Zelf heb ik aan de Universiteit van Amsterdam nog de affaire-Daudt meegemaakt. Mijn medestudenten eisten toen dat het marxisme als hoofdvak moest worden onderwezen. Bovendien werden rechtse denkers het spreken onmogelijk gemaakt, ook al kwamen zij uit Amerika en waren zij zwart. Eveneens herinner ik mij dat de schrijver Willem Frederik Hermans door Amsterdam tot persona non grata werd verklaard, omdat hij in Zuid-Afrika had voorgelezen uit eigen werk. Dat Hermans zelf getrouwd was met een Surinaamse en dat zijn bezoek een cultureel doel had, deed er even niet toe.

Maar dat alles is niets vergeleken bij wat zich momenteel afspeelt bij twee Amsterdamse universiteiten en waarnaar geen haan kraait. Ik heb het over het bericht dat afgelopen week in de Volkskrant stond onder de kop: “Opvallende samenwerking tussen Huawei met Amsterdamse universiteiten”. De onderkop luidde: “We doen het niet alleen voor het geld”.

Hahaha!

Het techbedrijf Huawei gaat de universiteiten helpen met onderzoek naar zoektechnologie. De Chinezen betalen 2,3 miljoen euro aan het zogenaamde Dreamlab, dat is opgezet om in Nederland de kennis naar Artificiële Intelligentie (AI) te vergroten. Een van de trotse professoren die dit allemaal gaat leiden, heet Frank van Harmelen – over zijn naam zullen wij in het vervolg geen grappen zullen maken. Er valt namelijk niets te lachen.

In de Volkskrant zegt Van Harmelen: “Met de miljoenen uit China kunnen de komende jaren in totaal negen postdocs en aio’s worden aangenomen. Zij gaan onderzoek doen naar nieuwe zoektechnologieën. Zoeken moet intelligenter worden (de zoekmachine moet beter begrijpen waarnaar iemand op zoek is), meertalig (een zoekopdracht in het Nederlands moet ook relevante Italiaanse pagina’s opsporen) en conversationeel (de gebruiker moet een gesprek met een zoekmachine kunnen voeren)”.

Een vreselijke lelijke zin, maar bravo!

Als je zoiets leest, rijst meteen de vraag: zou die Van Harmelen zelf wel eens in China zijn geweest? En zou hij daar, bijvoorbeeld zittend op zijn hotelkamer in Peking of Shanghai, geprobeerd hebben te googelen?

Lukt niet.

Je laptop springt meteen op zwart. Vervelend. Bovendien ben je genoteerd bij de autoriteiten en als je toevallig geen domme Europeaan zou zijn, zoals Van Harmelen, maar een gewone Chinees dan kun je repercussies verwachten. Zoals: ineens niet meer met het openbaar vervoer mogen, je huis uit moeten of naar een cursus ter heropvoeding.

Facebook raadplegen in China?

Vergeet het maar.

Whatsappen?

Mijnheer, ben u gek geworden?

Censuur in China is knellender dan waar ook ter wereld. Zelfs in Rusland, Belarus, Pakistan, of Zimbabwe ben je beter af. Een gewone Chinees heeft niets te zoeken. De gewone Chinees kan alleen maar zoeken naar wat door de Chinese overheid op Chinese zoekmachines wordt toegestaan. Niettemin gaat professor Frank van Harmelen maar al te graag met Huawei onderzoek doen naar zoektechnologieën. Logisch dat ze bij Huawei staan te springen! En dat allemaal voor een schijntje: 2,3 miljoen.

Peanuts.

Censuur in China is knellender dan waar ook ter wereld

Momenteel is China een van de ergste dictaturen ter wereld. Verkiezingen zijn er niet en als ze er wel zijn, zijn ze doorgestoken kaart. Er is maar één (1) partij, de Communistische Partij, die – ik vermeld het terzijde – miljoenen doden op haar geweten heeft. Tegen de Oeigoeren vindt dezer dagen een genocide plaats. Er zitten honderdduizenden in concentratiekampen. Het zijn misschien nog net geen vernietigingskampen, maar dat neemt niet weg dat veel gevangenen spoorloos verdwijnen. Dat geldt trouwens niet alleen voor Oeigoeren, maar ook voor journalisten, wetenschappers en kunstenaars die er onwelgevallige meningen op nahouden. De protesterende student uit Hongkong die is gearresteerd en met de trein naar het noorden gedeporteerd, is trouwens ook zijn leven niet zeker. Het gaat hier om duizenden gevallen. In Argentinië had je nog de dwaze moeders, maar in Hongkong worden ook die onder schot gehouden.

