Ik val maar meteen met de deur in huis. Suiker – dat we van nature allemaal lekker vinden, dat fabrikanten in bijna al hun industrieel bereide voeding en drank stoppen en dat we bovendien zelf in ruime mate toevoegen aan onze voeding en drank, zoals koffie en thee – is uitermate kankerverwekkend. Zodanig zelfs dat een blikje frisdrank of een glas vruchtensap aan je kind geven waarschijnlijk even kankerverwekkend is als je kind een sigaret laten opsteken. Met de consumptie van slechts honderd milliliter fris- of vruchtendrank per dag verhoog je volgens recent gepubliceerd onderzoek het risico op kanker met maar liefst achttien procent. En dat terwijl toxicologen in hun standaardtesten zien dat suiker een veilig onderdeel van onze voeding is en niet als kankerverwekkend kan worden bestempeld. Hoe zit dat?

Suiker is pas sinds de negentiende eeuw een populair onderdeel van onze voeding en drank. Al aan het begin van de twintigste eeuw is geconstateerd dat kanker steeds vaker voorkwam in de westerse wereld en dat de trend een opvallende gelijkenis vertoonde met de toename van diabetes. De arts-missionaris Albert Schweitzer, die vanaf 1913 in equatoriaal West-Afrika werkte en in 1953 voor zijn werk de Nobelprijs won, zag daar per jaar enige duizenden patiënten en het was hem opgevallen dat hij in al die jaren van zijn werk in Afrika nog nooit een geval van kanker had gezien. Althans, tot het moment waarop ook zij westerse voeding met suiker en op zetmeel gebaseerde producten gingen eten. Het afgelopen decennium is het ons eindelijk duidelijk geworden dat suiker voor een belangrijk deel verantwoordelijk is voor de toename van vele welvaartsziekten, waaronder kanker. 

Een blikje frisdrank of een glas vruchtensap is waarschijnlijk even kankerverwekkend voor je kind als een sigaret.

Suiker wordt door ons verteerd in twee onderdelen, namelijk glucose en fructose, waarna de glucosespiegel in het bloed – beter bekend als bloedsuikerspiegel – stijgt.

We weten dat mensen die chronisch hoge bloedsuikerspiegels hebben doorgaans kampen met overgewicht, en in een later stadium diabetes type 2. Van beide groepen is bekend dat zij een sterk verhoogd risico lopen op kanker en dat wanneer kanker bij hen is geconstateerd de prognose slechter is dan bij iemand met een normaal gewicht of zonder diabetes. 

Wanneer onze bloedsuikerspiegel stijgt, neemt ook de bloedspiegel van de hormonen insuline en ILGF (insulin-like growth factor) toe. En we weten ondertussen dat een hoge spiegel van deze hormonen kankercellen stimuleert om (nog) sneller te delen en te groeien. Ook zorgen glucose en insuline voor de opslag van te veel vet. Bij mensen met overgewicht produceren hun boordevolle vetcellen een overmaat aan oestrogene hormonen, waardoor hun oestrogeengevoelige cellen sneller gaan delen en groeien. Het is dan ook niet verrassend dat bij overgewicht vooral endometrium- en borstkanker veel meer voorkomen. 

Verder weten we ook dat kankercellen voor hun energiebehoefte heel grote hoeveelheden glucose nodig hebben en dat suiker ook op deze manier de ontwikkeling en groei van kanker stimuleert. Daarom is het niet verrassend dat de kans op het krijgen van kanker groter wordt naarmate iemands bloedsuikerspiegel hoger is. En wanneer kanker eenmaal is geconstateerd, is de kans op een slechte prognose groter. 

Behalve uit glucose bestaat suiker voor vijftig procent uit fructose, dat de bloedsuikerspiegel nauwelijks verhoogt. Maar we weten inmiddels dat fructose voor een belangrijk deel verantwoordelijk is voor het ontstaan van zogenaamde insulineresistentie. Dit houdt in dat de normale lichaamscellen steeds minder gevoelig worden voor de normale werking van insuline, waardoor er steeds meer insuline nodig is. Daardoor wordt de groei van kanker nog eens extra gestimuleerd. Zo weten we dat vrouwen met hoge insulinespiegels een bijna tweeënhalf maal grotere kans hebben op het krijgen van borstkanker. Zodra diabetici met insuline moeten worden behandeld, neemt hun kans op het krijgen van kanker toe met veertig à negentig procent, afhankelijk van de duur van de behandeling.

Ook is aangetoond dat fructose een direct beschadigende invloed heeft op bepaalde onderdelen van de cel, namelijk de mitochondriën. De latere Nobelprijswinnaar Otto Warburg heeft in de twintigste eeuw ontdekt dat een dergelijke beschadiging voorafgaat aan het ontstaan van kanker. Bovendien is uit modern onderzoek gebleken dat fructose ook nog eens gebruikt kan worden door kankercellen om snel nieuw DNA te maken, waardoor ze sneller kunnen delen en groeien. 

De standaard toxicologietesten kijken of bepaalde stoffen beschadigingen veroorzaken in het DNA en doen daarmee een voorspelling of deze kankerverwekkend zijn of niet. Suiker komt uit deze testen naar voren als niet-kankerverwekkend, maar daarmee worden de hierboven beschreven indirecte effecten van suiker volledig gemist. 

Het zal u inmiddels duidelijk zijn dat suiker niet zomaar een lekkernij is waarmee we onszelf en onze kinderen verwennen. Lange tijd dachten we de belangrijkste bijwerking van dit zoete spul rotte tanden was, die we wel konden voorkomen door goede mondhygiëne. Neen, suiker is samen met roken de voornaamste reden dat vier op de tien mensen tijdens hun leven te horen krijgen dat ze kanker hebben! 

Zuivere suiker heeft een aantrekkelijke helderwitte kleur. Ook wat dat betreft heeft de natuur ons geen goede dienst bewezen. De kleur van suiker had eigenlijk zwart moeten zijn. Pikzwart.