Een op drift geraakte wereld
De wereld zal na 7/10 niet meer hetzelfde zijn; het werd ook na 9/11 volop gedebiteerd. In deze ongewisse tijden klampen we ons vast, ja, aan wie of wat? Aan Sweet Caroline of die wankele jongen van Omtzigt? Dan liever nog een rondje Rutte. En: waarom Maarten van Rossem naar Vandaag Inside moet.
Brandhaarden
“Wat vind jij ervan?” vroeg de hoofdredacteur toen ik ’m belde over de situatie in het Midden-Oosten. Zijn vraag, in alle eenvoud, overviel mij, want ik vond er niet zozeer iets van, ik meende dat die vraag op dat moment niet op een antwoord zat te wachten. Er was namelijk een andere vraag die mij sinds 7 oktober bezighoudt: hoe loopt dit in hemelsnaam af? Voor Israël en de rest van het Midden-Oosten, voor westerse samenlevingen waar de strijd kan overslaan naar aldaar levende pro-Israëlische en pro-Palestijnse sympathisanten, voor het arme Oekraïne, waar bijna niemand het meer over heeft?
Ik herinner me hoe we in 1991, na de val van de Muur en de ontbinding van de Sovjet-Unie, dachten dat er nooit meer oorlog zou komen. De geschiedenis was tot een einde gekomen. Een nieuw tijdperk brak aan met vrede en voorspoed. Amper een jaar later brak de pleuris uit in voormalig Joegoslavië, met ‘Srebrenica’ in 1995 als dieptepunt.
In eigen land rees op de ‘puinhopen van Paars’ de ster van Pim Fortuyn, die na Frits Bolkestein het echec van de multiculturele samenleving durfde te benoemen. In 2001 vlogen vliegtuigen de Twin Towers binnen, en toen wisten we zeker dat die oude geschiedenis, vol van middeleeuwse barbarij, toch nog een nieuw hoofdstuk had toegevoegd. Irak en Afghanistan werden voor de Amerikanen een afgang. Door schade en schande wijs geworden, hielden de VS zich onder Obama en Trump tamelijk gedeisd als politiemacht van de wereld. Het leek wel alsof Poetin in 2014 in dat vacuüm sprong met de inname van de Krim.
Pas acht jaar later drong ten volle tot ons door wat daar was gebeurd. Al dan niet geïnspireerd door de Russische leider zijn er sindsdien andere brandhaarden uitgebroken, zoals in Nagorno-Karabach, zijn de spanningen tussen Servië en Kosovo weer opgelopen, en hebben we er dus ‘Israël’ bijgekregen. God verhoede dat er een Chinese inval in Taiwan volgt, of Noord-Koreaanse agressie tegen het zuiden.
Dus hoe loopt dit af, ook voor de eigen ‘postzegel aan zee’? Ergens deze winter komt hier een man of vrouw aan het roer te staan, midden in een op drift geraakte wereld. Hij of zij dient kalmte en wijsheid te betonen, kwaliteiten die ik onder deze omstandigheden niet zo snel terugzie bij de grootste kanshebbers op het premierschap. Van mij mag Mark Rutte, met al zijn ervaring met crisissituaties en internationale contacten, nog wel even blijven. Ik denk dat Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas daar stiekem ook op hopen en bidden.
Intolerantie
In het licht van het opgelaaide geweld in Israël betekent het natuurlijk helemaal niets, maar in de dagen voor 7/10 werd de uitslag van een Europa-breed onderzoek in tien landen nog door de Technische Universiteit Dresden verkocht alsof het breaking news was. Hoe hoger mensen zijn opgeleid, hoe welvarender, stedelijker en linkser men was, en hoe intoleranter men stond tegenover andersdenken. Onder andersdenkenden werden dan mensen begrepen die lager opgeleid zijn, van het platteland komen en er behoudzuchtige opvattingen op na houden, zeker wat betreft migratie, klimaat en (medisch-)ethische kwesties. Juist wie zichzelf links en progressief vindt, draagt het meeste bij aan de toenemende polarisatie, aldus de onderzoekers. In Nederland behoren die andersdenkenden tegenwoordig tot een stroming die als ‘domrechts’ wordt aangeduid. Domrechts versus slimlinks.
De vraag is wat aan die gesignaleerde tegenstelling nieuwswaardig is. Links beweert al decennia op te komen voor de minderbedeelden, maar in feite hebben ze helemaal niks met hen. Nooit gehad ook, hoogstens onder de oude Drees (1948-1958). Er is eerder iets anders aan de hand met die rechtse dommeriken: zij blaken tegenwoordig van het zelfvertrouwen. Kijk naar hoe zo’n Maarten van Rossem vol walging praat over het platte niveau van het dagelijkse praatprogramma Vandaag Inside op volkszender SBS6. En kijk dan naar hoe René van der Gijp en Johan Derksen die oude brombeer uitlachen en bij het grofvuil parkeren. Sander Schimmelpenninck valt inmiddels eenzelfde behandeling ten deel.
Ooit was Johan Derksen voetbalverslaggever, maar sinds enige tijd geldt hij ook als politieke duider. Zijn uitlatingen over Sigrid Kaag, die arrogante trut – hij zei het letterlijk zo – hebben mede bijgedragen aan haar Haagse ondergang. Anderzijds is zijn openlijk beleden liefde voor Caroline van der Plas debet aan haar succes. Ook over Pieter Omtzigt is Derksen verrukt. Frans Timmermans kan er bij Derksen net mee door, maar hij doet er verstandig aan snel bij Vandaag Inside aan te schuiven.
Aan tafel
Derksen is niet eens goed geïnformeerd en een scherp analyticus is hij evenmin. Hij vergaloppeert zich ook nog weleens, zoals met zijn ondoordachte reactie op de Hamas-aanval. En Thierry Baudet zou volgens hem de nieuwe Pim Fortuyn zijn, wat hij niet bepaald bleek te zijn. Het wordt hem vooralsnog allemaal vergeven door zijn dagelijks bijna één miljoen kijkers.
Links kan het zich niet meer veroorloven te blijven neerkijken op Derksen cum suis. In aanvulling op het Dresdense onderzoek stelde filosoof Ralf Bodelier in de Volkskrant dat ‘links, stedelijk, rijk en hoogopgeleid’ juist weer moet leren om te luisteren en met open vizier van gedachten te wisselen. “Oprechte interesse in andermans opvattingen levert niet alleen nieuwe inzichten op. Het zou ook helpend kunnen zijn in de aanloop naar de verkiezingen.”
Mooi gezegd, maar als rechtse dommerik zou ik die plotse belangstelling van de moreel superieuren zeer wantrouwen: hoezo moeten zij opkomen voor hen? Die dommeriken zijn daar zelf inmiddels heel wel toe in staat. Omgekeerd lijkt het me een opgave om me in te leven in mensen die menen dat iedereen mag vinden en uitspreken wat hij wil, zelfs als daar geen feiten en argumenten aan te pas komen, in mensen die onderbuikgevoelens – volgens Caroline van der Plas zijn dat ook gevoelens – laten prevaleren boven kennis van zaken. Desondanks zouden we een poging kunnen wagen. Juist nu. Dus Maarten van Rossem, binnenkort bij de VI-jongens aan tafel!
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.
