Een van de vreemdste maatschappelijke verschijnselen is vakantie. Bij mijn weten is nooit onderzocht of de mens vakantie echt nodig heeft, maar niettemin gaan jaarlijks miljoenen, nee miljarden, mensen op vakantie. Soms wel twee of drie keer per jaar. Ineens vertrekken veel stedelingen naar elders en wordt hun plaats ingenomen door mensen die weer uit andere steden zijn gekomen. Waarom zij dat doen, is onduidelijk. Veel toeristen zoeken in het buitenland eigenlijk wat zij thuis ook hebben, maar dan met wat minder comfort.

Ik ben niet de eerste die wijst op het paradoxale fenomeen dat de vakanties in ons land vallen in de zomer, juist als het mooi weer wordt. Zou de vakantie vallen in de winter als het bij ons miezerig en koud is, dan valt de drang om te verkassen nog wel te begrijpen, maar de grote trek naar het buitenland vindt in Nederland plaats als de temperatuur oploopt tot boven de twintig graden. Juist dan gaat de Nederlander naar een land waar het nog warmer is. Waar het soms zelfs heet is. De klimaatverandering heeft dat beeld nog versterkt. In de maanden juli en augustus zitten veel Nederlanders ergens te puffen bij temperaturen van boven de 40 graden, terwijl het in eigen land veel beter uit te houden is.

Dat geldt trouwens niet alleen voor de Nederlander, maar voor iedereen die zich een vakantie kan permitteren – van de Belg tot de Japanner en van Zweed tot de Braziliaan.

Wie de lange rijen wachtenden op Schiphol aanziet, kan haast niet anders concluderen: vakantie, dat is de hel

Honderd jaar geleden was vakantie vieren een elitaire aangelegenheid. De familie Nabokov reed in een gereserveerde wagon met een speciale trein van St. Petersburg naar Biarritz. Bedienden gingen mee. Een van de bedienden nam vader Nabokov op zijn schouders als die in zee baden wilde. Dat was extreem, zeg maar krankzinnig. Weinigen hadden toen nog een auto, of konden zich een nacht in het casino van Monte Carlo permitteren. Als democratische vooruitgang is daar het massatoerisme voor in de plaats gekomen. Wie de lange rijen wachtenden op Schiphol aanziet, kan haast niet anders concluderen: vakantie, dat is de hel. Zwarte vrijdagen, zwarte zaterdagen, zwarte weekenden, zwarte weken en maanden met kilometers lange files op de snelwegen naar het zuiden bevestigen het: vakantie is een duistere tunnel, waarin zoveel mogelijk mensen worden geperst. 

Wat beweegt zoveel mensen om dit zichzelf aan te doen? Waarom maken zo veel mensen zichzelf wijs dat zij van de vakantie genieten?

Wie in de vakantie thuis bleef, kon nog wel eens genieten van een lege stad, maar ook die tijd lijkt voorbij. In de zogenaamde ‘negen straatjes’ van Amsterdam kun je in de zomermaanden over de toeristenhoofden lopen. Die hoofden zijn allemaal op zoek naar de prularia, die in de winkeltjes voor veel geld worden aangeboden, want vakantie is een rip off van de portemonnee. Old Amsterdam uit een stad waar helemaal geen kaas wordt gemaakt. IJ-bier uit het IJ, waarvan het water niet te drinken is. Lullige badeendjes tegen woekerprijzen, de vakantiegangers staan ervoor in de rij. Ooit schreef K. Schippers: ‘Ik wilde dat ik niet in Amsterdam woonde, dan ging ik erheen op vakantie’. 

Maar dat was ooit.

Vakantie is een recht geworden, de moderne mens heeft recht op vakantiedagen. In de sociale strijd is daar hard voor gevochten. De Nederlander heeft recht op 25,6 vakantiedagen per jaar. Je hoeft dan niet te werken, maar krijgt toch doorbetaald. In het voortgezet onderwijs, waar zo veel wordt geklaagd over de hoge werkdruk, hebben de werknemers zelfs 60 volle vakantiedagen. Kom daar maar eens om. De kleine zelfstandige likt zijn vingers erbij af.

Hierbij enige handige tips om niet op vakantie te gaan:

Leg je er bij neer dat vakantie niet iets is om naar uit te zien. Het is veel handiger en ook veel leuker om een bezoek aan het buitenland te combineren met werk. Kan het niet anders en ben je verplicht vakantiedagen op te nemen, ga dan nooit in het hoogseizoen. Mijdt de zomermaanden. Mijdt ook de skigebieden in de winter. De Alpenweiden zijn in het voorjaar en in de herfst veel mooier en het is opvallend hoe weinig mensen je dan tegenkomt. 

Richt je zomerse leven in op een eenzaam verblijf in je eigen huis. Juist in de zomer, als weinig collega’s je op de vingers kunnen kijken – de sukkels zitten allemaal in de file bij Alicante – kun je erg hard werken

Richt je zomerse leven in op een eenzaam verblijf in je eigen huis. Juist in de zomer, als weinig collega’s je op de vingers kunnen kijken – de sukkels zitten allemaal in de file bij Alicante – kun je erg hard werken. Op kantoor zit niemand meer, dus werk comfortabel thuis. In korte broek, met een biertje bij de hand achter de computer. Verheug je erop het land te kunnen verlaten als iedereen weer terug is van die file in Alicante. Alleen thuis kun je voor de poes en de planten zorgen, die elke zomer weer een klap krijgen omdat de buren vergeten zijn naar ze om te zien. Wees ook niet beducht om vrouw en kinderen op hun vakantievlucht uit te zwaaien. Dat bespaart je ook de ergernis om ergens voor veel geld te worden afgezet. Dat smerige eten bij McDonalds kan je ook gestolen worden. Geniet nu eindelijk eens van dat lege huis en dat boek dat je altijd al had willen lezen, maar waartoe je nooit bent gekomen. Misschien is er bij je in de straat een leuke buurvrouw die ook niet met vakantie is gegaan en die je eens kunt uitnodigen voor een etentje. Je weet nooit wat er van komt. Op de meest onwaarschijnlijke momenten duiken de avonturen voor je op. Daarvoor hoef je niet naar Kilimanjaro. Je had nooit gedacht dat je in je had. Dat melige zwembad in dat melige hotel zul je nooit missen.

Maar bovenal: ga werken in de vakantie! Maak de zaken af, die je al te lang voor je uit hebt geschoven. Je zult ineens beseffen wat het betekent om na de vakantie met een schone lei te beginnen. Het is bovendien verrukkelijk om te werken, als iedereen zit te niksen. Dat geeft een gevoel van superioriteit. Het is alsof je ontsnapt bent uit een peloton vol dwangarbeiders. 

De werkelijke mens is nooit op vakantie. Je stopt toch ook niet 25,6 dagen met nadenken? De filosoof ze het al: ‘Vakantie is verknoeide tijd’. Leef daarnaar en je wordt echt gelukkig, zodat je ook nooit meer doodmoe zult terugkomen van vakantie.