Bewogen leven

Het leven van René (later: Renate) Stoute was één grote worsteling met verboden verlangens. David de Poel schetst een indringend beeld van de schrijver/kunstenaar, die zich nooit ergens op zijn plek voelde. Met behulp van een vracht aan materiaal (dagboeken, brieven) heeft De Poel dit bewogen leven in een compacte biografie gegoten.

Al jong belandt Stoute in de kraakscene en raakt hij verslaafd aan harddrugs. De eerste helft van de jaren zeventig is het steeds hetzelfde patroon: vluchten in de heroïneroes, kleine criminaliteit om zijn drugs te bekostigen, detentie, afkickcentrum, terugval.

Na de drugs komen de vrouwen. Stoute heeft een aantal vaste relaties maar is door zijn licht ontvlambare aard meestal niet erg trouw in de liefde. Met de komst van Janis halverwege de jaren negentig treedt rust in. Als laatste ‘oefening in dapperheid’ rest dan nog zijn wens zich in het openbaar in vrouwenkleren te hullen. Pas als Renate Stoute valt alles op zijn plek. De Poel: “Het kan niet anders of Stoute heeft met zijn/haar publicaties een rol gespeeld in de acceptatie van transgenders in Nederland.”

David de Poel
Oefeningen in dapperheid
De Arbeiderspers
€25

Hybris

Tijdens de coronapandemie is regelmatig de vergelijking getrokken met eerdere pandemieën die Europa hebben geteisterd: de pest, de Spaanse griep, aids. Atte Jongstra gebruikt de negentiende-eeuwse cholerapandemie als spiegel voor de recente gebeurtenissen.

In zijn historische roman Cholerastad laat hij heden en verleden, non-fictie en fictie op aanstekelijke wijze door elkaar lopen. Vintage Jongstra, maar deze keer pakt zijn ‘methode’ bijzonder goed uit.

Met de negentiende-eeuwse krantenknipsels die kriskras door de tekst staan afgedrukt, vergroot hij de geloofwaardigheid, maar de beschreven gebeurtenissen lijken minder authentiek. Een archivaris en een boekhandelaar, Boevers en Peek, vormen samen de Eerste Amsterdamse Cholera-subcommissie, een soort Outbreak Management Team avant la lettre. Een gemeenteambtenaar, Kramp, wil duizend mondkapjes leveren – zonder er een cent aan te verdienen. Zegt hij. Er is stevig debat over vrijheidsbeperkende maatregelen, er is nepnieuws, er is een mogelijk vaccin.

Veel herkenbaars dus in deze vrolijk stemmende roman, over twee heertjes die het beste met de wereld voor hebben, maar ten onder gaan aan hun eigen hybris.

Atte Jongstra
Cholerastad
De Arbeiderspers
€23,99

Het machtige boek

Er zijn al veel noodklokken geluid over de teruglopende leesvaardigheid van jongeren, de gestaag dalende leesmotivatie, de 1,6 miljoen functioneel analfabeten in ons land. Een nieuw boek over ‘de betekenis van het boek’ stemde vooraf dus enigszins wantrouwend. Maar in plaats van opnieuw ‘twee voor twaalf’ te roepen, hebben boekhistoricus Adriaan van der Weel en docent Ruud Hisgen voor een positievere benadering gekozen.

Zij laten met tal van aanstekelijke voorbeelden en mooie citaten zien hoe het boek, en meer in het algemeen de activiteit van lezen, de wereld veranderd heeft. Door steeds geavanceerdere manieren te ontwikkelen van het opslaan en verspreiden van tekst is ons collectieve geheugen exponentieel gegroeid, schrijven de auteurs. Door te lezen hebben we geleerd kritisch te denken, en hierop is onze democratie gegrondvest. Naar het einde toe dreigen de doemgedachten over de concurrentie van het beeldscherm het bijna over te nemen, maar de nasmaak van deze genuanceerde studie is toch optimistisch. Lezen verandert, maar zal nooit verdwijnen.

Ruud Hisgen en Adriaan van der Weel
De lezende mens
Atlas Contact
€24,99