Als vaders hun zonen begraven
Max Pam vraagt zich af: zou hij zijn 21-jarige zoon naar Oekraïne laten gaan om te vechten tegen de Russen?
“In vredestijd begraven zonen hun vaders, in oorlogstijd begraven vaders hun zonen”, schijnt Herodotus zo’n tweeduizend jaar geleden gezegd te hebben. Een waar woord, nog steeds waard om over na te denken, temeer daar ikzelf een zoon heb in de militair geschikte leeftijd: 21.
Zou ik hem naar Oekraïne laten gaan om te vechten tegen de Russen?
Dat is voor mij persoonlijk een hypothetische én een hypocriete vraag. Ten eerste, omdat ik daar niets over te zeggen heb – dat maakt hij zelf wel uit – en ten tweede omdat Nederlandse soldaten niet meevechten. Wij rijden, zo heb ik begrepen, ons materieel tot aan de Tsjechische grens en wachten daar af tot er ooit een Russisch vliegtuig in het vizier mocht komen. Verder doen onze soldaten niets dan wat oefenen en het uitvoeren van schijnbewegingen.
Maar stel nu eens dat Poetin inderdaad een grens oversteekt en dat wij ons moeten verdedigen? In dat geval komt de vraag op, die je ten aanzien van de strijd in Oekraïne nu al kunt stellen: wordt door het Westen daar een rechtvaardige oorlog uitgevochten?
Ik ben bereid die vraag met een volmondig ja te beantwoorden, eenvoudig omdat ik vind dat Poetin gevaarlijk is en in Oekraïne moet worden tegengehouden. Nog liever zie ik dat Poetin daar een lesje wordt geleerd, zodat we van zijn agressie deze eeuw geen last meer hebben. En nog liever zie ik dat Poetin valt in zijn eigen zwaard. Dat hij, die duizenden soldaten en onschuldige burgers de dood heeft in gestuurd, hetzelfde krijgt toegediend wat hij anderen heeft aangedaan.
Geen genade voor Poetin, de proleet. (Het schijnt dat Poetin de beelden heeft gezien van de lynchpartij die Khadaffi is overkomen, en dat de Russische leider daarna een bunker om zich heen heeft laten bouwen.)
In een oorlog denken beide partijen meestal dat zij gelijk hebben. God is on our side. Maar hoe langer geleden hoe minder het gelijk telt in oorlogen. Hadden de Romeinen gelijk toen zij tegen Carthago ten strijde trokken? Hoe erg was het wanneer de Nederlanden de Tachtigjarige Oorlog hadden verloren?
Hoe moet je met een moreel oog kijken naar de Slag bij Waterloo?
Dat laatste lukt nauwelijks meer. Door de mechanisering van de oorlog, door de miljoenen aantallen doden die er in WOI – en vooral ook in WOII – zijn gevallen, is in onze morele perceptie van oorlogen toch iets veranderd. Menselijke waardigheid en menselijke vrijheid zijn het waard geworden om voor te vechten. En voor de sterven. De oorlog is ook een strijd geworden tussen goed en kwaad. Over die grijstinten zullen we het later nog wel eens hebben, maar eerst moet Het Kwaad worden verslagen.
Door de mechanisering van de oorlog, door de miljoenen aantallen doden die er in WOI – en vooral ook in WOII – zijn gevallen, is in onze morele perceptie van oorlogen toch iets veranderd
Er is nog iets aangaande een rechtvaardige oorlog. Cruciaal is de vraag hoe een oorlog afloopt. Het onaangename van oorlogen is namelijk dat de uitkomst evenzeer bepaalt of het voeren ervan ethisch verantwoord is geweest. Stel dat de geallieerden de Tweede Wereldoorlog hadden verloren, dan waren al die honderdduizenden soldaten voor niets gesneuveld. Hitlers daden werden daardoor niet minder abject, hij had alleen gewonnen en dan was zijn moraal ook die van Europa geworden.
