Omdat stijliconograaf Arno Kantelberg druk bezig is de Esquire te redden, neem ik voor deze ene keer de honneurs waar. Kijk eens goed naar onderstaande foto van Ivo van der Bent, afgedrukt in de Volkskrant van 18 juni 2021:

bron: screenshot de volkskrant

Wat zien wij hier, of liever wie zien wij hier?

Wij zien hier Folkert Jensma, oud-hoofdredacteur van NRC Handelsblad, die poseert voor een portret bij een stuk, waarin hij de noodklok luidt over de tarieven van freelance-journalisten. 

Er is een tijd geweest dat hoofdredacteuren mannen in grijze driedelige pakken waren, met een bolknak in de mond. Die tijd is voorbij. Vertegenwoordigers van de pers namen de vrijheid om ministers niet langer met ‘excellentie’ aan te spreken. Daar is het natuurlijk allemaal mee begonnen. Informele kleding veroverde daarna ook de Nederlandse journalistiek, en vaak met een impact die je zelfs in de sportwereld niet aantreft. Pak en das verdwenen. Tegenwoordig lopen de meeste verslaggevers van het Journaal erbij alsof zij in een tweedehands uitdragerij hebben gewinkeld. De journalist behoort niet meer tot de elite, hij (en vooral ook zij) behoort tot het volk. In zijn stukken zal hij het populisme nog ongenadig hekelen, maar qua kleding draagt de journalist liever de boodschap uit dat ook hij is opgegroeid in een achterbuurt, heden ten dage achterstandswijk geheten. 

Deze ontwikkeling is in de persoon van Folkert Jensma helemaal tot wasdom gekomen. In zijn begintijd als hoofdredacteur zag hij er altijd keurig uit. Maar vanaf het moment dat de drs.-titel bij NRC Handelsblad werd afgeschaft, is de klad erin gekomen. Jensma’s baard is weliswaar weer verdwenen – nu onze Koning nog – maar de spijkerbroek is daar wel degelijk voor teruggekomen. Het wachten is nog slechts op een paar gaten in de knieën.

Laten we de foto eens wat nader bekijken. 

Om te beginnen ziet Jensma eruit alsof hij zo is weggelopen uit een camping in Benidorm. Dat is begrijpelijk, want het onderwerp van de freelancerstarieven is niet zodanig urgent dat je je daarvoor netjes zou aankleden. Een echte Hollander zijnde, heeft hij zijn gezicht rood laten verbranden. Dit melkboereneffect is door de fotograaf nog verder aangedikt daar de geportretteerde voor een roze achtergrond te laten plaats nemen. 

Als freelancer heb ik Jensma nog meegemaakt bij NRC Handelsblad. Op alle fronten moest toen worden bezuinigd. Freelancetarieven werden bevroren, de kerstpakketten afgeschaft en van doorbetaalde vakanties was, zoals wel onder Ben Knapen, geen sprake meer

En dan natuurlijk die sandalen!

Wij herkennen hierin onmiddellijk de liefhebber. Het zijn Birkenstocks van gerecycled bruin imitatieleer, te verkrijgen voor €74,99. De grote teen is door fikse lip van de rest van de tenen gescheiden, hetgeen volgens de fabrikant het loopcomfort vergroot. Weliswaar is de laatste mode om sokken in je sandalen te dragen – dit om de uitwassen van nagelschimmel te verhullen – maar daar doet Jensma niet aan mee. Jensma is trots op zijn tenen, het is duidelijk te zien dat hij er vijf heeft aan elke voet. Laatst schreef Jensma over een stuk ‘van zijn hand’, door dit interview ben ik helemaal benieuwd naar een stuk van zijn voet. Dat moet iets geweldigs zijn. 

Naast de spijkerbroek (€29,99) doet een wit overhemd met korte mouwen (€19,95) de rest, met als pikant detail dat grijze borstharen hun kopje opsteken van onder het open knopje. Voor nog geen 125 euro kun je er helemaal aangekleed bijlopen als een oud-hoofdredacteur van een kwaliteitskrant.

