Xander Graham, Pascal Eenkhoorn en de triomf van vandaag (en morgen)
Xander Graham stond zaterdag niet in de uitslag van de Tour of Britain, en toch verscheen hij zondag op wonderbaarlijke wijze aan de start. Frank Heinen doet verslag.
Zondag, zo rond het middaguur, verscheen Jumbo-Visma op het startpodium van de laatste etappe van de Tour of Britain. Daar stonden ze, Leemreize, Eenkhoorn, Graham, Bennett, Van Aert. De ploeg – meer precies: Wout Van Aert – had er net een waanwinnige Britse week op zitten, en zou die zondag niet alleen de slotrit, maar ook het eindklassement winnen, alles in één opgewonden aanloop richting Leuven, een beetje zoals de dorpsgenoten van Asterix op weg naar Rome elke Romeinse nederzetting alvast in elkaar timmerden, om er een beetje in te komen.
Wacht, Graham… Er fietst toch helemaal geen Graham bij Jumbo-Visma? De jaren van de Australiër Brown, die bij Rabobank reed, zijn al lang geteld, en bovendien: die heette Graeme. Toch stond hij er, geflankeerd door Eenkhoorn en Bennett: Xander Graham, die in de slotfase van de zaterdagrit richting Edinburgh nog een vergeefse aanval had geplaatst, over de stoep. Toen hij werd voorbijgesneld door de koplopers, overhandigde Eenkhoorn hem een bidon.
Daar gleden ze aan hem voorbij, Lampaert, Jorgenson, Gibson, Ballerini. Graham liet zich afzakken en verdween uit zicht. Lachwekkend. Xander Graham stond zaterdag niet in de uitslag. En toch verscheen hij zondag op wonderbaarlijke wijze aan de start.
Xander Graham is twaalf. Eenkhoorns bidon was een presentje van een idool aan een fan, vergelijkbaar met de zanger die een enthousiaste danser op rij één op het podium vraagt, met de tennisser die een ballenmeisje zijn reserveracket geeft om met haar te kunnen overslaan. Je ziet regelmatig toeschouwers in al hun enthousiasme op het fietspad hun krachten meten met de renners op de weg, het is de wielerversie van kinderen die hun voetbalschoenen meenemen naar een wedstrijd van Oranje – je weet nooit of ze misschien een speler tekort hebben.
Topsport speelt zich af in een parallel universum dat sprekend op het onze lijkt, en nergens raakt dat universum zo dicht aan het onze als in het wielrennen
De social media-afdeling van Jumbo-Visma was er als de kippen bij. Eenkhoorn stopte het Schotse minirennertje wat gesponsorde hebbedingen toe. Het was een aandoenlijk fragment dat je tegelijk achterliet met een wee gevoel, als na een milkshake die je ineens achterover kiepert. Het was lekker, maar wat heb je nu eigenlijk geconsumeerd? Ergens in de verte klingelde zachtjes het afgemeten belletje dat waarschuwt voor goedkoop sentiment.
En ja, het was sentimenteel, en ja: de ploeg deed er zijn voordeel mee.
Moet sentiment altijd prijzig zijn? Ook de mooiste producten zijn wel eens in de aanbieding.
Het is niet omdat iedereen onmiddellijk ziet wat een kunstwerk voorstelt dat het daarom automatisch minder waard moet zijn. Dat lieve, spontane gebeurtenissen nauwelijks nog kunnen voorkomen zonder dat de hele wereld ze semi-live meebeleeft, maakt ze die gebeurtenissen in principe niet minder lief, of spontaan.
Eenkhoorn troonde het jongetje mee en leidde hem rond in de bus.
“If you train a lot”, klonk de stem van Frans Maassen op de achtergrond, “you can also be in our bus.” Schiet tijdens een wedstrijd van Paris Saint-Germain eens een over geschoten bal zo secuur mogelijk terug, om vervolgens te worden uitgenodigd in de kleedkamer waar Messi net een handdoek tussen zijn tenen door haalt. Stuur Umberto Eco een zelfgemaakte metafoor op, en wacht op een uitnodiging om bij hem thuis een avondje proza te komen schrijven. Gebeurt zelden. Topsport speelt zich af in een parallel universum dat sprekend op het onze lijkt, en nergens raakt dat universum zo dicht aan het onze als in het wielrennen. Soms kun je nauwelijks onderscheiden waar de topsport eindigt en de alledaagsheid begint. Voor de start van elke wielerkoers (behalve de Tour de France misschien) rijden renners vooraf, tijdens en na de koers dwars door hun publiek. Ze warmen zich op tussen het publiek. Ze trainen over de wegen waarop hun fans hun kinderen leren fietsen. Er is geen hek waar je overheen moet om naast je favoriete renner te rijden, er is geen bewaker die je te snel af moet zijn, geen clubkaart die je moet laten zien; wielrennen ontvouwt zich elke dag opnieuw midden in de wereld. Wielrenners houden niet alleen van wielrennen als bezigheid, maar ook van wielrennen als biotoop, waarin Pascal Eenkhoorn net zo goed een plaats heeft als Xander Graham. Zodoende worden wielrenners er voortdurend aan herinnerd dat er nog een universum naast het hunne is, en zo kon het gebeuren dat Pascal Eenkhoorn zich de tegenwoordigheid van geest had om in volle inspanning zijn bidon weg te geven.
Er is geen hek waar je overheen moet om naast je favoriete renner te rijden, er is geen bewaker die je te snel af moet zijn, geen clubkaart die je moet laten zien; wielrennen ontvouwt zich elke dag opnieuw midden in de wereld
Hij herkende dat jongetje.
Hij ziet dat jongetje bijna dagelijks.
Nog niet zo lang geleden was hij het zelf.
Op de foto waarop Xander Graham tussen de Jumbo-renners staat, valt op hoe klein een twaalfjarige kan zijn. Van Aert is ongeveer twee keer zo groot. En toch: over Xanders gezicht, dat ouder oogt dan dat van Gijs Leemreize, lijkt nu al de aankondiging van de schaduw van de toekomst gevallen. Over een jaar of tien, ik gok tijdens de Omloop Het Nieuwsblad, ligt er een kopgroep van drie ver voor op het peloton. Twee van de koplopers zijn bekende aanvallers, hun namen ritselen al jaren zachtjes door de live-uitzendingen van wedstrijden in de marge van de top. Eén naam is nieuw. Of nieuw… Bij een enkele kijker gaat de molen van het geheugen draaien. En terwijl Xander Graham vooraan standhoudt en vanuit het wiel van de ervaren knecht Eenkhoorn en de nog altijd onverslaanbare Wout Van Aert naar een verrassende debuutzege sprint, kijken alle wielerliefhebbers ter wereld nóg eens naar die foto’s van het tweede weekend van september 2021.
