Hoezeer we ook gehecht zijn aan onze afkeer van Wilders, Van der Plas en Yesilgöz – want o, de rillingen lopen ons over de rug bij de gedachte om door één van hen te worden geregeerd, laat staan door alle drie –, begint het steeds duidelijker te worden dat het werkelijke probleem Pieter Omtzigt heet. Ik heb al voor de verkiezingen op deze plek uitvoerig voor hem gewaarschuwd. Hieraan voeg ik toe dat ik dit niet zeg om achteraf gelijk te krijgen, omdat het goed gebruik is om deze formule van bescheidenheid uit te spreken in die gevallen waarin men achteraf gelijk krijgt, maar mij moet wel van het hart dat mij bij tijd en wijle het gevoel bekruipt dat het beter voor het land zou zijn als men wat beter naar mij zou luisteren.

In de politieke podcast van De Telegraaf, getiteld ‘Afhameren’, onthult de journalist Wouter de Winther wat directe betrokkenen, die vooralsnog anoniem willen blijven, hem hebben toevertrouwd over de gang van zaken achter de gesloten deuren waar het formatieproces plaatsvindt. Op grond van deze informatie kan hij nog maar één woord bedenken om het formatieproces te kenmerken en dat woord is ‘hopeloos’. Er wordt geen enkele vooruitgang geboekt, dat zal ook in de toekomst niet gebeuren en de reden daarvoor is het karakter en het gedrag van Pieter Omtzigt.

De politieke standpunten zijn het probleem niet, het karakter van Omtzigt is het probleem

Ingewijden spreken in dit verband over ‘gruwelijke taferelen’. Hij heeft huilbuien aan de onderhandelingstafel. Dikwijls barst hij uit in woede, waarbij hij de vergaderzaal verlaat en urenlang gekalmeerd moet worden. Hij kan geen beslissingen nemen. Als de andere onderhandelaars het hem, in een uiterste poging om toch iets voor elkaar te krijgen, zo gemakkelijk mogelijk proberen te maken door hem op alle punten gelijk te geven, komt hij met aanvullende eisen. Hij ‘functioneert totaal niet’, wordt er gezegd. Er is ‘niet met hem te werken’. Zijn karakter maakt de onderhandelingen onmogelijk. Er is ‘geen land mee te bezeilen’. Als Pim Sedee, de gesprekspartner van Wouter de Winther in de podcast, verzucht dat dit grote woorden zijn, constateert De Winther: ‘Een relativerend woord is er eigenlijk niet meer bij.’ Volgens hem zal het niet lang meer duren totdat dit verhaal, dat hem nu nog in vertrouwelijkheid is ingefluisterd, uitgebreid in de openbaarheid komt, want wat er gebeurt, is te ernstig om in stilte verbeten te worden.

Hoewel deze informatie vooralsnog niet te controleren is, omdat zij is gebaseerd op anonieme bronnen, ontleent zij een grote mate van waarschijnlijkheid aan het feit dat CDA’ers, die in het verleden met Omtzigt hebben moeten werken, dit gedrag herkennen. Deze karaktertrekken bieden ook een plausibele context voor de impulsieve en onbeschofte manier waarop Omtzigt de eerste formatieronde heeft opgeblazen. We zouden in de verleiding kunnen komen om blij te zijn met de onhebbelijkheid van Omtzigt en om dankbaar te zijn dat zijn lompe bokkigheid de vorming van een rechts kabinet in de weg staat, maar daarmee zouden we het probleem over het hoofd zien dat de zetels van zijn NSC ook nodig zijn voor de vorming van een links kabinet. De Winther heeft aan zijn bronnen gevraagd of zij denken dat Omtzigt zich milder zou opstellen als Timmermans het initiatief krijgt voor de formatie. Uitgesloten, zeggen zij. De politieke standpunten zijn het probleem niet, het karakter van Omtzigt is het probleem.

NSC is net zozeer aan de persoon van Omtzigt gebonden als de PVV aan Wilders

Daarmee is dus opeens het landsbelang in het geding. De onprofessionele impulsiviteit en de opvliegendheid van Omtzigt maken Nederland onregeerbaar. De enige oplossing zou zijn om hem af te zetten als partijleider van NSC, maar dat is natuurlijk ondenkbaar. Die partij is een verzameling meer of minder competente vakmensen die niet bijeen worden gehouden door een coherente partijideologie en die allemaal op de slippen van Omtzigt in de Kamer zijn gekomen. NSC is net zozeer aan de persoon van Omtzigt gebonden als de PVV aan Wilders. Zonder Omtzigt is er geen NSC.

Er is maar één conclusie mogelijk. Nieuwe verkiezingen zullen onvermijdelijk zijn. Daartoe worden wij gedwongen door het hopeloze karakter van één Twentse katholiek met een messiascomplex. Van Omtzigts partij zal dan niets overblijven, want de medeonderhandelaars van nu zullen hem in de campagne van straks zeker niet sparen. Vervolgens krijgen we, na deze onverantwoorde vertraging, alsnog een extreemrechts kabinet, want de PVV van Wilders staat op dit moment op 49 zetels in de peilingen.

Het is een zwaar lot om altijd gelijk te hebben, geloof mij.