Ook de kamer waarin Jensma zich heeft laten fotograferen ademt geheel de geest van iemand die net zo zuinig moet doen als het gewone volk. Met uitzondering dan misschien van het houtkacheltje, links op de foto. Of is het een allesbrander? Mij lijkt het in elk geval een bedenkelijke keus, want zo langzamerhand mag het toch zelfs een oud-hoofdredacteur bekend zijn dat zo’n kacheltje niet alleen schadelijk is voor de gezondheid van astmapatiënten, maar dat zij ook bijzonder slecht is voor het milieu. Dagelijks staat de NRC vol met alarmstukken over het klimaat en dan doet zo’n kacheltje helemaal pijn aan de ogen. Over wie heeft Jensma het eigenlijk als hij in het interview zegt: “Laat de journalistiek niet achteruit kachelen?”. 

Ik zie trouwens ook nog een vierpits gasfornuis dat allang naar de sloop had gemoeten. Elektrisch koken, mag je hier toch wel verwachten. Ik hoop maar dat Jensma niet een oude Volvo voor de deur heeft staan. Dat zou helemaal een affront zijn. 

Gelukkig is de rest van de inrichting het goedkoopste van het goedkoopste. Bijna alles kan zo weg. Neem dat boekenkastje. Dat is Ikea voorbij. Veel staat er ook niet in. Jensma toont zich hier geenszins een gedreven lezer, maar dat hoeft ook niet als je opkomt voor de freelancerstarieven. Het landschapje aan de muur – bijna tegen het plafond aangeplakt, zodat je tweeëneenhalve meter lang moet zijn om het goed te kunnen zien – verraadt ook geen grote interesse in moderne kunst.  

Folkert Jensma, vicevoorzitter van de NVJ, lijkt in veel opzichten op Dries van Agt: toen hij zelf aan de knoppen zat en er iets aan kon doen, deed hij niets

Toch is het goed dat er zulke journalisten als Folkert Jensma bestaan! 

Eindelijk een journalist uit de hogere echelons, die het als oud-hoofdredacteur en als vicevoorzitter van de Vereniging van Nederlandse Journalisten opneemt voor de freelancers. Jammer dat hij niet kan zeggen of 43 cent per woord genoeg is, terwijl iedere freelancer het kan uitschreeuwen dat 43 cent een fooi is, een misselijkmakend flutbedrag. Alleen hij die opkomt voor freelancers weet dat niet: een vakbondsman die niet weet wat een pak melk kost. 

Wat is er trouwens in Jensma gevaren dat hij ineens zo betrokken is geraakt bij het lot van de zzp’er? 

Heeft hij iets verkeerds gegeten? Is hij zelf ineens freelancer geworden, terwijl hij destijds als hoofdredacteur aftrad, ongetwijfeld met behoud van een groot deel van zijn riante salaris? 

Als freelancer heb ik Jensma nog meegemaakt bij NRC Handelsblad. Op alle fronten moest toen worden bezuinigd. Freelancetarieven werden bevroren, de kerstpakketten afgeschaft en van doorbetaalde vakanties was, zoals wel onder Ben Knapen, geen sprake meer. Sterker nog: de speciaal opgerichte FLA (Freelancers Associatie) is door Jensma destijds op allerlei manieren gefnuikt en tegengewerkt. De werkelijkheid is zo dat ik mijn werkster naar verhouding heel wat beter betaal dan de Nederlandse dagbladen hun freelancers. Ik zal niet beweren dat al die bezuinigingen en uitbuiterijen bij Jensma zijn begonnen, maar hij maakte er wel een machtig onderdeel van uit.

Folkert Jensma, vicevoorzitter van de NVJ, lijkt in veel opzichten op Dries van Agt: toen hij zelf aan de knoppen zat en er iets aan kon doen, deed hij niets. En toen hij niet meer aan de knoppen zat en er dus ook niets meer aan kon doen, stond hij ineens vooraan om zich druk te maken over al het onrecht.

Een held op sandalen.