De gevestigde politieke partijen komen er in crisistijden niet mee weg om het internet als de periferie van de campagne te beschouwen. Ook zij vloggen en zoomen zich in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart een weg naar de kiezer. Uw verslaggever bezocht op een maandagavond zowel een bijeenkomst van de oudste (SGP) als van de grootste (VVD) partij van Nederland. De VVD opende de avond met een ‘ben-jij-slimmer-dan-een-groep-8’er-quiz’, die plaatshad via Zoom. Bij aanmelding was het nog gissen waarom er een dergelijke quiz werd georganiseerd. De summiere omschrijving op de partijwebsite gaf weinig prijs, enkel dat er gerekend kon worden op vragen over ‘spelling, taal, rekenen, topografie en wereldoriëntatie’.

Precies op tijd logde ik in. Er bleek echter nog gewacht en vooral gehoopt te worden op meer deelnemers. De opkomst was voorlopig elf man, inclusief tweekoppige organisatie. De organisatie bleek in handen van het ‘VVD onderwijsnetwerk’. Een gemeenteraadslid en een beleidsmedewerker speelden voor quizmaster. Deze Jet en Wesley keken wat schichtig en zenuwachtig in de camera, waarschijnlijk naar elkaar, maar met een groepsvideogesprek weet je dat natuurlijk nooit zeker. “Nog even wachten?” vroeg Jet. Wesley knikte en acht lange en stille minuten werd er gehoopt op meer deelnemers.

Acht minuten later werd de quiz uitgelegd, nog steeds met elf man sterk. Op onze telefoon werden we naar een website geleid en na een wachtwoord te hebben ingevoerd zaten we in de quiz. Een oudere dame genaamd Francisca had geen internet op haar telefoon, wat moest ze nu? Lichte paniek in de ogen van Jet. Wesley stelde haar voor om pen en papier erbij te pakken. We begonnen met hoofdrekenvragen, daarna volgde ‘verhaaltjessommen’. Dertig seconden bedenktijd per vraag, een eeuwigheid in dit gezelschap. Nadat ik bijna in slaap was gesust, werd ik wakker van een vreemd geluid. Bij de SGP was het voorprogramma begonnen, er schalde orgelmuziek door mijn laptop. “Iemand heeft er een muziekje bij opgezet”, constateerde Jet van de VVD. Ik schakelde over naar de concurrent.

Iemand met de accountnaam ‘Mr Tunapizza’ vroeg: ‘Wanneer komt Kees van der Staaij?’

Ik keek naar een orgelist genaamd André Nieuwkoop. Een kwartier lang hoorde ik orgelmuziek vanuit de Sint-Maartenskerk in Zaltbommel. Deze opening duurde dusdanig lang dat het bijna schrikken was toen er opeens werd overgeschakeld naar presentator Riekelt, die tegenover de nummer twee van de SGP Chris Stoffer zat. Stoffer werd begroet met de woorden: “De veiligheid, wat heeft u daarmee?” De avond bleek te draaien om de vraag of onze veiligheid op het spel stond. Alle deelnemende SGP’ers bleken zich te hebben vastgebeten in de stelling dat dit inderdaad het geval was. In de chat werd al snel gevraagd waar Kees bleef. Iemand met de accountnaam ‘Mr Tunapizza’ vroeg: “Wanneer komt Kees van der Staaij?” Het bleek minder lang wachten dan op de Verlossing. Al snel verscheen de lijsttrekker in beeld om een column voor te lezen. Er volgde een onverwoestbare eredienst aan de maatschappelijke dienstplicht. Kees bleek zelf dienstplichtig tankcommandant te zijn geweest, hij was vol nostalgie naar zichzelf. Hij had er leren omgaan met onvoorspelbaarheid, zo vertelde hij de kijker. Ik sloeg het op.

Terug naar de presentator. De dochter van lijsttrekker Van der Staaij was bij hem aangeschoven. De 17-jarige Camilla was BOA in opleiding. Ze had voor de gelegenheid haar schooluniform aangetrokken. Aan Camilla werd gevraagd wat ze van de column van haar vader vond. Ze vond het uiteraard geweldig, geen verrassing, anders volgde thuis vast de Tien Plagen van Papa. De presentator wilde verder nog van Camilla weten waarom militaire dienst ‘zo leuk’ was en wat de laatste bekeuring was die ze had uitgedeeld. De antwoorden deden er eigenlijk niet toe. Camilla mocht weer huiswaarts keren. “Veel succes en zege bij je opleiding!” riep gastheer Riekelt haar nog toe. We gingen weer naar een ‘muzikaal intermezzo’ met orgelist André, dat bood gelegenheid om de chat te lezen. Iemand vroeg: “Ik ben geen hetero, maar twijfel toch om op de SGP te stemmen. Schiet ik mijzelf dan niet eigenlijk in het been?” De SGP las het, maar deed duidelijk zijn best het niet te zien. Het antwoord was: “Elke stem is welkom.” Een bevestigende ontkenning.

