De twijfels van Tom Dumoulin zijn de twijfels van miljoenen mensen
Tom Dumoulin stopt voorlopig met wielrennen. Een bewonderenswaardige keuze die van veel moed getuigt, vindt Frank Heinen.
Tom Dumoulin stopt met wielrennen. Voorlopig, vooralsnog. Wie weet komt hij over een paar weken op zijn beslissing terug. Faliekante vergissing, wat bezielde me, mag ik nog meedoen? Het zou kunnen, zoals het ook zou kunnen dat hij nooit meer in competitieverband op de fiets zit. Her en der verschijnen loopbaansamenvattende artikelen, compilaties van al het plezier dat hij zoveel mensen bezorgd heeft, alsof Dumoulin De Wielrenner voltooid verleden tijd is.
In een video van zijn sponsor oogde hij zaterdag niet erg mistroostig. Wel: fris, opgewekt, uitgeslapen. Niet iemand die nachten heeft wakker gelegen van een beslissing die zijn leven hoe dan ook een andere weg op stuurt, mogelijk voorgoed, een weg die Joost mag weten welke richting uitgaat. Eerder iemand die eindelijk de moed heeft weten op te brengen een eind te maken aan een kwelling van jaren.
Ook als hij uit zijn humeur is, of uitgeput, of wanneer hij op zonnige toon slecht nieuws brengt, zoals zaterdag, is het een groot plezier om Tom Dumoulin te horen spreken. Zelfs als hij vertelt dat hij niet langer aan de verwachtingen van anderen wil voldoen, dat hij het zo heel graag heel goed wil doen voor zoveel mensen (en het liefst: voor iederéén) en dat hij het op die manier juist voor niemand goed kan doen, dat hij vergeten is wat hij zelf eigenlijk wil, zelfs als hij meedeelt dat hij uit een sneltrein stapt en nog geen idee heeft hoe lang hij op het perron zal blijven zitten, dat hij gaat zitten bellen en praten en dat hij langdurig de hond gaat uitlaten, kan ik naar hem blijven luisteren. Ik denk dat het komt door zijn zachte, tastende manier van praten, zijn zoekende formuleren dat in alles wijst in de richting van iemand die niet zomaar een kletspraatje ophoest, maar die de ander een antwoord wil geven, het beste antwoord dat hij in zich heeft. Zolang ik naar hem luister, klinkt Tom Dumoulin als iemand die is doordrongen van de waarde van moeite doen, en van de kracht van twijfel. Zelfs in een omgeving waarin twijfel voor zwakte doorgaat en zwakte dodelijk is, is hij altijd alles in twijfel blijven trekken. En voor wie de twijfel een levenshouding is, is twijfelen aan jezelf een vanzelfsprekendheid. In een mooi interview in NRC Handelsblad vorig jaar zei hij: ‘Ik ben niet iemand die zomaar ja en amen zegt.’ Dat geldt voor een hoop mensen, maar er zijn er maar weinig die dat credo ook handhaven als ze met zichzelf in gesprek zijn. Vaak wordt er in het geval van topsporters van zijn niveau die kampen met chronische twijfel of depressie of iets anders over ‘demonen’ gesproken. Volgens mij klopt dat niet. Het suggereert dat somberheid, angst en twijfel buitenmenselijk zijn, kwaadaardige troepen die je wezen tijdelijk overnemen en waartegen je je uit alle macht dient te verzetten. Volgens mij is dat niet zo. Ze horen erbij, ze maken deel uit van wie je bent.
Bij mij, bij ontzettend veel mensen.
En kennelijk ook bij hem.
