Aangezien ik er niet eens zo ver vandaan woon, ben ik er van de week nog langs gefietst: ‘de oksel’ in Amsterdam-Zuid, een lus bij de afrit van de A10 en het Amstelpark. 

Momenteel niet echt een gezellige plek, daar bij Buitenveldert. Althans voorlopig, maar je weet natuurlijk nooit wat de postmoderne architect ervan gaat maken. Per slot heeft Rem Koolhaas om de hoek al een paar blokkendozen op elkaar gestapeld. Toch lijkt die oksel als locatie om naar de hoeren te gaan, niet erg aanlokkelijk. Verlaten terrein aan de rand van de stad, veel beton, ’s nachts geparkeerde auto’s onder flauw licht. Je hebt afwerkplekken in de open lucht, die er aantrekkelijker uitzien. Een betaalde punt zetten in Nederland blijft nu eenmaal iets smoezeligs. 

Het wordt dus een kwestie van doordrukken, tegenstand breken en boze bewoners negeren, wanneer burgemeester Halsema en haar gemeenteraad daar de bouw van een erotisch centrum gaan faciliteren, dat alles in de hoop dat de drukte op de Wallen zal afnemen en de Wallen weer gewoon een fijne, brave buurt wordt. 

Zelf ben ik erg benieuwd of het gaat lukken met het verplaatsen van wat J.R. Kipling ‘het oudste beroep ter wereld’ heeft genoemd. Onkruid vergaat niet, net als prostitutie, dus succes ermee!

Amsterdammers komen zelden of nooit op de Wallen, maar niettemin hebben de Wallen iets onvervalst Amsterdams. Wereldwijd bekend bij iedereen, nog wereldwijd bekender dan Johan Cruijff. Nergens ter wereld vind je zo’n wijk die helemaal is ingericht op seks. Zelfs niet in Parijs. Ook in de stad van l’amour en olalala, zul je niet zo’n onbeschaamd kwartier aantreffen met rood verlichte ramen, met naakte buiken, billen en benen. Smaakvol is meestal anders, maar alles wat een beetje vies is, spreekt nu eenmaal tot de verbeelding.

Ik moet nu een bekentenis doen. Anders dan Ischa Meijer ben ik nooit naar de hoeren geweest. Daar ben ik niet trots op, want het had in mijn leven net zo goed anders kunnen lopen. Misschien heb ik niet zo’n groot libido als Ischa, misschien kon ik altijd seks krijgen zonder ervoor te hoeven betalen. De hoerenloper heeft toch iets meelijwekkends, en in dat opzicht was prostitutie een zeer geschikt onderwerp voor Ischa. Niet de hoer, maar uiteindelijk de hoerenloper – hijzelf dus – is het slachtoffer in de wat magere verhaaltjes, die – naar ik meen – destijds eerst in de Nieuwe Revu zijn gepubliceerd.

Hoewel ik niet naar de hoeren ging, ging ik in mijn studententijd – en ook wel daarna – regelmatig naar de Wallen. Als je de Warmoesstraat uitliep en dan de Lange Niezel in, kwam je bij het Spaanse restaurant Centra, waar je goedkoop en lekker kon eten. Het was de enige plek in Amsterdam waar je konijn – conejo – kon bestellen. Heerlijk, alle konijnen die ik sindsdien heb gegeten, smaakten nergens naar. Nu eet ik nooit meer konijn. 

Bovendien had ik in die tijd een vriend, die beeldend kunstenaar was en die op de Wallen een atelier huurde. Aan weerszijden van zijn huis bevonden zich rode ramen. Omdat ik vaak ben hem langs ging, leerde ik op den duur de hoeren naast zijn woning kennen, doorgaans meisjes van de gestampte pot. Mijn vriend was trouwens een echte womanizer, die vaak vriendinnen meenam. Toen hij op een keer weer met een nieuwe verovering zijn atelier wilde betreden, riep de prostituee uit het belendend raam tegen hem: ‘Zo, wat krijg jij daar nou voor?’

In die tijd werden de Wallen nog bewoond door een gemêleerd gezelschap, lui afkomstig uit allerlei sociale klassen. Je had de Amsterdamse onderwereld, die nog lang niet zo meedogenloos hard was als tegenwoordig. Met de penoze van toen moest je geen ruzie krijgen, maar je kon nog wel met ze lachen. Met Jopie de Vries, Haring Arie en zijn Mien, of met pooier Hugo Broers – ‘Ik was een nette boef met codes’ – kon je nog wel een biertje drinken. Het was de tijd dat Albert Mol zijn boek Wat zien ik?! kon schrijven, over twee vrolijke hoeren – ‘mens, wat die allemaal niet beleefden…knal!’ Later zou Paul Verhoeven geheel op zijn manier het boek even zo vrolijk verfilmen. Alleen de schrijver A. den Dolaard was er toen kwaad over, voor maar de rest van Nederland hoorde de Wallen gewoon bij wat tegenwoordig ‘onze identiteit’ wordt genoemd. 

