal te vervuilen, hebben de plaatselijke autoriteiten met borden duidelijk gemaakt dat je vooral niet voor het beeld mag parkeren, maar wel vlak ernaast. (Zie foto). 

Bedrukt fietste ik naar huis. De gemeente en de openbare ruimte, dat was geen gelukkige combinatie, dat wist ik allang, en dat zou altijd wel zo blijven. 

Maar toen. Toen barstte coronacrisis los en begon langzaam het onherroepelijke besef tot mij door te dringen dat men in de Bijlmer misschien tot deze troosteloze herplaatsing is overgegaan, omdat zij juist over een zeer vooruitziende blik beschikt! Want zelfs als binnen niet al te lange tijd wordt overgegaan tot het Nieuwe Normaal, dan nog zou het wel eens zo kunnen uitpakken dat het is afgelopen met het kussen. Weg ermee! De Nederlandse roman van de toekomst zal Nooit meer kussen heten. Het speeksel van de kus is een virusoverdrager van jewelste en wie kust, kan zomaar ziek worden. De kusser speelt met zijn of haar leven. Een kus kan zelfs de dood betekenen, maar dan wel op een heel andere manier dan die Romeo aan Julia voor ogen stond.

Nooit meer zal een correct antwoord zijn als een kus vol genegenheid, zoals Goethe zei.

Nooit meer zal een kus een komma zijn, een vraagteken, of een uitroepteken. Want dat zijn de elementaire leestekens die iedere vrouw moet kennen, zoals Mistenguett zei.

Nooit zal een vervangingsmiddel worden gevonden voor een kus bij maneschijn, zoals Barbara Cartland opmerkte.

Allemaal niet meer waar. Gevreesd moet worden dat Jonathan Swift gelijk zal krijgen, toen hij zich afvroeg: “Welke dwaas heeft het kussen uitgevonden?”

Dames en heren, het is afgelopen met de kus. De kus is uit de gratie geraakt, zij (of hij) is in diskrediet gekomen. En dat is niet eens een slopend proces geweest. Het is in grote stappen gegaan. Nog geen twee jaar geleden leefde in veel kringen de aanstellerige gewoonte om elkaar drie kussen te geven. Op de mond, op de wang of in de lucht, het maakte niet uit, als het er maar drie waren. Eén daarvan viel snel af. Dankzij covid, kun je met recht nog van een geluk bij een ongeluk spreken. Twee begroetingskussen bleven over. 

Maak van de kus een verzetsdaad. Doe het alleen nog illegaal, in het donker

Maar de werkelijke kus is de liefdeskus en die behelst er slechts één. Die geef je niet vaak in je leven. Soms komt-ie onverwacht en lijkt-ie weinig op de liefdeskus uit Hollywood-movies. Maar dat alles is voorbij, voorbij, voorgoed voorbij. “De waarde van de kus is gedaald tot nul”, schreef Ed Nijpels instemmend op de opiniepagina van de Volkskrant.

Bah! Gatverdamme! 

Je moet wel een VVD’er zijn om tot zo’n troosteloze conclusie te komen. Nee, van de politiek moeten wij het niet hebben, dat heeft De kus op het Anton de Komplein wel bewezen. Ikzelf zie nog maar één oplossing: ondergronds gaan met de kus. Maak van de kus een verzetsdaad. Doe het alleen nog illegaal, in het donker. Steek daar je middelvinger op tegen de kusloze Rauters en Seyss-Inquarts van deze wereld. 

We shall overcome!

(Wel even laten testen.)