Daarna een cyberexpert (Brenno). Hij vond het vooral heel ‘bijzonder’ dat hij aanwezig mocht zijn op het ‘veiligheidsevent’. “Het gebeurt niet elke dag dat jullie bellen”, zo stelde hij met het ongeloof nog op zijn gezicht. De nederigheid had bezit van hem genomen. Later durfde hij zowel China (‘het oosten’) als Rusland (‘zeg maar iets minder ver uit het Oosten’) niet bij naam te noemen. De presentator viel het ook op: “Ja, je drukt het netjes uit.” Daarna kwam er een marinier die een nieuwe baan had en de vorige verkiezingen lijstduwer was geweest. In de chat maande de SGP alle aanwezigen om de marinier te feliciteren met z’n nieuwe baan. Iedereen deed het braaf. Het tweede muzikale intermezzo werd ingezet, voor de aanwezigen weer het teken om de bakens te verzetten naar de chat. De ‘stabiliteit bij de SGP’ werd geprezen, en ene ‘Phoenix’ deed een poging tot humor: het orgelspel werd gerecenseerd als ‘een intens org(el/asme)’. Ik was al te lang aanwezig om vroeg te kunnen weggaan, het was tijd voor de finale.

Iemand vroeg: “Ik ben geen hetero, maar twijfel toch om op de SGP te stemmen. Schiet ik mijzelf dan niet eigenlijk in het been?” De SGP las het, maar deed duidelijk zijn best het niet te zien

De alarmerende toon nam toe. “Onze veiligheid staat écht op het spel”, riep de presentator, “toch?” Luitenant-generaal Mart de Kruijf riep volmondig ja, nummer twee op de lijst Stoffer “zou het moeilijk anders kunnen zeggen.” Stoffer introduceerde daarop een nieuw gezegde, toen het ging over onderzeeboten, Nederlandse onderzeeboten. Stoffer zei het met nadruk: “Ik zeg altijd maar zo: ik heb liever Hollands welvaren op het water dobberen of eronder, dan zo’n Frans stokbrood aan de wal, en dat dan toch niet werkt.” Bepaalde zintuigen van mij waren komen te vervallen, ik kon de uitspraak niet plaatsen, de presentator leek hier ook last van te hebben. “Met die boodschap sluiten we dit deel van het programma af”, riep hij. “En we gaan weer naar een muzikaal intermezzo, André Nieuwkoop!” Alweer?

We sloten af met een preek van proponent H. Meijer. “We leefden in een wereld waarin gevaren loerde”, hield hij de aanwezigen voor. Die hadden hier vooralsnog geen aandacht voor, er werd nog volop gechat over de laatste muzikale interventie van André. “Orgelspel van buitengewone gave, bedankt!”, “Prachtig André, we genieten”, “Bedankt voor dit laatste veelzeggende lied in deze moeilijke tijd”. Er werd afgerond, het programma beloofde een kwartier ‘meditatie’. Deze bleek opnieuw te bestaan uit orgelist André, terwijl iedereen werd uitgenodigd aanstaande zaterdag ‘bij leven en welzijn’ bij het SGP ‘slotconcert’ aanwezig te zijn. Vermoedelijk bleef André Nieuwkoop tot die dag gewoon in de kerk zitten.

Ik keerde terug naar de VVD-quiz. Het bleek onopgemerkt gebleven dat ik twee uur lang bij de vijand had verbleven. Er was inmiddels een discussie aan de gang tussen een zwevende kiezer en de overgebleven acht VVD sympathisanten. Een zwevende kiezer genaamd Oguz had zijn twijfel verweven tot stijlmiddel, de anderen uitten hun twijfel juist in stellige zinnen. Waarom ze VVD stemden, wilde Oguz weten. Lange stilte. Ene Roy stemde VVD vanwege het standpunt omtrent kernenergie, die had ik nog niet eerder gehoord. Gemeenteraadslid Wesley had het over ‘leuke mensen’ en een ‘optimistische mentaliteit’. Mariska stelde voor of het ‘anders een idee was om gewoon een stemwijzer te gaan doen?’ Oguz liet zich de confrontatie niet zomaar ontnemen, waar stond de VVD nou echt voor? Een oudere dame, die al sinds 1977 lid was van de VVD, pareerde; Oguz moest van haar nagaan wat er voor hem belangrijk was in zijn leven. Stilte, dan na even denken: “Familie, gezondheid”. Hier kon iedereen zich wel in vinden. Na een lange digitale verkiezingsavond noteerde ik: voor SGP en VVD betekende vooruitgang doorgaan hoe ze het altijd al hadden gedaan.