Telkens als ik schrijf dat de beruchte Betuwelijn – grofweg aangelegd tussen 1990 en 2000 – nooit die economische moneymaker is geworden waarop men had gehoopt, ontvang ik een ingezonden brief van de man die destijds de coördinator is geweest bij de aanleg. Hij laat dan weten dat ik op moet houden met af te geven op de Betuwelijn, want die is helemaal geen mislukking maar juist een groot succes. Toch rijd ik met de auto wel eens op een snelweg, parallel aan de Betuwelijn, en dan valt het me steeds op hoe weinig (goederen)treinen me tegemoet komen. 

Maar goed, mijn observatie is maar indruk. Misschien is de Betuweroute wel de meest lucratieve spoorlijn ter wereld. 

Bij de Betuwelijn kwam voor het eerst de vraag op: is Nederland nog wel in staat grote infrastructurele projecten uit te voeren? Elke keer lijkt het daarbij op dezelfde manier mis te gaan. Budgetten worden met miljoenen – en vaak ook met miljarden – overschreden, onderweg staat men ineens voor allerlei onvoorziene problemen en de oplevering vindt doorgaans jaren later plaats dan was gepland. 

Precies zo is het ook met dat Amsterdamse metrolijntje gegaan. Dat ding is nu eindelijk klaar en functioneert, maar als je nagaat hoeveel geld en energie dat heeft gekost, dan kun je bijna niet geloven dat Londen en Parijs een ondergronds net hebben dat vele malen groter is – en vele malen sneller is gebouwd. Die slappe ondergrond van Amsterdam is heus niet de enige oorzaak van al die vertragingen. Bovendien blijkt, na jaren van herinrichting, de openbare ruimte rond het Amsterdamse Centraal Station nog steeds niet op orde te zijn. Het is daar nog altijd een hindernisbaan van omleidingen tussen werken in uitvoering, die nog uitgevoerd moet worden.

Laatst zag ik in het kader van zendtijd voor politieke partijen een filmpje van Forum voor Democratie. Eigenlijk is het een zeer lachwekkend filmpje. De stem van Thierry Baudet zegt daarin dat ‘we’ dit prachtige land zelf hebben opgebouwd en dat ‘we’ dit prachtige land hebben bevochten op de zee, en dat terwijl Thierry’s eigen stamverband helemaal niet van Nederlandse origine is, maar uit Frankrijk komt. Maar dit terzijde.

Of ‘onze’ Gouden Eeuw echt van goud was, valt volgens de laatste historische inzichten nog te bezien, maar konden ‘we’ toen inderdaad veel meer dan tegenwoordig? Ik twijfel daar steeds sterker over

De strekking is evenwel duidelijk. Ooit waren Nederlanders de heersers van deze wereld en met name van de wereldzeeën. Op land hebben ‘we’ ook nog eens de Spanjaarden verslagen. Die tijd moet weer terugkomen en daar gaat Thierry Baudet voor zorgen. Volgens Baudet is er tijd geweest – zeg maar het pré-Betuwelijntijdperk – dat ‘we’ alles wat mij maar wilden tot stand konden brengen. Of ‘onze’ Gouden Eeuw echt van goud was, valt volgens de laatste historische inzichten nog te bezien, maar konden ‘we’ toen inderdaad veel meer dan tegenwoordig? Ik twijfel daar steeds sterker over.

Maar dan is er altijd nog de Afsluitdijk, onze nationale trots van ingenieurskunst.

In 1927 is met de bouw ervan begonnen, als een onderdeel van de Zuiderzee Werken. Onder leiding van ingenieur (en minister) Cornelis Lely werkte men van beide kanten naar elkaar toe en op 28 mei 1932, des middags om 13:02 uur, werd het laatste gat gesloten. Een jaar later kon de Afsluitdijk voor het verkeer worden geopend. De Afsluitdijk is dus niet alleen bijna een eeuw eerder gebouwd, het gebeurde ook nog eens in een kortere tijdspanne dan waarin de Betuwelijn tot stand kwam. 

