Wie wordt de nieuwe Joop den Uyl 2.0?
Bij een eventuele fusie tussen de Partij van de Arbeid en GroenLinks zou de eerste en allerbelangrijkste vraag moeten zijn: heeft links een leider met charisma? ‘Het aanwijzen van een gezicht voor de nieuwe partij zal nog een heel geploeter worden’, schrijft Max Pam.
Bij een eventuele fusie tussen de Partij van de Arbeid en GroenLinks zou eigenlijk de eerste en allerbelangrijkste vraag moeten zijn: heeft links een leider met charisma?
Zo nee, moet je er dan wel aan beginnen?
De tijd van stabiele verhoudingen in de politiek lijken voorbij. Het electoraat holt van de ene partij naar de andere en aan het eind wint de VVD. Dat valt wel te verklaren. De VVD is in feite de enige partij met een leider die iets van charisma heeft. Je kunt alles van Mark Rutte zeggen wat je wilt, maar telkens weet hij kiezers naar zich te lokken. Hij mag van alles verkeerd doen, hij mag het etiket van een leugenaar opgeplakt krijgen, hij mag totaal geen visie hebben, maar wanneer het erop aan komt eindigt zijn partij toch weer als grootste.
Andere politieke leiders in Nederland hebben nog minder charisma. Sigrid Kaag leek het even te hebben, maar haar leiderschap zakte in elkaar als een wassen beeld dat te lang in de zon heeft gestaan. Thierry Baudet leek het even te hebben, maar zijn ijdelheid sloeg hem in het eigen gezicht. Ik heb zelden iemand in de politiek zo’n beloftevolle positie zien verprutsen als Thierry. En nu heeft hij zich geëncanailleerd met allerlei talentloze radicalen, zodat wij zeker weten dat hij nooit meer terugkomt.
Voor de rest zie ik geen spoor van charisma. Daarom hebben ook negentien partijen in de Tweede Kamer, waarvan een ontelbaar aantal eenmansfracties. Allemaal lui die zich hebben afgescheiden, of net genoeg stemmen haalden voor een paar lamentabele zeteltjes.
Wordt het iets – en daarmee bedoel ik meer dan 10 zetels – met Nilüfer Gündoğan, Sylvana Simons of Liane den Haan? Misschien dat ooit nog eens Pieter Omtzigt, Caroline van der Plas of Joost Eerdmans tot tien zullen reiken, maar dan moet er toch echt wel iets heel bijzonders gebeuren.
In dit versnipperde landschap probeert links enige ordening aan te brengen door een fusie. De SP is doet daar al niet aan mee, zodat het tot een samengaan beperkt blijft tot 9 + 8 = 17 zetels. Zo groot is de gemeenschappelijke vuist waarmee PvdA en GroenLinks op tafel gaan slaan. Dat is zo’n 11 à 12% van het totale aantal Kamerzetels. Samen nog niet eens de helft van de VVD. De tijden dat de PvdA in haar uppie meer dan 50 zetels behaalde, liggen al heel lang achter ons.
Het opstellen van een nieuw partijprogramma is levensgevaarlijk. Tegenstellingen, onenigheden, ruzies liggen daarbij op de loer
Eerst de risico’s van zo’n fusie.
Er is geen garantie dat een fusie ook winst zal opleveren. Kijk naar het CDA, oorspronkelijk een fusie van KVP, ARP en CHU. Het CDA is tegenwoordig praktisch even groot als de ARP toen. Het CDA, nu goed voor 14 zetels, heeft in de loop der jaren tientallen zetels verloren. Hetzelfde geldt voor die andere fusiepartij GroenLinks, momenteel met 8 zetels vertegenwoordigd. In 1990 voortgekomen uit de PSP, de PPR, de CPN en EVP. Laatstgenoemde heette wel de Evangelische Volkspartij, maar bij het volk sloeg deze evangelie in het geheel dood; de partij bleef een splinter. Geen van deze vier partijen is ooit een machtsfactor geweest, behalve misschien de PPR, maar dat heeft niet lang geduurd.
