Zomaar een voorbeeldje dat langskwam op Twitter. Als het gaat om de grenzen van het betamelijke in de discussie over transgenderisme, is Twitter nogal streng. Simpelweg beweren dat een transman geen echte man is, bijvoorbeeld, kan genoeg zijn voor een reprimande. Eerst krijgt de overtreder een tijdelijke schorsing, die al vrij snel kan worden omgezet in een permanente. Hoe zo’n besluit precies tot stand komt is onduidelijk, pas na veel aandrang krijg je misschien een kennisgeving waarin de tweet des aanstoots wordt gemeld en in welke zin die in strijd was met de regels. Terugkeren op Twitter wordt dan een lastige opgave, waarbij diverse sluipwegen moeten worden bewandeld, en terugkeren onder je eigen naam kan alleen als je de verbanning ongedaan weet te maken, maar het is onduidelijk of dat ooit iemand gelukt is.

Er werd getwitterd over een Nederlandse jongen die zijn tweelingbroer, die transgender is, eraan herinnert dat hij nog steeds een man is. “Did you forget that you have a penis, were born with a penis en that we’re identical twins, both born male?”, schreef hij. Het account van de jongen werd geschorst. “AI-technologie, denk ik”, zei Floor Lekkerkerker (@Flerkje). Haar man werd voor altijd van Twitter geschorst, vertelde zij. Hij had een Israëliër geciteerd, die zei: ‘Run, or we will kill you.’ Maar tegen zo’n evident onjuiste beslissing zul je toch wel bezwaar kunnen aantekenen, opperde ik. @Flerkje: “We hebben uitleg gegeven en toen kreeg-ie nog geen gelijk. Toen was mijn man ook he-le-maal klaar met dit medium.”

Op Reddit gaat het verhaal dat dit het werk zou kunnen zijn van Threat Slayer, ook bekend als Threat Destroyer, een soort netbot die Twitter afspeurt op zinsneden als ‘kill you’ of ‘just die’ en de afzenders van die berichten automatisch voordraagt bij Twitter voor schorsing of blokkade. Kennelijk werkt dat.

Op rechts zit ook voldoende ressentiment tegen Big Tech, niet omdat ze zo machtig zijn, maar omdat zij zogenaamd links zijn en conservatieve geluiden onderdrukken

De grote sociale platforms zij zó groot en zó invloedrijk geworden, informatie die in die bloedsomloop geïnjecteerd wordt kan zoveel schade aanrichten, dat zij uit alle macht proberen dart soort content te onderscheppen. De platforms zijn niet aansprakelijk voor strafbare content, dat is al vanaf het begin zo geregeld, maar dat blijft alleen zo, zegt de politiek, als de platforms zelf zoveel mogelijk doen om haattaal en desinformatie te weren. Die honderden miljoenen berichten per dag krijg je met mankracht niet gefilterd, dus daar worden algoritmen voor ingezet. Zoals bij de man van @Flerkje worden daar fouten bij gemaakt. Het algoritme dacht waarschijnlijk dat het aangehaalde dreigement van hem zelf afkomstig was, dat soort dreigementen zijn verboden, en dus: klik. Een uitleg en een beroep op fairness: kansloos.

Dat zogenaamd ‘transfobe’ uitspraken als ‘een transvrouw is geen vrouw’ bestraft worden met tijdelijke of permanente schorsingen, terwijl er op Twitter legio voorbeelden zijn van hoe transsceptici (zogeheten ‘TERF’s’) met allerlei vormen van geweld worden bedreigd, is een van de vele raadsels van het hedendaagse leven online. De tijd dat alles mocht op internet is voorbij, maar het is de vraag of we veel zijn opgeschoten met wat daarvoor in de plaats kwam: een situatie waarin allerlei dingen niet mogen, zonder dat ergens op schrift staat wat dan precies en waarom, hoe dat gehandhaafd wordt en wie aanspreekbaar is op de juistheid van opgelegde sancties. De platforms zelf weten het ook niet. Lastige belissingen worden heen en weer geschoven tussen diverse organen

.

Dat overheden hopeloos achter de feiten aanlopen bij het greep krijgen op de internetindustrie werd tien jaar geleden voor het eerst gesignaleerd, toen de vijf grootste spelers, Apple, Amazon, Facebook, Google en Microsoft, The Big Five, ook wel The Web Trust genoemd, nog maar half zo groot waren als nu. Toen moest de Cambridge Analytica-affaire nog komen. Die is nu ook alweer vijf jaar gelden, en veel is er nog niet veranderd.

Kinderen geboren vanaf 1990 worden digital natives genoemd, zij hebben nooit een wereld zonder internet gekend. Het internet zelf is neoliberal native, het heeft nooit een tijd zonder neoliberalisme gekend. Het kent geen oude structuur van overheidsregulering en publieke verantwoording, zoals de financiële industrie bijvoorbeeld; vóór het neoliberale tijdperk bestond het internet niet.

