Schakelmomenten

In dit diepgaande autobiografische boek vertelt Oek de Jong hoe hij op latere leeftijd zijn rijbewijs probeert te halen. Dit blijkt meer dan alleen het aanleren van een nieuwe vaardigheid: De Jong, doorgaans geneigd een afwachtende houding aan te nemen, moet zich op een andere manier tot zijn medemens gaan verhouden. Wie soepel een auto wil besturen, moet zich immers overgeven en laten meevoeren op de stroom van de overige weggebruikers. 

In schijnbaar associatief gerangschikte hoofdstukken leidt de schrijver ons door zijn leven, nu eens in de eerste persoon, dan weer in de derde persoon terugblikkend op de voornaamste schakelmomenten. Hij beschrijft zijn vader en moeder, van wie hij de zuinigheid en taalcreativiteit (vader) en de onzekerheid en mensenschuwheid (moeder) overnam. Hun huwelijk desintegreerde langzaam, waarna De Jong zich van hen losmaakte en naar Amsterdam ging. Maar ook vertelt hij over zijn geliefde J., over de lockdown, en zijn stoïcijnse rijinstructeur Dave. Dat alles grijpt op een verbazend vanzelfsprekende manier in elkaar, en bereikt een climax met De Jongs onvermijdelijke rijexamen.

Oek de Jong

Man zonder rijbewijs

Atlas Contact

€22,99

Nergens bij horen

Schrijfster Andreas Burnier, pseudoniem van Catharina Irma Dessaur, hoorde nergens echt bij. Als meisje wilde ze liever een jongen zijn, wat ze pregnant beschrijft in haar debuutroman Het jongensuur. Na de oorlog, die ze op 16 onderduikadressen overleefde, trouwde ze en stichtte een gezin, zonder dat ze zich heteroseksueel voelde. Ze koos voor een carrière in de wetenschap – werd hoogleraar criminologie in Nijmegen – maar had minstens zoveel belangstelling voor spiritualiteit en mystiek. Ze maakte zich sterk voor de ‘vrouwenzaak’, maar voelde zich evenmin thuis bij Dolle Mina.

In deze voortreffelijke bloemlezing brengt samensteller Ronit Palache door middel van brieven, artikelen, romanfragmenten, speeches en essays de persoon en schrijver Burnier/Dessaur in al haar dubbelzinnigheid tot leven. Dat deze enigszins afstandelijke erudiet ook fel en emotioneel kon zijn, blijkt bijvoorbeeld uit haar betogen tegen abortus en euthanasie. Op latere leeftijd ontdekte ze dat deze combinatie van kritisch-rationalisme en gevoel typisch Joods is. Ze had er een heel leven over gedaan, maar eindelijk hoorde ze ergens bij.

Andreas Burnier

Elk boek is een gevaar

De Arbeiderspers

€29,99

Vol esprit

In haar vorige boek Vrolijk verval brak oud-politica Hedy d’Ancona een lans voor de seniore medemens. Die moeten, betoogde ze daar, niet beschouwd worden als uitgerangeerd en kwetsbaar. Ouderen kunnen juist een waardevolle bijdrage leveren aan de samenleving vanwege hun levenservaring, wijsheid en gebrek aan competitiedrift.

Toch is dat niet het hele verhaal. Ouder worden brengt immers ook minder vrolijke zaken met zich mee. Daarover gaat dit vervolgboek. Zoals het verlies van dierbaren, afnemende fysieke krachten, en ‘de lastige keuze tussen sloop, nieuwbouw of renovatie als het de lijfelijke woning betreft’. Ook staat ze stil bij het feit dat sommige onrechtvaardigheden in de wereld maar niet veranderen, zoals de moeizame opvang van vluchtelingen, in d’Ancona’s tijd al een heikel thema. Dat alles zou een somber relaas kunnen opleveren, maar niets is minder waar. Kouwe kermis is vol esprit en relativering geschreven. Wat dat betreft is de auteur nog zo fris als een hoentje, waarmee ze meteen het gelijk van haar stelling bewijst.

Hedy d’Ancona

Kouwe kermis

Nijgh & Van Ditmar

€13,50