Hamas komt bovengronds
Het zou geen verbetering zijn als Hamas zich ontwikkelt tot een soort Fatah.
“Stop de verkiezingen in het Midden-Oosten,” schrijft Shimshon Arad, oud-ambassadeur van Israël in Washington en Den Haag (NRC Handelsblad, 27 januari). De Bush-doctrine, die in democratie de oplossing ziet voor het moslimterrorisme, wordt door hem verantwoordelijk gehouden voor het verontrustende succes van de islamitische terreurbeweging Hamas, die met grote meerderheid de Palestijnse verkiezingen heeft gewonnen. De ambassadeur verwijst naar 1992, toen in Algerije hetzelfde dreigde te gebeuren, maar waar het leger op het laatste moment ingreep om een machtsgreep van het islamitische FIS te voorkomen. Dat leidde tot een burgeroorlog met meer dan honderdduizend doden, maar in het Westen taalde daar niemand naar. Het moslimfundamentalisme werd een groter gevaar geacht.
Voor Arad bewijst de overwinning van Hamas dat de Bush-doctrine op drijfzand berust en het Midden-Oosten in nog grotere ellende stort. Auteurs in serieuze bladen als Foreign Affairs hadden al voorspeld dat radicale moslimgroepen via de stembus aan de macht zouden komen, uit protest tegen de ‘gematigde’ Arabische leiders met wie het Westen zaken pleegt te doen. De nederlaag van Fatah, de beweging van wijlen Yasser Arafat, past exact in dat scenario. Verkiezingen houden in gebieden waar geen democratische traditie bestaat, maar wel haat tegen het Westen en Israël, is een vorm van democratische zelfmoord. Alleen de ideologisch verblinde figuren die nu in het Witte Huis zitten, begrijpen dat niet. Hadden we maar naar de oude diplomatieke garde geluisterd, dan zat Hamas nog ondergronds en was er ruimte voor het waanidee dat ‘democratie’ de oplossing is voor elke kwaal.
Ik vond de – opvallend snelle – reactie van president Bush heel wat treffender dan het commantaar van de oud-ambassadeur, die ongetwijfeld wereldwijs zal zijn maar weinig heeft begrepen van de huidige tijd. Bush wees erop dat de bevolking had gesproken en dat leiders worden afgewezen als zij hebben gefaald. Volgens Bush weten we nu hoe de verhoudingen liggen. De status-quo voldoet niet meer. Bush zei het laconiek, maar zijn vaststelling dat de kiezers hebben laten weten hoe zij over de ‘oude garde’ denken, geeft een duidelijkheid die er voorheen niet was (en die ook een kleine overwinning voor Fatahniet had kunnen geven). Ook als de uitslag niet bevalt, is dat beter dan voortgaan op een doodlopende weg.
‘Let beter the people speak’ is op een een Amerikaanse wijsheid die radicaal de diplomatieke roadmaps doorkruist die in het Midden-Oosten al zo vaak op niks zijn uitgelopen. Democratie is nu een manier om diplomatieke knopen door te hakken. Het eindeloos vasthouden aan ‘gematigde’ dictators zou Amerika pas echt opbreken en een noodscenario zoals in Algerije is geen optie meer. De weg der geleidelijkheid bestaat niet in het Heilige Land, waar stilstand alleen door schokken wordt doorbroken. De winst van Hamas laat zien hoe weinig tijd er nog rest en wat voor puinhoop het ‘zelfbestuur’ van Arafat heeft achtergelaten. Geluk bij een ongeluk is dat Israël zich uit de Gaza-strook heeft teruggetrokken en zich achter een afscheidingsmuur verschanst. Dat schept een betere uitgangspositie om Hamas op afstand te houden.
Natuurlijk moeten we geen illusies hebben over het democratische karakter van Hamas. Het gaat om een terreurorganisatie die door Iran wordt gesteund en die zelfmoordcommando’s op pad heeft gestuurd. Zo’n club wordt niet ineens ‘legitiem’ omdat hij verkiezingen wint, al heeft hij nu wel de kans om zijn andere, sociale gezicht te laten zien. Hamas is als basisbeweging met liefdadigheidswerk begonnen en zou meer oog hebben voor de noden van het Palestijnse volk. Ook zou Hamas zich kunnen ‘matigen’, zoals eerder met de club van Arafat is gebeurd. Maar de realiteit gebiedt te zeggen dat Arafat ook op ‘gematigde’ momenten met dubbele tong sprak en in 2000 de geest van de intifada uit de fles liet ontsnappen. Zo’n goed voorbeeld is Arafat niet, waarbij komt dat de PLO mede zo corrupt is dankzij de hulpgelden van de EU. Als Hamas zich tot een soort Fatah ontwikkelt, zou dat geen verbetering zijn.
Volgens mij is er geen alternatief voor de Bushdoctrine en moet het Heilige Land door deze onheilige fase heen. De opmars van de democratie hoeft niet met geweld gepaard te gaan (zie Oost-Europa), maar ook als dat wel gebeurt, laat zij zich niet tegenhouden en eisen verdrukte massa’s hun stem op. Mij lijkt dat het Hamas-monster vroeg of laat de kop zou opsteken en de enigen die daarmee kunnen afrekenen zijn de Arabieren zelf. Dan is het een voordeel dat Hamas bovengronds moet komen Het gaat nu om ordehandhaving in de Palestijnse gebieden; als terreurbeweging die de confrontatie met Israël zoekt, heeft Hamas zijn achterban alleen nieuwe nederlagen te bieden. Hamas moet de maskers afwerpen en uit zijn schaduw treden. Daarom denk ik dat ‘democratie’, die om openbaarheid draait, wel degelijk de beste strategie is orn he sinistere moslimterrorisme tegen te gaan.
