Vorige week schreef ik op deze plek dat Nederland 160 dagen zonder regering zit, maar dat u rustig kunt gaan slapen – hoe minder er gebeurt, hoe beter het is voor een land. Inmiddels zitten wij bijna 170 dagen zonder regering, dus het gaat helemaal de goede kant uit. Ik ben alleen bang dat de partijen ongeduldig worden en dat die gemoedstoestand de formatie gaat beheersen. Kalm aan, dan breekt het lijntje niet, we hebben nog alle tijd! 

Niettemin wil ik drie aanbevelingen doen, die de formatie weer los kunnen trekken.

Aanbeveling 1:

Promoveer Mariëtte Hamer direct van informateur tot formateur. Naar mijn idee is zij voor Nederland zelfs de ideale premier. Zij heeft daar ook alle aanbevelingsbrieven voor. In de eerste plaats mist zij elke vorm van charisma. Je hoeft maar te kijken hoe zij zich kleedt, je hoeft maar te luisteren hoe zij praat, kortom, je hoeft de geur van het Binnenhof maar op te snuiven om te beseffen dat Mariëtte Hamer alles mist om iets van wat zij aanraakt tot een electoraal succes te maken. Reeds in 2008, toen Hamer de PvdA-fractie in de Tweede Kamer aanvoerde, beschreef ik in de Volkskrant haar ernstig gebrek aan charisma. Mijn collega Martin Bril was zo onbeleefd om er nog een schepje bovenop te doen en vergeleek haar met een lampenkap. 

Niet zo maar een lampenkap overigens, maar de lampenkap die hij had gezien op de omslag van van Richard Brautigams roman So the Wind Won’t Blow It All Away (1979). Iemand aan te spreken op haar of zijn uiterlijk – Bril vond zelf ook dat je zoiets niet kon doen, al deed hij het toch. 

Op die stukjes kwamen veel boze ingezonden brieven van boze vrouwen. “Ik ben woedend” en “Bah!”, schreven ze. Natuurlijk hadden ze gelijk, in die zin dat dat het onrechtvaardig is om vrouwen – maar ook mensen, die niet menstrueren – af te rekenen op hun uiterlijke verschijning. Helaas, het is onrechtvaardig, maar in de werkelijkheid gaat het nu eenmaal zo. Het electoraat houdt van kandidaten met een hoge aaibaarheidsfactor, dat is sinds Seneca en Cicero nooit anders geweest. 

Toch behaalde Hamer één keer een overwinning, namelijk in 2008 toen zij Diederik Samsom versloeg bij de verkiezing voor het PvdA-fractievoorzitterschap. Bij de PvdA waren ze toen al helemaal in de war. Hamers overwinning beklijfde overigens niet lang, de partij zakte onder haar bewind steeds verder weg in onderlinge verdeeldheid. Zij veerde pas weer op toen Samsom alsnog de macht greep, een opleving die opnieuw niet erg lang duurde. 

Resultaat: Hamer verliet de Kamer en ik was haar alweer bijna vergeten, tot zij ineens vanuit de SER opdook als informateur. Elk nadeel heb zijn voordeel, en zelfs Hamer heeft haar nadelen in voordelen kunnen ombuigen. Weliswaar heeft zij in de formatie al maanden geen enkele vooruitgang geboekt en schijnt zij zelfs geen enkel stuk van enige betekenis te hebben geproduceerd, in haar politieke carrière heeft zij het toch maar mooi tot de baas van de SER gebracht, hetgeen erop wijst dat zij wel degelijk iets in haar mars moet hebben. Eindeloos kunnen vergaderen, bijvoorbeeld, daar schijnt ze erg goed in te zijn. 

Aanbeveling 2: 

D66 wil de ChristenUnie niet, VVD en CDA willen alleen de PvdA, dus zonder GroenLinks. De hele zaak zit volkomen klem en muurvast. Een meerderheidskabinet behoort dus niet eens tot de mogelijkheden. Daarom wil ik hier pleiten voor een minderheidskabinet van uitsluitend PvdA en GroenLinks, met Mariëtte Hamer als premier. Mij lijkt dat een lumineus idee.

Met Hamer aan het stuur kunnen wij ons dan verheugen op een periode van wat in de politicologie slow government wordt genoemd – zo regeren dat er zo weinig mogelijk gebeurt. PvdA en GroenLinks hebben tezamen 9 + 8 = 17 zetels. Dat is een zeer kleine minderheid, die juist het grote voordeel biedt dat de regering zo’n beetje met alle leden en partijen van de Tweede Kamer moet onderhandelen om tot een meerderheid te geraken. Het aannemen van een wet kan daardoor zeer lang gaan duren en op die manier wordt zo veel mogelijk voorkomen dat in Den Haag echte beslissingen worden genomen. 

Eigenlijk zou het helemaal ideaal zijn wanneer alle ministers een minister zonder portefeuille zouden worden. Een kabinet zonder portefeuilles bevordert de slagkracht natuurlijk niet, en dat is precies wat wij moeten hebben

Aanbeveling 3:

Het kabinet-Rutte III heeft twaalf ministeries, plus vijf ministers zonder portefeuille. Dat is een goed begin, maar in zo’n PvdA-GroenLinks-kabinet zou het aantal ministeries zonder portefeuille flink uitgebreid dienen te worden. Eigenlijk zou het helemaal ideaal zijn wanneer alle ministers een minister zonder portefeuille zouden worden. Een kabinet zonder portefeuilles bevordert de slagkracht natuurlijk niet, en dat is precies wat wij moeten hebben.  

Maar er zijn nog meer voordelen van een PvdA-GroenLinks minderheidskabinet. De verdeling van ministeries is in een handomdraai geregeld. Beide partijen krijgen er zes. Dat de PvdA er in de Kamer slechts 9 heeft en GroenLinks 8 vertaalt zich in het premierschap voor Hamer. De vraag wie wat krijgt, hoeft ook niet beantwoordt te worden, aangezien er geen portefeuilles meer zijn. Zeker bij de PvdA en GroenLinks heeft iedereen overal verstand van, dat komt goed uit. Wij kunnen zodoende heel snel, bij wijze van spreken morgen al, beginnen met slow government.

Ten slotte heeft zo’n minderheidskabinet nog een voordeel, namelijk de aanwezigheid van een enorme oppositie. Bijna alle partijen zitten in de oppositie en dat houdt de regering scherp. Voor je het weet wordt een voorstel geblokkeerd en moet je terug naar de onderhandelingstafel, waar premier Mariëtte Hamer alweer klaar zit.  

De schrijver Chamfort zei het al: “Als de regering er niet was, zouden we in Frankrijk niets meer hebben om over te lachen”. 

Met zo’n minderheidsregering kan ik mij nog meer verheugen op het Haagse politieke spel. In de Volkskrant las ik dat het CDA, als opvolger van Pieter Omtzigt, een nieuwe activist in de gelederen heeft opgenomen. Hij heet Derk Boswijk en neemt met veel gemak woorden in de mond als ‘clusterfuck‘ en ‘can-do-mentaliteit‘. Af en toe barst hij ook in huilen uit, want hij geeft graag toe dat hij een emotioneel mens is. 

De schrijver Chamfort zei het al: “Als de regering er niet was, zouden we in Frankrijk niets meer hebben om over te lachen”. 

En dan te bedenken dat het nota bene de Fransen zijn geweest, die gestrande Nederlanders op het vliegveld van Kabul in veiligheid hebben gebracht.