Klagen is leuker
Frits van Egters mompelde het zichzelf al toe in De avonden: het gaat slecht, maar verder gaat het goed. Dat lijkt ook de gemoedstoestand van veel Nederlanders, onlangs gepeild door het SCP. Maar klopt de diagnose wel? En hoe slecht vergaat het onze krijgsmacht, nu de Oekraïne-oorlog zijn tweede jaar ingaat?
Onlust
Ieder jaar weer meldt het SCP dat de Nederlander blijkens onderzoek somber is gestemd over de stand van het land, alwaar de verhuftering regeert, waar niet meer naar elkaar wordt omgekeken, waar de overheid een onbetrouwbare en onbekwame partij is, enzovoort. Ieder jaar vraag je je af hoe die uitkomsten zich dan verhouden tot bijvoorbeeld de overvolle winkelstraten tijdens de kerstvakantie, tot de massale uittocht naar de wintersportgebieden, tot – om een dwarsstraat te noemen – het vreugdevolle nieuws dat de mensheid in staat is gebleken het gat in de ozonlaag langzaam weer te dichten?
Gelukkig nuanceert het SCP tegenwoordig de eigen resultaten zelf ook, door tegen te werpen dat mensen zich weliswaar ontevreden en bezorgd betonen over van alles en nog wat, maar dat bij doorvragen blijkt dat ze daar in hun eigen, veilige coconnetjes nauwelijks weet, laat staan hinder van hebben. Het gaat slecht met ons, maar met mij gaat het verder eigenlijk heel goed. Waarmee de vraag rijst wat het nut is van dit soort onderzoeken.
Daarentegen vind ik de tegenstrijdigheid tussen beleving en daadwerkelijk ervaren van onlustgevoelens juist wel weer typerend voor dit land en de tijd waarin we leven. Er is maatschappelijk over het algemeen meer reden tot te- dan ontevredenheid, maar op een of andere manier zint ons dat niet, vertrouwen we dat niet. Of, waarschijnlijker, vinden we al die gelukzaligheid o zo saai, zo vervelend.
Verveling
Klagen, ruziën is oneindig leuker, net als dranghekken en fietsen gooien naar de Mobiele Eenheid of ambulance-personeel hinderen bij hun werk. In dit rijtje passen voorts de publieke lynchpartijen van omstreden geraakte BN’ers, en het oeverloze geouwehoer daar weer over in de kletsshows op tv en de columns in de kranten.
Kortom, we vervelen ons kapot, en bij gebrek aan een andere invulling van het leven, gaan we maar los op Rutte, op mevrouw Hazes en ‘gecremeerde kroket-gate’, en vooral op Vadertje Staat, ‘voor al uw problemen’.
Maar Vadertje is zichzelf niet meer, kan de fraaie, meestal door hemzelf aangeprezen of uitgelokte beloften allang niet meer inlossen, want de verzoeknummers zijn hem boven het hoofd gegroeid. Dus weg met die teringoverheid, schelden we, liefst onder pseudoniem en op sociale media.
Nu kun je volhouden dat veel mensen zo hun gemoed kunnen luchten, maar de indruk kan ontstaan dat al die (quasi-)verontwaardigde mensen een beweging vertegenwoordigen, een massa voor wie Kamerleden, ministers en ambtenaren als de dood lijken te zijn. Met als gevolg dat die laatsten niets meer durven te doen, wegkijken, lastige kwesties oppotten voor een volgend kabinet of er desnoods een regeringscommissie tegenaan gooien, een bestuurlijke variant die thans welig tiert in de rechtsstaat.
Defensie
Eenzelfde discrepantie zagen we laatst bij de berichtgeving in de NRC over ons leger, waarmee het belabberd is gesteld, versus het uitstekende humeur binnen de Navo sinds het uitbreken van de oorlog in de Oekraïne. De hoogste functionarissen van de Navo- en de EU-instellingen sloten onlangs hun derde samenwerkingsovereenkomst af in meer dan zes jaar. Hun boodschap aan Moskou: niets drijft ons uiteen.
Maar eerst onze krijgsmacht: de NRC reconstrueerde dertig jaar bezuinigen op Defensie, ‘mede gebaseerd op gesprekken met hoge militairen, topambtenaren en politici, onder wie alle nog levende ministers van Defensie sinds de Koude Oorlog’. Conclusie: Mark Rutte heeft door persoonlijk handelen in 2010 en 2014 bijgedragen aan bezuinigingen op Defensie die de krijgsmacht na decennia korten ‘de genadeklap’ gaven.
Even schrik je, maar je leest het verhaal nog eens en vraagt je vervolgens af wat het nieuws nu is. Want Rutte is de baas van het land, gaat uiteindelijk over de verdeling van de poen, en als hij door allerlei omstandigheden (een ‘zware financiële crisis’) moet bezuinigen, ligt het voor de hand dat hij eerder de zorg en het onderwijs ontziet dan Defensie, want er was na 1989 geen vijand meer tegen wie we ons hoefden te beschermen. Tot Oekraïne natuurlijk, maar dat zagen maar weinigen aankomen.
En het verwijt van sommigen dat Nederland niet te vermurwen was om te voldoen aan de Navo-doelstelling om twee procent van het bruto binnenlands product (bbp) uit te geven aan Defensie, houdt evenmin stand, want welke lidstaat gehoorzaamde het bondgenootschap (lees: de VS) wel op dit punt? Daarbij heeft Nederland zelden of nooit verzaakt als de Amerikanen vroegen om deelname aan vredesmissies (onder andere Uruzgan en Irak), en doorgaans tot ieders tevredenheid.
Rutte heeft niks met Defensie, zegt oud-PvdA-kamerlid Angelien Eijsink in het NRC-artikel, en je kunt zeggen dat Néderland er weinig mee opheeft. Wij zijn in de hedendaagse tijd nooit een krijgszuchtige natie geweest. Tijdens de Koude Oorlog hadden wij een leger van dienstplichtigen, die hun haar mochten laten groeien, hun meerderen niet meer hoefden te groeten, die een machtige vakbond oprichtten. De meeste jongens uit althans mijn omgeving kwamen het leger niet eens in, want zij lieten zich massaal afkeuren, vaak zelfs met S-5, een indicator voor iemands al dan niet voorgewende, in dit geval beroerde, geestelijke welbevinden. Mijn argument dat ik het als mijn plicht zag om het land te verdedigen, vond amper weerklank. “Als de Rus komt, is het sowieso Einde Oefening,” hoorde je dan.
De ankeiler met het nieuws over de persoonlijke bemoeienissen van Rutte met de bezuinigingen op de krijgsmacht haalde de voorpagina van de zaterdagse NRC niet, maar strandde op de 4, zoals dat in het krantenjargon heet, een linkerpagina bovendien.
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.