Gelukkig is professor Frank van Harmelen een honorabel mens, die zich graag laat betalen door Huawei. Want zegt hij: “We zijn natuurlijk niet op ons achterhoofd gevallen en zijn ons zeer bewust van de sentimenten die er leven”.  

Ik bedoel maar: hij is zich bewust van de sentimenten. Hoe invoelend! Het is maar dat die Oeigoeren in hun heropvoedingskampen ook weten dat Frank niet op zijn achterhoofd is gevallen.

In veel opzichten lijkt het huidige China nog het meest op nazi-Duitsland. In een aantal opzichten is het huidige China erger dan nazi-Duitsland. China als controlestaat van haar eigen burgers is beslist een maatje groter dan het Duitsland tussen 1933 en 1945. Hoe prachtig is het niet dat professor Frank van Harmelen tussen al dat morele geweld zo honorabel blijft?

Niet alleen in de kennistechnologie, maar ook in de internationale politiek en in het internationale geldverkeer speelt Huawei een belangrijke rol. Het is niet voor niets dat Trump zo op Huawei gebeten is. Waar blijft de klokkenluider die Huawei op spionage betrapt, wordt vaak gevraagd. Maar zo werkt het natuurlijk niet, zeker niet in een onderhandelingsperiode. De Chinese staat zal Huawei pas ter verantwoording roepen als dat in bepaalde gevallen nodig wordt geacht. Voor het bedrijf – dat uiteindelijk een staatsbedrijf is – zal het onmogelijk zijn het verstrekken van data te weigeren. En weer dient men niet te vergeten: China is een dictatuur, wat betekent dat de overheid altijd zal liegen als zij meent dat het belang van de staat in het geding is. Daartoe is zij ongelimiteerd in staat, aangezien er geen democratische controle bestaat.

In veel opzichten lijkt het huidige China nog het meest op nazi-Duitsland

Zo maar een klein voorbeeld van de macht van Huawei. Een paar maanden geleden sloot het Vaticaan, tot verbijstering van veel van haar gelovigen, een overeenkomst met China, waarbij de Paus zijn eigen Chinese kardinalen en bisschoppen in de steek liet. Deze priesters waren, tegen de verdrukking in, Rome steeds trouw gebleven, maar kregen van de Heilige Vader een dolksteek in de rug, toen het Vaticaan ineens bereid bleek de kardinalen en bisschoppen te erkennen, die China graag benoemd zag. Voor deze ruil zou Peking een bedrag van 2 miljard (per jaar) over hebben. Bij de onderhandelingen heeft Huawei gewerkt als de smeerolie tussen de partijen.

Hoe moet je nu een Nederlandse hoogleraar beschouwen, die willens en wetens meewerkt aan de verwezenlijking van ambities door een dictatoriale staat? Je kunt wel trots zijn op je academische vrijheden, maar aan het eind zullen de Chinezen toch zeggen: sorry, maar wie betaalt bepaalt. Zeker is dat Frank van Harmelen geen professor Cleveringa is, die opstond tegen de Duitse bezetter. Van Harmelingen heeft meer iets van een Werhner von Braun, die het misschien niet eens zo veel uitmaakte voor wie hij werkte, als hij zijn raketten maar omhoog kon schieten. Von Braun wist ook heel precies hoe de sentimenten lagen.  

Ik wens prof. Frank van Harmelen veel succes met zijn onderzoek naar digitaal zoeken. Misschien dat de Chinese burgers dan ook nog eens mogen googelen. Voor Frank hoop ik dat het niet zo’n sof wordt als de samenwerking tussen China en de Universiteit van Groningen. En zoals de Fransen uit het laboratorium van Wuhan zijn gegooid, dat wens ik hem ook niet toe. Succes, Frank!

En nu maar hopen dat Trump die twee Amsterdamse universiteiten niet op een zwarte lijst zet. Ze zouden het wel verdiend hebben.