Om Koningsdag te ontvluchten, reed ik naar Antwerpen, waar het ook druk was, maar niet zó druk. Toen ik terugkwam en het Journaal aanzette, bleek Nederland in rep en roer. Johan Derksen en zijn overjarig puberclubje hadden weer zitten opscheppen over een kaars in een kut, en Angela de Jong vond er ook iets van.

Idioten over idioten, van en door idioten – dat is Nederland, kort samengevat.

Voorzichtig probeerde ik de draad weer op te pakken. Er is in Europa toch een oorlog aan de gang? De laatste tijd moet ik veel denken aan Dirk-Jan van Baar (1957-2019). Ik geef toe geen sexy onderwerp. Bij hem denk je niet gauw aan een kaars in een kut. Dirk-Jan was mijn collega bij HP/De Tijd en de Volkskrant. Hij studeerde internationale betrekkingen en begon het werk te vertalen van Walter Laqueur, een uit Duitsland gevluchte Amerikaan die een groot kenner was van Rusland en het communisme. 

Het was altijd genoegen om met Dirk-Jan te praten, hoewel je hier beter het woord ‘discussiëren’ zou kunnen gebruiken, want daar kwam het altijd op neer. Hij had een enorme kennis en was niet bang mensen voor de schenen te schoppen. Ik zei soms tegen hem dat hij misschien wat minder lui voor fascist moest uitschelden. Dat zou op den duur tegen hem gaan werken, maar daar trok hij zich niets van aan. Hij had een heel goede eigenschap: in een linkse omgeving was hij rechts en in een rechtse omgeving was hij links. Zo was het altijd levendig om hem heen.

Dirk-Jan van Baar had een heel goede eigenschap: in een linkse omgeving was hij rechts en in een rechtse omgeving was hij links. Zo was het altijd levendig om hem heen

Dirk-Jan van Baar had een grote bewondering voor Angela Merkel, ik geef toe weer geen sexy onderwerp waarbij je je een kaars in een kut voorstelt. Maar, lieve lezer, laten wij gedurende dit stukje even Nederland ontvluchten en aan iets anders denken. Dirk-Jan vond Merkel een geweldige Bondskanselier, hij kon eigenlijk geen kwaad woord over haar horen. Op vrijwel alle fronten, vond hij, was het haar gelukt: ‘Wir schaffen dass!’ Of nou ging over het immigratiebeleid, de klimaattransitie of de aanpak van neonazi’s, in de ogen van Dirk-Jan was alles goed wat zij deed. Het enige dat je haar kunt verwijten, schreef hij, ‘is dat zij de toestand te lang heeft aangezien. Maar dat is de politiek (beter: non-politiek) die in heel Europa wordt gevoerd: pas als het water over je schoenen loopt kun je besluiten nemen.’ Kortom, Merkel had nog voortvarender moeten zijn in wat zij deed, maar dat kon niet door de traagheid van de rest van Europa. 

Wat Dirk-Jan speciaal in Merkel apprecieerde, was haar Ostpolitiek. Zij onderhield een joviale relatie met Poetin. Zij spreekt redelijk Russisch, hij spreekt redelijk Duits. Ze begrepen elkaar. Zij hield hem in toom en hij liet zich door haar in toom houden.

Dachten wij!

Maar nu Merkel vertrokken is, is de beer losgebroken. Poetin blijkt zijn agressie al jarenlang te hebben voorbereid. Hij heeft haar gewoon verneukt en dat klinkt sexy, maar dat is het in het geheel niet. Door Merkel heeft Europa jarenlang de ogen gesloten voor de barbaarse kant van Rusland. Grozny werd met de grond gelijk gemaakt – ‘bevrijd’, zou Poetin zeggen in zijn misdadig taalgebruik. De Syrische ziekenhuizen werd stelselmatig gebombardeerd en om de bevolking elke hoop op verzet te kunnen ontnemen. Dat is in al zijn eenvoud Ruslands militaire strategie. Europa had het kunnen weten, maar wilde het niet zien. We deden goede zaken met Russen. Dankzij contracten inzake Russisch gas en olie is Duitsland voor zijn energievoorziening geheel afhankelijk gemaakt van Poetin. Merkel heeft het laten gebeuren en zij heeft er nog een schepje bovenop gedaan door de Duitse kerncentrales te laten ontmantelen. 