Even terzijde: ik ben Geert Wilders wel eens tegengekomen in café Bern op de Nieuwmarkt, aan de rand van de Wallen, waar hij gezellig een vorkje zat mee te prikken uit de kaasfondue. En in de Kamer maar afgeven op de grachtengordel.  

Toen hij op een keer weer met een nieuwe verovering zijn atelier wilde betreden, riep de prostituee uit het belendend raam tegen hem: ‘Zo, wat krijg jij daar nou voor?’

Trouwens, op de Oudezijds Voorburgwal, niet ver van het Oude Kerksplein – ‘psst, ben jij de man voor mij?’ – leefde de deftige literatuurcriticus H.A. Gomperts tussen zijn boeken. Renate Rubinstein, die er ook een appartement bewoonde, koos als pseudoniem Tamar, naar de Bijbelse vrouw die zich als een hoer voordeed. Toch was de mythe over de zogenaamde gemoedelijkheid van de Wallen al in de jaren zeventig aan afbladdering onderhevig. De Roemeense maffia was nog niet gearriveerd en vrouwenhandel stond nog in zijn kinderschoenen, maar prostituees liepen toen ook al rond met een blauw oog.

Sindsdien is de verloedering van De Wallen met grote stappen toegenomen. De vrouwenhandel is in de loop der jaren onbeheersbaar geworden en het drugsgebruik trok zich geen bal aan van een blowverbod, de belachelijkste en minst handhaafbare maatregel ooit door een Amsterdamse gemeenteraad uitgevaardigd. Het Red Light District heeft ervoor gezorgd dat Amsterdam de bijnaam City of Sin met nog meer ere kon dragen. 

Veel Amsterdamse bestuurders, onder wie Lodewijk Asscher, hebben tevergeefs geprobeerd iets aan de situatie te veranderen, maar de criminelen hebben zich ingegraven, de hoeren willen helemaal niet weg en toeristen vinden het daar veel te leuk. Die zullen heus niet meegaan als de boel naar een buitenwijk wordt verplaatst. Daarnaast kreeg een algehele wildgroei van waardeloze toeristenwinkeltjes de Wallen in haar greep. Het dieptepunt vond plaats in 2019. Het AD bracht via Parool-journalist Bas Soetenhorst – ook de onafhankelijkheid van krantentitels is aan verloedering onderhevig – droevig nieuws. 

Je kunt het de strijd tegen de vrouwenhandel noemen, je kunt ook ‘van hoerengenocide’ spreken. Roept u maar.

Na een herstart was Centra opnieuw gesloten. Twee jaar daarvoor, in 2017, was het Spaanse restaurant bij de nieuwe inrichting nog ‘gepositioneerd als een bastion tegen de “vernutellisering” van de Wallen.’ Met andere woorden: ‘de herovering van een stukje binnenstad bleek mislukt.’ In plaats van Centra is er toen weer zo’n kutbar bijgekomen, FOMO (Fear Of Missing Out) genaamd. Ruzies tussen de gemeente en allerlei vastgoedjongens hebben voor de definitieve ondergang van Centra gezorgd, waarmee ik maar wil zeggen: als Amsterdam niet in staat is zo’n iconisch restaurant in stand te houden, dat meer dan zeventig jaar heeft bestaan, dan is er weinig hoop dat het met De Wallen ooit nog goed kan komen.

Daarom heeft burgemeester Halsema een rigoureuze stap genomen: de prostitutie moet weg uit de Wallen. De hele boel moet daar opdonderen. Je kunt het de strijd tegen de vrouwenhandel noemen, je kunt ook ‘van hoerengenocide’ spreken. Roept u maar. Maar dat het sekstoerisme zich gaat verplaatsen naar een oksel bij de A10 lijkt mij bijna uitgesloten. De Wallen geven de hoerenloper nog iets van intimiteit en gezelligheid. Aan de andere kant is niets treurigers dan zo’n modern erotisch centrum, waar de gangen der bezoekers worden nagegaan op een paneel van videoschermen. Zelfs als ik zo geil was als boter, dan nog zouden ze mij met geen stok of dildo naar binnenkrijgen in die oksel bij de A10. 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.