De wereldvreemdheid van Ganzenbordkampioen Edwin van der Sar
Ajax is een mooie voetbalclub, maar als bedrijf laat het flink te wensen over, schrijft Frank Heinen. Hij verbaast zich over uitspraken van Edwin van der Sar, die de winterstopreis naar Qatar probeerde goed te praten.
Afgelopen week zag ik twee filmpjes waarin Edwin van der Sar de hoofdrol had. In het eerste zat hij breeduit in een decor dat nog het meest leek op de huiskamer van een negentigjarige, kerstverslaafde zonderling – want zodra Nederlandse decorbouwers gevraagd wordt gezelligheid te suggereren, hollen ze naar de kringloop voor kleedjes en stoelen die sinds 1970 niet meer onironisch in huiskamers zijn waargenomen.
In het andere fragment praatte hij de winterstopreis van Ajax naar Qatar goed.
Maar laten we voor de gezelligheid met het eerste beginnen. De Ajax-directeur zat in een luie stoel en speelde ganzenbord met de Argentijnse linksback, de Mexicaanse schoffelaar en de Portugese reservekeeper. Alle drie droegen ze een komisch bedoelde Ajax-kersttrui. Ook stond er een kan chocomel op tafel. De spelers moesten geblinddoekt een toverhoed op het hoofd van een foto van Ziyech plakken en met hun handen aan een haring voelen. Tagliafico oogde als iemand die per ongeluk een lezing over kanarieverzorging is binnengewandeld en te beleefd is om meteen weer op te stappen, Álvarez staarde in het grote niets achter de camera en bij reservedoelman Varela kon je zien wat er gebeurt als je een gezond mens in korte tijd een overdosis camp toedient. De reacties onder de video waren omgekeerd evenredig aan die erin, namelijk bloedserieus en razend enthousiast. De supporters zagen de gekwelde blik van Álvarez aan voor onverstoorbaarheid, de opgetrokken wenkbrauw van Varela voor ingehouden lachjes en de pogingen om er het minst slechte van te maken van Tagliafico voor het hem zo typerende fanatisme. Ik – geen supporter – zag een poging tot branding, alsof Ajax geen bedrijf is, en de spelers geen handelswaar die verkocht ‘moet’ worden als het bod hoog genoeg is, maar een warm gezin, een modern family met uiteenlopende kinderen en een pater familias die vanuit zijn luie stoel roept dat zijn wat simpele neefje in een frikadel moet knijpen. Het kwam me voor als een reclamespot voor een product dat in principe toch al verkocht is. Fictie tegen een Efteling-achtergrond.
De werkelijkheid volgde zondag. Voorafgaand aan de ‘wedstrijd’ Ajax – ADO Den Haag ontpopte de gezellige vader zich in een interview met Fox Sports tot de cynische bedrijfsleider die hij is. In een kort gesprekje met de vasthoudende Fresia Cousiño Arias slaagde Van der Sar in iets opmerkelijks: zelden verkocht iemand in minder dan twee minuten meer bullshit. Het was geen antwoord dat hij gaf, maar een ketting, geregen van drogredeneringen en non-argumenten.
Een land waar aan de lopende band eitjes worden gebroken. Maar ach: als de omelet maar smaakt.
Onderwerp was Ajax’ Winterreise. Bestemming: Qatar. Het land van perfecte grasmatten, gastvrije sjeiks, zoveel airco dat je er de opwarming van de aarde mee zou kunnen terugdraaien (huh?) en slaven die net zo lang in de hitte aan stadions timmeren dat ze er letterlijk bij neervallen. Een land waar aan de lopende band eitjes worden gebroken. Maar ach: als de omelet maar smaakt.
Van der Sar sprak tegen Fox over ‘ideale omstandigheden’, ‘schitterende velden’ en ‘niet te ver vliegen’. De kritiek die was opgestoken over het voornemen om in Qatar nog mooier weer te gaan spelen dan het er toch al is, noemde hij: ‘ieder z’n invalshoek’. En: ‘Ik denk niet dat wij de partij zijn om daar een statement in te maken.’ Dat, zei Sar, was eerder aan grote bedrijven, als KLM of Shell. En, de klapper: ‘Ik ben ook niet wereldvreemd, maar we gaan er voor een voetbalreden heen.’
Enkele opmerkingen naar aanleiding van dat interview:
- Spanje en Portugal zijn minder ver vliegen dan Qatar.
- Ideale omstandigheden zijn geen ideale omstandigheden als ze het gevolg zijn van slavernij.
- Je kunt een golf van kritiek over je slecht functionerende moraal formuleren als ‘een invalshoek’, het wordt er alleen niet minder pijnlijk van. Uiteindelijk is alles een invalshoek, alles wat je niet bevalt ‘maar een mening’.
- Wereldvreemdheid zou je kunnen definiëren als ‘geen idee hebben wat er her en der zo’n beetje gebeurt en er ook geen interesse in hebben’. Iets meer to the point lijkt het me wereldvreemdheid te definiëren als ‘wel een vaag idee hebben wat er her en der gebeurt, maar jezelf er niet als onderdeel van (willen) zien, bijvoorbeeld omdat dat minder moeite kost, of omdat dat je beter uitkomt’. Wat mij betreft is wereldvreemdheid het doelbewust ontkennen van je eigen verantwoordelijkheid in een groter geheel.
- Het idee dat je niets hoeft te doen, zolang anderen niets hoeven te doen, is van een kinderachtigheid die eigenlijk geen nadere toelichting behoeft. Het is: maandelijks blijven vliegen omdat jouw uitstoot toch niet boeit. Het is: je hond in het park laten kakken omdat het maar kleine drollen zijn. Het is: de belasting tillen omdat iedereen dat doet. Het is: te hard rijden op plekken waar geen flitspalen staan. Het is: pesten goedpraten omdat er ook mishandeld wordt.
- Ergens heen gaan is net zo goed een statement als ergens niet heen gaan. Je zou zelfs kunnen verdedigen dat naar Qatar afreizen veel méér een statement is dan niet naar Qatar afreizen. Je kunt niet zelf kiezen wanneer iets een statement is, en wanneer niet.
- Wie in de herfst groots uitpakt met het bericht naar Lille te reizen met de trein vanwege het klimaat, en vervolgens in de winter naar Qatar reist om er tegen Club Brugge te voetballen, draait mee in de top van een hoogst geheime, internationale Hypocrisiecompetitie.
De afgelopen dagen werd Ajax terecht geprezen om een groots 2019. Halve finale Champions League, kampioen, meeste doelpunten ooit, geniale trainer, het ene talent na het andere. De voetbalclub Ajax was een groot genot, het bedrijf met dezelfde naam bleef daar ver, ver bij achter.