Juist wie de twijfel durft toe te laten, is in staat belangrijke besluiten te nemen
De afgelopen acht jaar hebben talloze mensen heel veel over Dumoulin gesproken, gedacht, geschreven. Ik ook, tamelijk eindeloos. Hijzelf kon daar niet veel begrip voor opbrengen, hij vond het vreemd, misschien wel ergerniswekkend om bewonderd en geprezen en gelauwerd en geïdealiseerd te worden. Hij deed gewoon wat-ie leuk vond, en wat-ie toevallig enorm goed kon. Hadden we ons moeten inhouden? Had ik de term ‘dumoulisme’ dan maar niet moeten verzinnen, en vervolgens moeten uitmelken? Was het beter geweest als die hele Dumoulin ons koud had gelaten? Misschien. Het is ook mogelijk dat zoals talloze wielerliefhebbers hun vreugde en verheugen op hem projecteerden, Dumoulin zijn intrinsieke twijfel op al die fans en journalisten projecteerde. Mij heeft Tom Dumoulin vooral ontzettend veel plezier gegeven. Daar was het ‘m zeker niet om te doen, maar m’n pret was er niet minder om. Dankzij hem heb ik me enorm verheugd op gebeurtenissen en wedstrijden en dagen waaraan ik zelf part noch deel had. De dag waarop hij net niet de Tourproloog in Utrecht won, de dag waarop hij de bergrit naar Arcalis won, die zondag van die laatste tijdrit in Milaan… Op Twitter ging zaterdagmiddag een video rond van zijn winst in de Ronde van Spanje van vijf jaar geleden. Sportprestaties worden vaak ‘kunststukjes’ genoemd, omdat sport geen ‘kunst’ schijnt te kunnen wezen, maar de zege van Dumoulin op Cumbre del Sol komt er toch behoorlijk dicht bij. En ik weet wel: het waren zijn overwinningen, zijn prestaties, zijn pijn; het was allemaal van hem, en van zijn collega’s. Maar het plezier, de spanning, het verheugen dat zich bijna fysiek manifesteerde, de teleurstellingen, de hoop en de ellende die ik als liefhebber met hem meevoelde, dat waren mijn eigen emoties, al dan niet toevallig geprojecteerd op iemand die ik maar een enkele keer ontmoet had, maar die ik toch beter dacht te kennen dan de meeste van mijn vrienden, misschien wel beter dan bepaalde kanten van mezelf. Omdat hij, met al dat talent en al dat doorzettingsvermogen, bereid was zichzelf en alles om zich heen openlijk te bevragen, over alles na te denken. Het zijn misschien wat grote woorden, hijzelf zal ze sowieso veel te groot vinden, maar in een wereld vol ogenschijnlijke zekerheden slaagde Dumoulin er voortdurend binnen de zekerheid van de sport een soort intellectuele onzekerheid te behouden, een plek waar twijfel en alternatieven de vrije ruimte kregen. Hij ontkende de wezenlijke onzekerheid die zich in iedereen op een andere manier manifesteert niet, hij problematiseerde hem ook niet per se; hij liet hem gewoon bestaan en blonk er in uit. Dankzij die eerlijkheid, of ondanks, dat weet ik niet. Hoe dan ook ben ik daar altijd zeer van onder de indruk geweest. De angsten en de twijfels die Dumoulin zaterdag in zijn break-video zo helder benoemde, zijn waardevol en leerzaam. Het zijn niet alleen de angsten en de twijfels van hem, maar van miljoenen anderen. Van mensen die aan die angsten en twijfels lijden, van mensen die ze elke dag opnieuw succesvol bestrijden en van mensen die die angst en twijfel buiten de deur trachten te houden met een slot op hun gemoed, wetende dat die gevoelens vroeg of laat via het keukenraampje alsnog binnenkomen. Veel mensen kunnen, willen, mogen, durven daar niet bij stil te staan, uit angst iets te verliezen en zonder te geloven in wat het ze kan opleveren. En dus gaan ze maar door, eerst tot het nog anders kan, dan tot het te laat is en dan tot de twijfel heeft plaatsgemaakt voor routine en weerzin. Juist wie de twijfel durft toe te laten, is in staat belangrijke besluiten te nemen. Dit weekend deed Dumoulin al die mensen voor hoe het ook kan: hij is niet uit een tekort aan moed gestopt, eerder uit een teveel.
Ook al is hij het er zelf vast niet mee eens: er waren al redenen om Tom Dumoulin te bewonderen. Dit weekend is daar nog een reden bij gekomen.
