Net als u heb ik de horror-reis van de Titanic Five (wat zijn de Engelse media toch briljant in het verzinnen van namen) vanaf zondag ademloos gevolgd. Ik ben niet claustrofobisch aangelegd, maar deze nachtmerrie tart al mijn verbeelding. Ik moest meteen denken aan het verhaal The premature burial van Edgar Allen Poe. Daarin geeft hij enkele voorbeelden van mensen die levend begraven werden en van taphofobie, een samenstelling van het Griekse woord τάφος, dat graf en tombe betekent, en van φόβος, angst. 

Taphofobie is dus de abnormale, psychopathologische angst om levend begraven te worden als gevolg van ten onrechte dood verklaard te zijn. Als u overigens nog op zoek bent naar een fobie die goed bij u past en waar u mee kunt opvallen op en in de sociale media (want u bent vermoedelijk te bang om van gender te veranderen) dan kunt u hier en hier lekker sjoppen. Make your pic! 

Taphofobie is een heel genre in de literatuur en in de filmwereld. Denk maar aan de film The Vanishing van onze geweldige George Sluizer, gebaseerd op Het Gouden Ei van Tim Krabbé, maar ook aan de gruwelijke scène in Kill Bill, die geleend was uit een klassieke horrorfilm.  

Ik vraag me af wat gruwelijker is: levend begraven te worden in een doodskist of de marteldood in het Jules Verne-achtige hobbyduikbootje.

Ik vraag me af wat gruwelijker is: levend begraven te worden in een doodskist of de marteldood in het Jules Verne-achtige hobbyduikbootje. In het duikbootje heb je tenminste nog gezelschap, maar ik kan me niet voorstellen dat er een uitbundig sfeertje hing aan boord. 

Als kind verslond ik alle boeken van Verne, en ik ben zelfs een paar keer op bedevaart geweest naar het graf en het huis van Jules Verne in Amiens, de hoofdstad van Picardië. De pionier van de wetenschapsroman woonde vijfendertig jaar in de stad, was verknocht aan de stad en jarenlang zelfs gemeenteraadslid.

Twintigduizend mijlen onder zee heb ik helemaal stuk gelezen. Wie kent het verhaal van de duikboot Nautilus en kapitein Nemo niet?

Ik was trouwens liever in de Nautilus gestapt dan in de Titan. Mijn lieve hemel, wat een krakkemikkig geval. En daar moet je dan 250.000 euro voor lappen, voor een hellevaart in een doodskist. 

Ik ben voor u even gaan googelen wat er fysiek en mentaal allemaal kon gebeuren met de Titanic Five en daar kan geen horrorfilm tegen op. Ik vond nog wel een sympathieke twiet van een gestudeerde zweefteef die suggereerde dat meditatie in hun geval enige verlichting kon brengen. Mediteren lijkt me overigens net zo zinvol als bidden. Je kon erop wachten, op #PrayForTitan.

Wat te denken van de voorspellende gaven van de makers van de Simpsons? Deze duikboot lijkt verdomd veel op de Titan. Scary stuff. Zouden de makers van de Titan hun hobbybootje gewoon hebben afgekeken van een tekenfilmserie? 

Om nog even terug te komen op het volslagen belachelijke bidden voor The Titan Five: die hebben geen hele grote gunfactor. Het is natuurlijk een verschrikkelijke manier om dood te gaan, maar aan de andere kant lees ik toch veel reacties in de trant van: wat een stompzinnig en decadent en overbodig toerisme. Het is niet eens een wetenschappelijke reis, maar gewoon een tripje voor de superrijken. En wat te denken van de massale, zinloze en peperdure, welhaast militaire reddingsoperatie? 

Niet voor niets werd er op social media gesuggereerd dat zo’n internationale reddingsoperatie beter gebruikt kan worden voor de arme stakkers op de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan.

Het is vooral de claustrofobe en taphofobe projectie van u en mij die u doet huiveren: u wilt niet aan uw einde komen gelijk de Titan Five. Dat zit er ook niet in, want u heeft geen 250.000 euro klaarliggen voor een frisse duik. 

Ik zit eerlijk gezegd te wachten op een heerlijke spotprent van Charlie Hebdo, die zijn daar echt meesterlijk in. 

En daarmee ben ik aangeland bij de portee van de preek: mag je grappen maken over deze miniramp? Welnu: er zijn tienduizenden grappen gemaakt over de ondergang van de Titanic. Ik vind de meeste vaak flauw, maar u kunt dat zelf het beste beoordelen: hier, hier en hier. 

Ik dook voor u dus even in het Twitteriool over humor en de Titanic en vond daar dit bijzondere artikel van gisteren van een deugpuntenverzamelaar van het keurige Forbes. Dat larmoyante schrijfsel geeft precies aan wat er mis is met de tijd waarin wij leven. Die is humorloos geworden door het schrikbewind van de Sturmabteilung van woke. Ik heb het maar even voor u samengevat in een close read, want u klikt toch niet door. 

