Mokerslag

De voormalige voetbaljournalist Johan Derksen claimt – gekscherend maar met een serieuze ondertoon – dat Vandaag Inside de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas groot heeft gemaakt. Dat valt niet uit te sluiten, maar zou de BBB bij verkiezingen voor de Tweede Kamer een vergelijkbare electorale mokerslag hebben uitgedeeld als thans bij de Provinciale Statenverkiezingen? Ik meen dat de kiezer op 15 maart jongstleden de gelegenheid heeft aangegrepen om, nu het toch nog niet om het ‘echie’ ging, die alom bewierookte Caroline uit te dagen dan ook maar eens te laten zien dat zij beter is dan Thierry Baudet, Geert Wilders, Rita Verdonk en Pim Fortuyn. Dat zij wel bereid is om regeringsverantwoordelijkheid te dragen, dat zij geen extreemrechtse sympathieën koestert, dat zij bovenal verbinder wil zijn tussen wat cultuurhistoricus René Cuperus noemt de Tevredenen en Ontevredenen in dit land, tussen ‘de bakfietsen uit de grachtengordel’ en de ‘tractoren van het platteland’. 

Overal lees en hoor je dat Van der Plas politiek getalenteerder is dan haar voorgangers uit de protestbeweging. Daarbij ziet ze zichzelf niet als een hemelbestormer die het hele politieke bestel omver wil blazen en een andere bestuurscultuur wil invoeren. Caroline heet de verpersoonlijking te zijn van de gewone mensen die economisch misschien wat linksig zijn maar cultureel conservatief, zij het niet hysterisch; met haar valt altijd te praten en samen te werken. “De BBB-doorbraak,” schreef voornoemde Cuperus, “zou men de ‘interne Brexit’ van Nederland kunnen noemen: een beweging van take back control tegenover externe krachten die inbreuk maken op de levensstijl van de bestaande gemeenschap.” 

Drammers

bron: anp

Ook zou de BBB-triomf een reactie zijn op de zelfingenomen drammers van D66, met Sigrid Kaag in de hoofdrol; Johan Derksen zet haar het liefst neer als die ‘arrogante trut’. Met hun stikstofbeleid – het streefjaar 2030 waarin de uitstoot van stikstof moet zijn gehalveerd staat niet ter discussie – zou D66 Nederland hebben verdeeld in klimaatdeugers versus niet-deugers, in hoogopgeleiden die Nederland een gaaf landje vinden tegenover lageropgeleiden die reden hebben om zich te beklagen, in ‘domrechtse’ mensen contra de links-liberale intellectuelen, in Randstad tegen platteland. 

Opmerkelijk is de heiligverklaring van Van der Plas wel, want de grote testcase voor de BBB moet nog komen in de provincies, en op termijn wellicht met ministers of een kabinet dat haar naam draagt. Zij staat bovendien voor de taak om een enorme partij op te zetten, waarvoor eigenlijk de tijd ontbreekt: zelfs als het kabinet niet voortijdig valt, moet de partij – die nog maar net twee jaar actief is – binnen no time opgetuigd zijn. 

Intussen moeten er honderden mensen worden aangenomen, van onbesproken gedrag, wat altijd voor alle partijen een riskante onderneming is. Voorts zal de BBB moeten uitdragen dat de partij meer is dan een lobbyclub voor het zogenoemde agro-industrieel complex. Uitdagingen genoeg, lijkt me, dus enige voorzichtigheid zou op z’n plaats zijn. Vergeet niet dat Thierry Baudet aanvankelijk ook alom op het schild werd gehesen, om er na een tijdje ongenadig vanaf gedonderd te worden. 

Destijds hoopte Deskundig Nederland dat Forum de fatsoenlijke variant zou worden van de PVV; nu hoopt men weer dat de BBB volwassener is dan FVD en PVV. Welnu, de kiezer hoopte kennelijk mee en nu ligt de bal bij Van der Plas, die alle torenhoge verwachtingen moet zien waar te maken. Maar het land heeft haar nodig, hoor je dan in een podcast of kletsshow als verklaring, want het land is in verwarring over de almacht van Europa (inzake klimaat, migratie), is boos over een nationale overheid die niks meer voor elkaar krijgt (toeslagen, ‘Groningen’), schaamt zich dood over de meer dan 100.000 burgers die aangewezen zijn op de Voedselbank, is verbolgen over Rutte die de schuld krijgt van alles en maar niet wil opzouten.

Verlossing

Vanwaar toch die euforie, dat wensdenken, die behoefte aan een Verlosser, aan iemand die onze hoop moet zijn in bange dagen? Ongetwijfeld duidt het op een behoefte aan andere gezichten, aan een frisse wind die door het saaie, stoffige landschap gaat waaien. Waar die behoefte dan weer vandaan komt? Dat kan oprechte bezorgdheid zijn over de staat van het land, maar ik ga niet beweren dat al die proteststemmers overdrijven in hun zorgen over of afkeer van dit land en haar aan het pluche gehechte bestuurders. Voor je het weet behoor je tot het volksdeel der Tevredenen of Aangehaakten, dat geen oog meer heeft voor gene zijde, voor de vijftien procent uit het electoraat dat bestaat uit opstandigen die door de gevestigde partijen altijd werden genegeerd. (“Wie zijn die mensen?” vroeg Sigrid Kaag zich niet zonder dédain af.)

Maar onder de proteststemmers zit naar mijn idee ook een deel dat stemt uit balorigheid, uit pesterij. Stem ze weg, die Rutte en z’n kliek. Van de ‘gevestigde orde’ deugt niets. Of ministers het goed doen of niet, doet er amper toe, kunnen die stemmers waarschijnlijk niet eens onderbouwen. Maar ze zullen de elite eens lekker laten zweten. Rutte, rot op. ‘Oprutten’ zag ik laatst op een sticker die op een lantaarnpaal zat. Dat is de sfeer, en het is gissen naar waarmee dat heeft te maken. Een afkeer van gezag, van de boven ons gestelden, de kapsoneslijers, de boven het klootjesvolk verhevenen? Misschien heeft het iets van een calimero-effect (‘zij zijn groot en ik is klein, en da’s niet eerlijk’), is het pest-stemgedrag zelfs vergelijkbaar met wat er op de socials gebeurt, waar men zich onbespied en in de beschutting van de appgroep eens heerlijk laat gaan.

Te hopen valt dat die peststemmer nu met die ongekende BBB-triomf z’n lol heeft gehad en dat hij tegen de tijd dat we een nieuwe Kamer en regering kiezen weer bij zinnen is gekomen. 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.