Een economische crisis lijkt in aankomst, de oorlog zou wel eens lang kunnen gaan duren, Rusland gaat niet terug in zijn hok, maar dreigt met kernwapens

Die afhankelijkheid moet Poetin tot de overtuiging hebben gebracht dat hij zich een oorlogje in centraal Europa wel kon permitteren. Het Westen, met Duitsland voorop, had zichzelf onmachtig gemaakt. Een economische crisis lijkt in aankomst, de oorlog zou wel eens lang kunnen gaan duren, Rusland gaat niet terug in zijn hok, maar dreigt met kernwapens – achteraf beschouwd, moet je wel concluderen dat Angela Merkel zo’n beetje alles verkeerd heeft gedaan.

Wat zou Dirk-Jan van de huidige situatie hebben gedacht?

Voor een dode kun je niet spreken, maar ik vermoed dat hij in elk geval zeer ontzet zou zijn geweest. Hij zag Merkel als de stabiele factor in Europa. Nu blijkt zij, onwetend en onbedoeld, aan de basis te hebben gestaan van de grootste territoriale inbreuk in Europa van na de Tweede Wereldoorlog. In lange tijd is Europa niet zo instabiel geweest. Voor het eerst in bijna tachtig jaar worden in Europa weer oorlogsmisdaden gepleegd en vindt er genocide plaats. Wellicht heeft Merkel zich dat niet kunnen voorstellen. Voor Dirk-Jan zal het een totale verrassing zijn geweest.

Vorige week is Angela Merkel door  de Oekraïense president Zelensky uitgenodigd om de gruweldaden in de stad Boetsja met eigen ogen te komen zien. Dan kan ze ook aanschouwen ‘waartoe de politiek van concessies aan Rusland de afgelopen 14 jaar heeft geleid’, aldus Zelensky. Ook de voormalige Franse president Sarkozy heeft zo’n uitnodiging gekregen. 

Zoiets is natuurlijk hoogst pijnlijk. Er bestaan heel wat foto’s waarop Poetin en Merkel elkaar omhelzen, lachen of geintjes met elkaar maken. Inmiddels heeft Merkel – niet zelf, maar ‘via een woordvoerder’ – laten weten dat zij volledig achter het beleid van Brussel staat. Maar naar Boetsja is zij nog niet gekomen. Sarkozy trouwens ook niet, misschien zucht die inmiddels in een Franse gevangenis. 

Merkel zegt geen spijt te hebben van haar Ostpolitik. Hetzelfde zegt overigens Gerhard Schröder, haar voorganger. Van hem valt het nog te begrijpen, want hij heeft zijn diepe zakken gevuld met oliedollars en roebels van Gazprom. Eigenlijk ongelooflijk hoe een oud-kanselier, democratisch gekozen nota bene, zo corrupt kan zijn. Hij heeft zich allang een plaatsje verworden op de vuilnisbelt van de geschiedenis. Dat geldt voorlopig nog niet voor Angela Merkel, al lijkt het mij zeker dat de beschrijving van haar geschiedenis door de oorlog in Oekraïne een wending zal krijgen, die niet alleen maar positief is. 

Op Twitter is Johan Derksen nog altijd trending. Angela de Jong staat vierde. Twee dumbo’s in arms

Benieuwd of zij Boetsja ooit zal bezoeken. 

Intussen lijkt dit alles vrijwel geheel aan Nederland voorbij te gaan. Op Twitter is Johan Derksen nog altijd trending. Angela de Jong staat vierde. Twee dumbo’s in arms. Er bestaan geen grotere kwekkampioenen dan deze twee. Ook las ik dat Schiphol aan de reisbureaus heeft gevraagd om vluchten te annuleren. Onze luchthaven kan die vele Hollandse vakantiegangers niet meer aan. Oorlog of geen oorlog, we trekken er graag op uit, het liefst naar de zon. Maar wat mij betreft, zitten al die lui van de winter in de kou. 

Met een uitdovend kaarsje.