Uit de doeken

Bij ‘de geheime dienst’ denken we in eerste instantie aan de opwindende werkzaamheden van de Amerikaanse FBI of CIA, zoals die ons in nagelbijtende Hollywoodfilms en Netflix-series wordt voorgespiegeld. Dat we in Nederland ook geheime diensten hebben zou je bijna vergeten.

Goed dus dat Willemijn Aerdts eens grondig uit de doeken doet wat de AIVD en de MIVD voor organisaties zijn en hoe ze te werk gaan. Een aantal mythes wordt ontkracht: zo hebben de Nederlandse diensten – in tegenstelling tot de Amerikaanse – geen ‘executieve bevoegdheden’, dat wil zeggen dat ze geen huizen mogen binnenvallen met getrokken pistolen. Maar intussen blijken de diensten toch effectief in de bestrijding van terrorisme, extremisme en internationale criminaliteit. Natuurlijk zal bij iedere aanslag de vraag worden gesteld, schrijft Aerdts, of die niet te voorkomen was. Maar dat daartegenover een hoop verijdelde aanslagen staan, beseffen we onvoldoende.

Willemijn Aerdts

Diensten met geheimen

Ambo|Anthos

€22,99

In de ban

Hoe snel de taal zich ontwikkelt, blijkt uit de recente geschiedenis van het n-woord. Was het zo’n twintig jaar geleden nog volstrekt gangbaar om het n-woord te gebruiken voor een persoon met een zwarte huidskleur, intussen zul je de gewraakte term alleen nog tegenkomen in rechts-radicale haatpropaganda of in geschriften van mensen die extreem gevoelloos of provocatief zijn.

Taalkundige Ewoud Sanders is in de historie van het n-woord gedoken en boekstaaft met behulp van vele citaten uit boeken, kranten en andere media hoe de gevoelswaarde ervan in korte tijd is veranderd. Al in de jaren twintig van de vorige eeuw kwam er kritiek op het gebruik van het woord, maar pas in de 21ste eeuw werd het vrij algemeen in de ban gedaan. Is het daarmee inderdaad ‘verouderd’, zoals Van Dale vermeldt? Dat niet. Sanders toont met verschillende voorbeelden aan dat het woord nog altijd springlevend is. De formele ‘afschaffing’ van het woord noemt hij dan ook ‘zinloos en kansloos’. 

Ewoud Sanders

Het n-woord

Prometheus

€20

Onopgesmukt

Het goede nieuws: in eerdere dagboeken was Bakker aanzienlijk somberder gestemd. Nu gaat het hem relatief voor de wind. Hij heeft een nieuwe relatie en hij voltooit voor het eerst in twaalf jaar een roman (De kapperszoon). Dat op pagina 7 zijn vader sterft, zorgt evenmin voor drama. De man was 90 jaar en stierf ‘bescheiden’, zoals hij ook bescheiden geleefd had.

Het is de kwaliteit van Gerbrand Bakker dat hij het naakte bestaan, zonder uitschieters omhoog of naar beneden, toch zo aangrijpend weet te beschrijven. Of het nu gaat over de heisa van het literaire leven, een vakantie in Griekenland, tuinieravonturen in de Eifel, wandelingen met de (nieuwe) hond, de gezondheid van zijn bejaarde moeder – Bakker grijpt de lezer bij zijn kladden en laat niet meer los. Het wonderbaarlijke is dat hij hiervoor geen literaire kunstgrepen nodig heeft. 

Een aloude schrijfwijsheid luidt dat de directe weergave van de onopgesmukte werkelijkheid het moeilijkste van alles is. Bakker verheft die vaardigheid in dit dagboek tot ware kunst.

Gerbrand Bakker

Moeder, na vader

De Arbeiderspers

€25,99

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.