Een rechtvaardige oorlog verliezen door gebrekkige voorbereiding, of door andere stommiteiten, is ook moreel verwerpelijk. Als de geallieerden hadden gefaald op de kusten van Normandië, dan had dat ook morele gevolgen gehad. Als Goed van Kwaad verliest, dan is Goed kennelijk te stom om voor de duivel te dansen. En dat moet Goed kwalijk worden genomen. Een voorbeeld: de idealen van Salvador Allende moge hooggestemd zijn geweest, maar als het gevolg van zijn optreden was dat Pinochet na hem jaren lang een dictatuur heeft kunnen vestigen, dan moet dat ook Allende zelf zwaar worden aangerekend. Men is niet alleen verantwoordelijk voor zijn daden, maar ook voor de gevolgen daarvan.
Aan goede bedoelingen alleen hebben wij uiteindelijk niets. Die kosten slechts levens.
Volgens Poetin c.s. moet Oekraïne ‘gedenazificierd’ worden. In Kiev reageren de nazi’s en in het beste geval de neonazi’s. Om dat vol te houden wist Ruslands buitenlandminister Lavrov ons zelfs te vertellen dat het joods-zijn van de Oekraïense president Zelensky niets te betekenen heeft. Hitler had immers ook joods bloed en er zijn nu eenmaal onder Joden veel joodse zelfhaters. Afgezien van de ongelooflijke stupiditeit van de opmerking, begaf Lavrov zich ermee op erg glad ijs.
Nergens in wonen zoveel geëmigreerde Russische Joden als juist in Israël.
En waarom wonen zij daar?
Juist.
Omdat zij uit het Rusland zijn weggevlucht vanwege het antisemitisme aldaar. Niet zo verwonderlijk dat Poetin zelf eraan te pas moest komen om excuses aan de Israëlische regering aan te bieden, misschien wel zijn grootste nederlaag in deze oorlog. Trouwens, als in Oekraïne de neonazi’s regeren, dan regeren in het Kremlin de neocommunisten. Ik weet niet wat erger is, gemeten naar het aantal miljoenen dodelijke slachtoffers.
Men is niet alleen verantwoordelijk voor zijn daden, maar ook voor de gevolgen daarvan
Er zit niets anders op dan Oekraïne de zwaarste wapenen te leveren. Dat betekent dat wij niet hoeven vechten, maar dat de Oekraïners het voor ons opknappen. Opdat mijn eigen zoon niet naar het front moet. Gelukkig doen de Oekraïners het erg goed en verdedigen zij zich heldhaftig. Zij lijken meesters in het oorlog voeren. In tegenstelling tot de Russen, die de ene blunder na de andere schijnen te maken, volgen de Oekraïners de basisregels, zoals die al in de vierde eeuw voor Chr. zijn vastgelegd door de Chinese krijgsheer Sun Tzu, de voorganger van Clausewitz.
Sun Tzu zei: “Oorlogsvoering is gebaseerd op misleiding. Daarom: Wanneer krachtig, lijkt machteloos. Wanneer actief, lijkt inactief. Wanneer dichtbij, lijkt ver weg. Wanneer ver weg, lijkt dichtbij. Als ze een voordeel hebben, verleid hen. Als ze veilig zijn, wees voorbereid. Als ze sterk zijn, vermijd hen. Als ze nederig zijn, maak ze arrogant. Als ze rustig zijn, verstoor hun rust. Als ze verenigd zijn, verdeel ze. Als ze verward zijn, verpletter hen.”
De Oekraïense bevolking lijdt, zo veel is zeker. Maar ik voorspel u: ook Poetin gaat een zeer onzekere toekomst tegemoet. Zelfs als de parade op de 9de mei op het Rode Plein in Moskou het grootste succes van zijn leven wordt, dan nog heeft hij veel te vrezen. Ik ben blij dat ik niet in zijn schoenen staan, maar als neocommunist heeft hij daar zelf om gevraagd.
