Waar is God?
Max Pam vraagt zich af: waar is God? “Uit voorlopig onderzoek blijkt dat juist religieuze gemeenschappen meer ontvankelijk zijn voor het coronavirus en het dus ook meer verspreiden. Is de Heer bezig zijn eigen volk te straffen en uit te roeien?”
Terwijl artsen en verplegend personeel, virologen en andere wetenschappers tot het uiterste gaan om het coronavirus uit te schakelen – vaak met gevaar voor eigen leven – zijn ondertussen filosofen, psychologen, psychiaters, sociologen, schrijvers, columnisten en cabaretiers eveneens onvermoeibaar in de weer om hun zegje te doen. Op de dag dat er in de ziekenhuizen 166 lichamen werden afgelegd, zag ik zowaar Freek de Jonge, Theo Maassen en de een of andere ethicus in een talkshow zitten om de situatie te duiden.
Vergeefse moeite, natuurlijk.
O ja, Theo Maassen had in zijn zelfpromotie ook nog ontdekt dat er gekte in zijn familie heerst en de volgende dag las ik in de Volkskrant een stukje van Freek de Jonge, alias Jodocus Kletsmajoor, bij wie je je AOW mag inleveren ten gunste van een of ander cultuurfonds. En vooral ook ten gunste zijner eigene glorie.
Enfin. Hoe verzin je die onzin, maar ga uw gang.
Als er geen corona was, moest hij (of zij?) worden uitgevonden. De mensen vervelen zich thuis en als je een BN’er bent, mis je dat gekakel op de televisie al helemaal. Maar in dat pandemonium over de pandemie ontbreekt opmerkelijk genoeg één stem. Het is een stem die zwijgt.
De stem van God.
Als er geen corona was, moest hij (of zij?) worden uitgevonden.
Ooit stonden God en zijn kerken vooraan in kwesties van leven en dood, maar inmiddels lijken zij ook het primaat op het mysterie van het zijn en het niet-zijn te zijn kwijt geraakt. Dat was in de westerse wereld nog hun laatste bastion. God zweeg steeds luider en bleef onzichtbaar. Hij zweeg in alle talen, waar een woordje van troost bij een overstroming of een tyfoon toch wel op Zijn plaats was geweest. Maar God hield de kaken stijf op elkaar en zond ook al geen vuurballen meer uit de hemel om ons tot de orde te roepen. Daarentegen wisten zijn vertegenwoordigers op aarde vaak nog heel precies hoe de zaken in elkaar steken. Vooral in morele zaken lieten zij hun autoriteit graag gelden.
Onvergetelijk waren de beelden van Paus Franciscus I, die zich over het virus uitspreekt in een leeg Vaticaan, om vervolgens snotterend door de marmeren gangen te sjokken.
Hij is een oude man (83), maar het werkelijke sterven laat hij voorlopig nog over aan de lagere echelons, zoals aan de besmette pater Giuseppe Berardelli (72), die zijn beademingsapparaat zou hebben afgestaan aan een jongere zieke met meer kans op overleving. Erg mooi deze zelfopoffering, maar ook een beetje hybris van zo’n priester die zelf even voor God mocht spelen, ware het niet dat het later allemaal fakenieuws bleek te zijn.
Het grote probleem van de huidige kerken is dat het dreigement ‘De straf van God’ nauwelijks nog werkt. Niets ontziende verslaggevers reizen tegenwoordig naar Staphorst, Barneveld of Aagtekerke om ter plekke de kerkgangers te confronteren met de vraag of het virus een straf is van God. En wie deze opvatting beaamt vanuit zijn (of haar) zwarte kousen, wordt ter plekke uitgelachen door die brutale aap uit de randstad.
Maar het is erger. Fundamentalisten en orthodoxen, die denken dat het geloof beschermt tegen corona, komen al snel bedrogen uit. Het virus discrimineert niet, wat dat betreft is het een van de meest democratische fenomenen ter wereld. Katholiek, zwarte kous, joods of moslim, ze krijgen het allemaal. Het bekende rijtje van koning, keizer, admiraal… enzovoort. In dat geval is er nog maar één verdedigingslinie: gelovigen die toch het virus hebben gekregen, zijn nooit goede gelovigen geweest. Dat is een even rigoureuze als beangstigende redenering, moeilijk te testen bovendien, want het is uiteindelijk God die bepaalt wie een goede gelovige is. Wie uitverkoren is en wie niet, dat is nu eenmaal een keus die ons niet toebehoort. Een voorbeeldige huisvader kan ineens op de IC komen te sterven, terwijl een misdadige godsloochenaar moeiteloos de dans ontspringt. Dat noemen ze in Putten predestinatie. Ook wel eens Het Lot genoemd.
Fundamentalisten en orthodoxen, die denken dat het geloof beschermt tegen corona, komen al snel bedrogen uit.
Het is tamelijk gruwelijk dat een dodelijk ziekte de godsdienst op zijn plaats moet zetten. Veel gelovigen voelen dat inmiddels zelf ook. Het is u vast ook al opgevallen: bisschoppen, dominees en andere religieuze hoogwaardigheidsbekleders houden zich dezer dagen opvallend stil.
‘Hé, wat is die Simonis stil!’, zouden ze in het volle stadion moeten zingen, zij het dat volle stadions helaas niet zijn toegestaan.
Religieuze leiders hebben weinig meer te melden dan dat ook zij niet begrijpen waarom God al dit leed toelaat. Veel ouwe mannen – maar ook vrouwen en onschuldige kinderen – sterven onder de alles trotserende handen van een heldhaftig ziekenhuispersoneel. Niettemin blijven bisschop Wim Eijk en mediakardinaal Antoine Bodar zo stil als hele kleine muisjes. Ze laten liever filosofen, psychologen, psychiaters, sociologen, schrijvers, columnisten en cabaretiers de kastanjes uit het vuur halen. Zelf zitten ze thuis te bibberen om te ontlopen wat het virus, Gods eigen schepping, voor ze in petto heeft.
Maar het is nog erger. Om de een of andere onbegrijpelijk reden blijven kerkdiensten en andere religieuze bijeenkomsten toegestaan. Als maar niet meer dan dertig mensen samenkomen. Religieuze domheid en gevaarlijk asociaal gedrag verenigen zich in dit onterechte privilege. Gedrag dat ook speelt met de levens van anderen.
Religieuze leiders hebben weinig meer te melden dan dat ook zij niet begrijpen waarom God al dit leed toelaat.
Deze houding is niet zonder gevolgen. Uit voorlopig onderzoek blijkt dat juist religieuze gemeenschappen meer ontvankelijk zijn voor het virus en het dus ook meer verspreiden. Logisch natuurlijk, want waar meer mensen bijeenkomen, stijgt de kans op besmetting. God houdt misschien rekening met die anderhalve meter afstand, maar zijn aanbidders doen dat niet. Wat betekent dat onderzoekers op de besmettingskaart van Nederland de eerste contouren van de Bible Belt hebben waargenomen.
Is hier sprake van een paradox? Is de Heer bezig zijn eigen volk te straffen en uit te roeien? In dat geval zeg ik, ondanks alles, Gerard Reve na: “Toch goed dat er een God is”.