Hetzelfde gold eind negentiende eeuw voor de Amerikaanse olie-industrie. Een nieuwe delfstof, een nieuwe energiebron, een nieuwe industrie rees op uit de aarde, in twintig jaar tijd, en er was geen enkel politiek precedent dat als model kon dienen voor regulering. De robbber barons konden doen wat ze wilden. Tot de antitrustbeweging opkwam en Washington de oliemogendheden onder democratische controle bracht. Theodore Roosevelt was zo succesvol als trustbuster dat hij er president mee werd. De Sherman antitrustwet werd aangenomen, waarmee eerst het monopolie Standard Oil getemd werd en toen AT&T, dat in de telecommunicatie een soortgelijke positieu had opgebouwd. Het neoliberalisme bracht de Sherman Wet onder narcose. De laatste grote antitrustzaak in de VS was de gedwongen ontvlechting van Microsoft Windows en Microsoft Explorer, begin jaren nul. Al zeker tien jaar beijvert links Amerika zich voor een reanimatie van de Sherman Act, een nieuwe antritrustbeweging, nu gericht tegen de monopolisten van Silicon Valley.

En het wordt tijd.

Standard Oil in de jaren nul, AT&T in de jaren zestig en Microsoft in de jaren negentig van de vorige eeuw waren heilig vergeleken bij de manier waarop Google anno nu zijn vele belangen verstrengelt, als zoekmachine, online detaillist, digitale dienstverlener, reclamemakelaar en en datamoloch

Elizabeth Warren voerde er campagne mee als Democratische presidentskandidaat, Biden en Harris sloten zich aan, dus het moment van de waarheid is aangebroken: gaat Biden hier iets aan doen? Op rechts zit ook voldoende ressentiment tegen Big Tech, niet omdat ze zo machtig zijn, maar omdat zij zogenaamd links zijn en conservatieve geluiden onderdrukken. Het is al vaak aangetoond dat daar niets van klopt, maar dat maakt niets uit, het geklaag gaat gewoon door, net zoals in Nederland, waar nieuw rechts ook niet kan ophouden met jengelen over de linkse vooringenomenheid van de media, terwijl zij aanzienlijk makkelijker toegang hebben tot nieuwsprogramma’s en talkshows dan hun linkse tegenvoeters. Dat geëmmer over tegenwerking van de ‘mainstream media’ is waarschijnlijk vooral een tactiek om die riante toegang te behouden.

Maar Big Tech heeft diepe zakken en de grootste lobbybudgetten van Washington, dus het is de vraag of er voldoende steun is om de wetsvoorstellen die nu op Capitol Hill in de maak zijn erdoorheen te krijgen.

Standard Oil in de jaren nul, AT&T in de jaren zestig en Microsoft in de jaren negentig van de vorige eeuw waren heilig vergeleken bij de manier waarop Google anno nu zijn vele belangen verstrengelt, als zoekmachine, online detaillist, digitale dienstverlener, reclamemakelaar en en datamoloch. Dat is een van de ongewenstheden waar de Europese Commissie wetgeving tegen voorbereidt, gericht op het breken van ongebreidelde marktmacht. Desnoods door bedrijven op te breken, ook het ultieme doel van de antitrustbeweging in de VS, net als eerder met olie, telefonie en software. 

Ook de transparantie van Big Tech moet beter, vindt Brussel. Hoe werken hun algoritmen precies, welke data verzamelen zijn van hun gebruikers en wat doen ze er vervolgens mee, in hoeverre worden gebruikers getarget en in hoeverre hebben zij daar zelf invloed op? Welke data heeft een techplatform van mij als gebruiker, en kan ik daar zelf over beschikken, zodat ik ze bijvoorbeeld kan meenemen naar een andere aanbieder? Aan welke regels dien ik mij als gebruiker te houden, en bij wie kan ik terecht als ik het niet eens ben met een besluit van een moderator om mijn content te weigeren en mij als gebruiker te verbannen? 

In de neoliberale geest van de jaren tachtig werden de pioniers van het internet niet voor de voeten gelopen met regulering, innovatie was heilig en diende alleen gestimuleerd en beloond te worden, zodat kwetsbare startups konden gedijen. Die kwetsbare startups van toen zijn uitgeroeid tot de grootste, rijkste en machtigste bedrijven ter wereld, maar genieten nog steeds van ongekende voorrechten. Terwijl zij zich intussen in feite hebben ontwikkeld tot nutsbedrijven. 

“Water, gas en licht zijn eerste levensbehoeften geworden, daarom hebben we er publiek gewaarborgde voorzieningen van gemaakt. Internet is ook een eerste levensbehoefte geworden”, schreef ik in 2018. “Sluit bij een gezin het internet af en de paniek is even groot als wanneer het gas, water of licht uitvalt.” De grote internetplatforms zijn nutsbedrijven die zomaar zonder enige uitleg je gas, licht of water kunnen afsluiten. Het wordt tijd dat dat verandert.