Negentig jaar na de voltooiing moest de Afsluitdijk gerenoveerd worden. Logisch, want de zeespiegel stijgt en het verkeer erover wordt steeds zwaarder. Maar, zoals de Volkskrant bericht, daarbij is van alles op een echt Hollandse wijze misgegaan. De renovatie heeft uiteraard weer honderden miljoenen extra gekost – dat is standaard, ondanks allerlei procedures bij de uitbesteding – en het heeft drie jaar langer geduurd dan gepland. Nog even en de bouw van de hele Afsluitdijk in 1927 had net zoveel tijd in beslag genomen als de renovatie ervan in 2020. 

De oorzaak van alle tegenslagen ligt bij Rijkswaterstaat, dat bij de ‘hydraulische randvoorwaarden’ een grote fout heeft gemaakt en daar bijna een jaar lang over zweeg. ‘Rijkswaterstaat zag een scenario over het hoofd waarin bij relatief laag water toch vrij hoge golven in het IJsselmeer kunnen ontstaan’, aldus de Volkskrant. Een misrekening van 30 centimeter in het waterpeil leidde tot een vertraging van drie jaar. 

Wel de burgers oproepen niet langer dan één minuut te douchen, maar zelf niet in staat zijn om zelfs maar de meest simpele berekening te maken

Een blunder. Van Rijkswaterstaat. Daar zakt je broek af. 

Onze strijd tegen het water, die we eeuwen lang hebben gewonnen, waarin onze mannen en vrouwen hebben geworsteld en boven zijn gekomen, altijd, luctor et emergo, in deze bikkelharde strijd die ons heeft gemaakt tot een van de hardste en slimste volkeren op deze aarde, als het tenminste ging om de beheersing van het water, onze eigen koning Willem-Alexander weet er alles van, in deze strijd heeft Rijkswaterstaat, waar de knapste ingenieurs al vele generaties voor werken, een verschrikkelijke, zeg maar een volkomen onbegrijpelijke, blunder begaan. 

Dertig centimeter, drie jaar vertraging, miljoenen extra, je gelooft het bijna niet.

De Volkskrant: ‘Deskundigen wijzen erop dat RWS geen grip meer heeft op grote projecten. Ingegeven door het geloof in de markt maakten ingenieurs plaats voor procesmanagers. “Dat Rijkswaterstaat met een dijkverzwaring in de fout gaat is niet pijnlijk maar ontluisterend”, zegt Rob Nijsse, hoogleraar constructieleer aan de TU Delft.’

‘We’ kunnen bijna niks meer in Nederland. Als Rijkswaterstaat niet eens meer de hoogte van de golven kan uitrekenen, dan moet niemand straks meer opkijken als er ineens helemaal geen water meer uit de kraan komt. Wel de burgers oproepen niet langer dan één minuut te douchen, maar zelf niet in staat zijn om zelfs maar de meest simpele berekening te maken. Dat van die ene minuut douchen ben ik ook niet meer geneigd te geloven. Zou het in plaats van één minuut niet één uur moeten zijn.

Wat kunnen ‘we’ nog?

Op de Geograaf.com wordt een overzicht gegeven van de acht mega-infrastructurele projecten in Europa. Dat is ook niet helemaal hosanna, want het vliegveld in Berlijn is inmiddels verworden tot ‘de duurste bouwput van Europa’. Maar WTC/Zuidasdok vind je ook terug op de lijst. Net opgezet en gebouwd, maar binnenkort gaat het weer helemaal op de schop. En wat lezen wij?

Laat die ingenieurs van Rijkswaterstaat dat bedrag maar eens uit eigen zak betalen. Dat zal ze leren.

‘Het project gaat in totaal ruim 1,5 miljard euro kosten en moet worden opgeleverd in 2028. Of die deadline gehaald zal worden is nog maar de vraag: de bouw is nog maar net begonnen en er is nu al vertraging.’

Daar kijkt u vast niet meer van op. Net zo min als ikzelf trouwens. Ik woon er niet ver vandaag en ben benieuwd of ze er voor mijn dood al klaar mee zullen zijn – en ik zeg u: alleen al daarom ben ik van plan heel oud te worden.

Dat is misschien nog niet eens het ergste. Rijkswaterstaat heeft de WOB-procedure, die de Volkskrant had ingesteld om alle stukken over het Afsluitdijk-debacle boven water te krijgen, alleen maar tegengewerkt. Als boete moet RWS nu vijftienduizend euro aan dwangsommen overmaken aan de Volkskrant. 

Laat die ingenieurs van Rijkswaterstaat dat bedrag maar eens uit eigen zak betalen. Dat zal ze leren.