De beoogde fusiepartij tussen PvdA en GroenLinks loopt de kans dat er een afsplitsing komt van leden die de nieuwe partij niet links genoeg vinden. Of die de nieuwe partij juist veel te links vinden. Bij GL hebben Femke Roosma en Huub Bellemakers zich al gemeld als potentiële scheurmakers. Bij de PvdA zijn het Hans Spekman en Adri Duivesteijn die hun bedenkingen hebben geuit. Adri liet op Twitter al weten: ‘De leegte van een fusie PvdA/GroenLinks kenmerkt zich door het ontbreken van ook maar enig gedachtegoed, zelfs niet van een progressief kernpunten-program. Zonder dat is het voorstel van één EK-lijst een verkapte fusie! Ik zou zeggen, eerst inhoud dan vorm!’ Ongetwijfeld zal ook Ronald Plasterk in De Telegraaf nog van zich laten horen, als hij dat niet al heeft gedaan. In elk geval komt er een hoop gedoe, waarbij allerlei ‘bloedgroepen’ hun zegje willen doen, en het is zeer de vraag of zoiets goed is voor het imago van de nieuwe partij.
Hoe moet die nieuwe partij trouwens gaan heten?
Linkse Volkspartij, Nieuw GroenLinks, Groene Partij van de Arbeid, Radicaal Sociaal Democratische Partij, of de Progressieve Volkspartij voor Hervedeling Macht en Inkomen. Of gewoon: Links! Ikzelf ben daar nog niet uit, maar er komen vast allerlei commissies, die een nieuwe naam proberen te bedenken.
Natuurlijk heeft Duivesteijn gelijk als hij zegt: eerst de inhoud dan de vorm. Maar ja, dat is oude politiek, zo gaat het allang niet meer. Het opstellen van een nieuw partijprogramma is levensgevaarlijk. Tegenstellingen, onenigheden, ruzies liggen daarbij op de loer. Bovendien is een partijprogramma in een coalitiedemocratie helemaal niet zo vreselijk belangrijk. Noodzakelijk compromissen doen idealen verwateren. Veel belangrijker dan een aantrekkelijk partijprogramma is een aantrekkelijke partijleider.
Jesse Klaver heeft zijn beloften niet ingelost. Hij is niet de Hollandse Obama geworden, ondanks zijn opgestroopte witte overhemden
Met andere woorden: wie wordt de nieuwe Joop den Uyl 2.0?
Dat zal een hele hijs worden, want tot dusver kan ik ter linker zijde nog geen onverbiddelijke stemmentrekker kunnen vinden. Jesse Klaver heeft zijn beloften niet ingelost. Hij is niet de Hollandse Obama geworden, ondanks zijn opgestroopte witte overhemden. Bovendien zal hij voor de PvdA-bloedgroep onaanvaardbaar zijn. Omgekeerd geldt hetzelfde voor Attje Kuiken, die weer niet acceptabel zal zijn voor de GroenLinkse achterban.
Het aanwijzen van een gezicht voor de nieuwe partij zal nog een heel geploeter worden. Naast Klaver heeft GroenLinks weinig aansprekende namen opgeleverd. Femke Halsema lijkt me niet meer in de race. Bij de PvdA heb je nog: Ahmed Aboutaleb, Frans Timmermans en Diederik Samson. Aboutaleb gaat zijn carrière als burgemeester vast niet in de waagschaal stellen voor een onzekere toekomst in Den Haag. Frans Timmermans verdient lekker in Brussel, waar hij ook nog lekker kan eten. Die zie ik ook niet terugkeren. Hetzelfde geldt voor Diederik Samson. Hij heeft een groen imago, dat voor GroenLinks misschien acceptabel is, maar in eigen huis is hij al een keer afgeserveerd, dus waarom weg uit dat veilige Brussel?
Kortom, Joop den Uyl 2.0 lijkt nog ver weg. Lilianne Ploumen is voor eeuwig verdwenen en Jeroen Dijsselbloem zal wel gek zijn.
Wie o wie?
Misschien moet hij of zij nog geboren worden.