Peter Suciu: “Heb je die over Ocean Gate’s ‘Titan’ onderzeeër gehoord? De kans is groot, dat als je deze week überhaupt op sociale media bent geweest, je op zijn minst een paar grappen hebt gezien die erg slecht van smaak zijn – en geen daarvan is echt voor herhaling vatbaar.”

Dank voor de waarschuwing, boomer. 

“Het was nauwelijks een grapje, maar er waren er duidelijk genoeg die het gevoel hadden dat het commentaargedeelte op verschillende nieuwssites de plek is om nieuw materiaal uit te proberen voor hun toekomstige stand-up carrière.”

Klopt, boomer. Mijn succesvolste twiets prop ik altoos in mijn preek. 

“De komst van sociale media is zeker een katalysator voor aanstootgevend taalgebruik. Online pesten en gemene berichten tasten bijvoorbeeld het zelfbeeld van meisjes aan. Mensen kunnen met één klik van alles spuien en zich verschuilen achter een muur van anonimiteit. Er is geen directe menselijke interactie vereist – en er is geen verantwoordelijkheidsgevoel of angst voor verantwoordelijkheid.”

Dank, jankert

“Dat gebrek aan verantwoordelijkheid bestaat op sociale media, zegt technologie-ondernemer Lon Safko, auteur van The Social Media Bible, eraan toe. ‘Zelfs bij gewone YouTube-video’s worden de reacties alleen maar smeriger en smeriger. Het is zover gekomen dat veel YouTubers de reacties gewoon uitschakelen’, merkte Safko op. In veel opzichten krijgen zulke nare opmerkingen likes.”

Nou en? 

“Het is ook niet alleen beperkt tot grappen en vervelende memes. Gebruikers op sociale media voelen steeds meer de behoefte om degenen met wie ze het niet eens zijn af te breken als nooit tevoren. In plaats van nette discussies zijn reacties vaak een volledige verbale aanval. Het gaat ook over narcisme, ‘Oh kijk… 79 mensen vonden mijn gemene posting leuk!’ Het is een vorm van lastigvallen en aandacht krijgen. ‘Hoe groter het verhaal, hoe meer aandacht er van het verhaal naar hen persoonlijk kan worden afgeleid’, stelt Safko.”

Klopt: mijn levensmotto is: how can I make this about me? 

“Het is triest om te zien hoe sociale media ons hebben laten vervallen in een samenleving die zo egocentrisch en narcistisch is. Zoals bij de meeste hecklers, is de enige manier om ze onschadelijk te maken, ze te negeren en ze niet hun negatieve energie te geven.”

Doe dat dan ook, pipo, en val die oliebollen die Forbes lezen niet lastig met je pathetische gesnotter. 

“Dit niveau van discours is ook een weerspiegeling van de diepe verdeeldheid in het land.”

Trump-alert!

Ik heb een advies aan deze treurige, lijkenpikkende socialite: ga in je blote reet rondhuppelen tijdens een demonstratie van Extinction Rebellion, dan krijg je vast meer aandacht, kind. 

“Deze grofheid heeft de afgelopen zeven jaar een nieuw niveau bereikt, omdat het sociale discours op tilt is geslagen. Vroeger konden we het eens zijn om het oneens te zijn en verder te gaan. Mensen zijn vergeten hoe ze met elkaar moeten praten als ze aan ‘de andere kant’ zijn. Vriendelijkheid en attentheid glippen weg – aangezien laster, scheldwoorden, beledigingen en ongepast gedrag steeds duidelijker worden, niet alleen online – maar ook door politici en beroemdheden in het avondnieuws. Grappen vertegenwoordigen de tijd – dus het is teleurstellend, maar geen verrassing als er schurende, grofgebekte of smakeloze grappen worden gemaakt in een tijd van tragedie gezien waar we als samenleving in 2023 zijn.”

Zeker nog nooit van Lenny Bruce en Georges Carlin gehoord.

“Wat dit des te erger heeft gemaakt, is dat de platforms er weinig aan doen om het te ontmoedigen, en hoewel het misschien niet openlijk wordt aangemoedigd, houdt dergelijke negativiteit de gebruikers juist betrokken. Dat is goed voor het resultaat van de platforms, maar ook slecht voor de samenleving. Twintig jaar geleden wilden we allemaal dat er van ons gehouden werd. Vandaag willen we allemaal gewoon ‘geliefd’ zijn.”

Get a life, boomer

Er valt dus gelukkig nog genoeg te lachen in cyberspace. Deze twiet over de Titan Five vind ik echt geweldig.

Ik heb een advies aan deze treurige, lijkenpikkende socialite: ga in je blote reet rondhuppelen tijdens een demonstratie van Extinction Rebellion, dan krijg je vast meer aandacht, kind. 

Goed, ik sluit af met een plaatje dat al dagen in mijn hoofd draait. Sleepwalking van de Golden Earring. 

We’re on the Titanic

But don’t you try to call my bluff

Both eyes shut travels hard enough

Sleepwalkin’, don’t panic

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.