Veel dingen zijn subjectief en als we uitspraken willen doen met betrekking tot de staat van Nederland, hangen onze conclusies af van onze prioriteiten. Iemand kan constateren dat de economische ongelijkheid en armoede dramatisch toenemen, maar misschien vinden wij het investeringsklimaat voor multinationals belangrijker. Iemand kan klagen over het milieu, maar misschien geven wij er de voorkeur aan om de luchtvaartbranche en de zuivelindustrie te steunen. Iemand kan vaststellen dat Nederland er niet in slaagt om asielzoekers fatsoenlijk te huisvesten, maar misschien zijn wij van mening dat er helemaal geen asielzoekers zouden moeten zijn in Nederland. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. 

Er is echter één factor die objectief is en waarover niemand van mening kan verschillen. De dood willen we niet. We willen dat Nederland een gezond land is en niemand zou het acceptabel achten als Nederland een land was waar mensen gemiddeld eerder sterven dan elders. Belang hechten aan de levensverwachting is geen politieke stellingname. 

In het rapport van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving met de onbedoeld jolige titel Op onze gezondheid dat afgelopen dinsdag verscheen wordt geconcludeerd dat de gemiddelde levensverwachting in Nederland de laatste jaren is gedaald. ‘Waar Nederland wat betreft de gemiddelde levensverwachting van zijn inwoners, met name vrouwen, in de jaren 80 van de vorige eeuw een koppositie in de EU had, is ons land nu afgezakt naar de middenmoot. Ook wereldwijd is Nederland gedaald: van een derde plaats in 1950 naar een veertiende. De gezonde levensverwachting (bij geboorte) van Nederlandse vrouwen zit zelfs onder het EU-gemiddelde.’ 

De dalende levensverwachting in Nederland is een onomstootbaar bewijs van het falen van het regeringsbeleid van de laatste jaren.

Bovendien is de levensverwachting in Nederland niet voor alle inwoners gelijk. In het rapport staat het volgende: ‘Ook zijn er in Nederland grote sociaaleconomische gezondheidsverschillen: theoretisch opgeleide mannen leven 5,8 jaar langer dan praktisch opgeleide mannen, en theoretisch opgeleide vrouwen leven 4,3 jaar langer dan praktisch opgeleide vrouwen. Theoretisch opgeleiden leven bovendien langer in goed ervaren gezondheid. Het verschil tussen theoretisch en praktische opgeleide mannen in goed ervaren gezondheid is 14,6 jaar; voor vrouwen is dit verschil 15 jaar.’ 

Dit zijn buitengewoon alarmerende constateringen. Over de oorzaken kunnen we debatteren (de resterende tachtig pagina’s van het rapport geven daartoe een deskundige aanzet), maar ongeacht de oorzaken is de conclusie onvermijdelijk dat er iets niet goed gaat in Nederland. Dit kunnen we de overheid aanrekenen, want krachtens artikel 22 lid 1 van de Grondwet is het een overheidstaak om maatregelen te treffen ter bevordering van de volksgezondheid. De dalende levensverwachting in Nederland is een onomstootbaar bewijs van het falen van het regeringsbeleid van de laatste jaren. De geconstateerde asymmetrie in de levensverwachting tussen hoger en lager opgeleiden is een dramatisch tastbaar bewijs voor de funeste toename van de economische ongelijkheid in de laatste jaren. 

Er zijn kabinetten om minder afgetreden. Regeringen zijn gevallen vanwege het reiskostenforfait, het correctief referendum en burgemeestersbenoemingen. Na twaalf jaar en vier regeringen onder leiding van de VVD van Mark Rutte is de conclusie dat mensen eerder dood gaan in dit gave land. Bovendien gaan mensen oneerlijker dood dan vroeger, want de armen sterven jaren eerder dan de rijken. 

Maar er zijn ook veel dingen die wel goed gaan.

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.