De wraak van een selectief geheugen (Bas Tietema wint Parijs-Roubaix)
Frank Heinen keek naar de openingsbeelden van Plan Bas van Youtuber Bas Tietema, die weer profwielrenner wil worden: “Het is ‘m, tussen alle kundig gestorytelde content-vrolijkheid door, menens.”
Jarenlang woonde ik in huis met een fotograaf die zich had gespecialiseerd in foto’s van allerhande optochten die door keurig aangelegde woonwijken trokken. Zijn fascinatie voor de woonerven, de verkeerseilanden, de met grind en boeddha’s volgestorte voortuinen waar dan plots een kleurige chaos doorheen trok, kende geen grenzen. Veel van zijn foto’s werden op die manier een soort raamvertelling: binnen het ernstige en het suffige aan het oppervlak van het dagelijks leven bevond zich het uitgelatene, het ongecontroleerde. En voor wie werkelijk lang bleef kijken, zag dat door dat uitgelatene en het ongecontroleerde dan weer het ernstige en het suffige heen schemerde, maar zo ver drongen alleen experts door.
Ik moest aan die fotoserie denken toen ik zondagavond de openingsbeelden zag van de eerste aflevering van Bas Tietema’s nieuwe serie, ‘Plan Bas’. In een compilatie van oude, matte homevideobeelden zag je steeds opnieuw dezelfde jongen over een verkeersdrempel fietsen, ronde na ronde. Het was het soort straat, het soort buurt, het soort dorp waar mijn huisgenoot een hele middag op een toevallig passerende praalwagen had kunnen staan wachten. Ik kende die beelden al: niet per se precies déze beelden, van een jongen met een naam die me bijbleef toen ik ‘m een jaar of acht geleden voor het eerst in een uitslag tegenkwam, maar van talloze andere profrenners die ooit, als kind, door een trotse ouder gefilmd, door dit soort dorpen en steden reden, weekend na weekend, koers na koers, ronde na ronde.
Eerst zat Bas Tietema een tijdje in mijn hoofd als de nieuwe Nederlandse toprenner. Omdat de toekomst in de sport prettiger en veelbelovender lijkt dan-ie in het heden meestal uitpakt, houd ik al jaren de uitslagen van junioren- en beloftenwedstrijden bij. Af en toe blijft een naam hangen, min of meer bij toeval, het is alsof je geheugen daar zo zijn eigen criteria voor aanhoudt. Zo heb ik seizoenlang met een door zelfvertrouwen gestaald geduld gewacht op de eerste klassiekerwinst van de nieuwe Finse wereldster Jukka Vastaranta, die in de jeugd praktisch onverslaanbaar was – maar zo ver kwam het nooit. Ik voegde Vastaranta toe als Facebook-vriend, een verzoek dat hij binnen een paar minuten accepteerde, wat ik dan weer een slecht teken vond, voor een wereldster in wording.
Natúúrlijk ging Bas Tietema – ik dacht al haast: mijn Bas Tietema, zo snel gaat dat, in je hoofd – niet bij Rabobank rijden, natuurlijk meldde hij zich bij een door een Zwitserse gehoorapparatenrijkaard gesponsorde wielerversie van Manchester City
Jaren later, toen Mike Teunissen de beloftenversie van Parijs-Roubaix won, besloot mijn geheugen niet hem, maar de nummer drie van die dag actief te gaan onthouden. Of misschien was het andersom: dat Bas Tietema besloot dat hij door mij onthouden zou worden.
(Nee, dat is kletskoek.)
Destijds reed hij bij een buitenlandse beloftenploeg, wat vaker voorkomt in het wielrennen, maar wat me in zijn geval plots voorkwam als een bewijs van een originele en avontuurlijke inborst. Natúúrlijk ging Bas Tietema – ik dacht al haast: mijn Bas Tietema, zo snel gaat dat, in je hoofd – niet bij Rabobank rijden, natuurlijk meldde hij zich bij een door een Zwitserse gehoorapparatenrijkaard gesponsorde wielerversie van Manchester City, in plaats van gewoon, bij PSV of zo. Uitstekend, Bas. Vervolgens besteedde ik een periode nauwelijks nog gedachten aan hem. De naam Bas Tietema lag ergens in mijn onderbewuste op een laag vuurtje te garen, klaar om op te peuzelen als hij, in zijn eerste Parijs-Roubaix bij de profs, zomaar uit de lucht zou komen vallen en op de wielerbaan al zijn bekende concurrenten zou verbijsteren in de sprint.
Bas Tietema won Parijs-Roubaix niet. Hij werd geen groot wielrenner, geen klassiekerwinnaar, zelfs geen naamloze knecht met een naam die je onthoudt. Hij stopte nog voor hij prof kon worden; motivatieproblemen, valpartijen en een huidallergie, en dan in een ingewikkelde mix van oorzaak en gevolg. Daarmee was hij in feite rijp voor de schroothoop van mijn geheugen – naast Vastaranta was nog een plekje vrij.
In de zomer van 2019 zag ik hem nog eens, in Brussel, op de avond voor de Tourstart waarin Mike Teunissen de gele trui zou pakken. Met twee vrienden enterde hij de naborrel van een bijeenkomst waar ik net wat behartigenswaardige opmerkingen over de situatie van fietsers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bij elkaar had geïmproviseerd.
“Wie is dat?” vroeg een toehoorder die danig onder de indruk was geraakt van mijn kennis van de fietssituatie ter plaatse.
“Bas Tietema,” zei ik, met enige nadruk. Het was de laatste keer dat ik op een avond vol wielerliefhebbers enige eer kon leggen in het feit dat ik de naam Bas Tietema kende. U weet wel waarom; Bas Tietema werd sindsdien tamelijk beroemd met zijn YouTube-kanaal, een plek waar hij met twee vrienden van afschuwelijke begrippen als ‘community’, ‘storytelling’ en ‘content’ iets voor een hoop mensen aanstekelijks maakt. Onder alles wat Bas Tietema doet, zit een eerbied voor de sport die je meestal alleen tegenkomt bij mensen die nooit de verveloze achterkant van het decor hebben gezien, die er nooit zo diep in hebben gezeten dat ze de rot hebben kunnen ruiken. Het is ‘m, tussen alle kundig gestorytelde content-vrolijkheid door, menens.
Slechts de droom is duidelijk: Parijs-Roubaix
Nu wordt Bas Tietema alsnog prof, op zijn 27ste. In een jaar tijd is hij zeventien kilo afgevallen. Zijn eerste wedstrijd begint donderdag, een vierdaagse race in Antalya. Het gerucht gaat dat hij op een trainingskamp van zijn nieuwe ploeg Bingoal Pauwels Sauces Wallonie Bruxelles al sprintjes won van Timothy Dupont. Wie Timothy Dupont kent, weet wat dat betekent. Wie Timothy Dupont niet kent: ga eens te rade, eerst bij jezelf, en vervolgens bij iemand die Timothy Dupont wel kent.
De content zal tegen de plinten klotsen, maar of het een stunt is, of een uitzinnige doorstart, en of het überhaupt kan, en of het goed is, voor de sport, voor de ploeg, voor hemzelf; dat weet eigenlijk niemand. Slechts de droom is duidelijk: Parijs-Roubaix.
“Geselecteerd worden,” zei Bas Tietema, die al lang niet meer alleen mijn Bas Tietema is, voor zover-ie dat ooit geweest is.
Ik vertaalde dat voor het gemak, en voor de zekerheid, maar even zo vrij als maar kon, als “winnen”. Voor mijn geheugen.
