Het was in die dagen dat ik afscheid en afstand van de zogenaamde vrolijke party-scene had genomen en in een leeg uitzichtloos gat van verveling belandde. Wat te doen en hoe verder vanaf nu? Mijn vriendin maakte me attent op een halve paginagrote advertentie in Het Parool: ‘Kamerleden gezocht!’ meldde de kop die al meteen mijn belangstelling trok. Het kwam erop neer dat de Partij van de Arbeid (PvdA) daadwerkelijk op zoek was naar mensen die wellicht geïnteresseerd waren in een eventueel Kamerlidmaatschap.

Van huis uit had ik van mijn vader de ‘PvdA-traditie’ meegekregen. Hij was dol op Den Uyl en alles wat met politiek te maken had. Den Haag Vandaag en Berichten uit de Samenleving waren zo’n beetje zijn lievelingsprogramma’s. Verder sloeg hij geen aflevering van het politiek-satirische televisieprogramma Farce Majeur over.

Al in Suriname was pa politiek geëngageerd. Zijn vriendenkring bestond uit onder andere Surinamekenner/taaldeskundige Hein Eersel en politicus Mr. Eddy Bruma.

Beide heren en vele anderen van zijn politiek geïnteresseerde vrienden kwamen ook in Nederland (meestal) op de zondag bij ons over de vloer. Wij, de kinderen, gingen dan de kamer uit: al dat geklets over politiek vonden we maar niets. Soms bleef ik achter om mee te luisteren.

Ma was niet zo gericht op de PvdA: “Ik stem niet op socialisten en dat zou jij ook niet moeten doen!” liet zij mij ooit eens brommend weten.

Ik legde dit advies naast mij neer en besloot de voetsporen te volgen van politici die net als ik van Surinaams afkomst waren en het naar mijn idee prima deden.

De vraag is welke politieke partij de Surinamers in Nederland weet te boeien en aan zich kan binden. Of zijn Surinaamse Nederlanders zó goed geïntegreerd dat ze geen interessante doelgroep meer vormen?

Omdat ik in Amsterdam-Zuidoost woonde, werd ik automatisch lid van deze afdeling. Zuidoost stond overigens bekend als een politiek roerig stadsdeel waar ‘van alles en nog wat’ gebeurde.

Toegegeven: het Kamerlidmaatschap bleek té hoog gegrepen. Daarvoor moet je bekend en comfortabel zijn met de zogenaamde ongeschreven regels, de ins and outs maar vooral de do’s en don’ts.

Mij werd aangeraden vooral de Rosa-Leergang te volgen én zoveel mogelijk andere training/vorming of partijbijeenkomsten te bezoeken. In de praktijk betekende dit: dossierkennis opdoen maar vooral ‘smoelen’ én jezelf zoveel mogelijk op de juiste manier profileren zodat je opvalt en dat deed ik ook.

Al gauw werd ik door de kandidaatstellingscommissie gepeild of ik ‘op de lijst’ wilde. Na een tumultueuze kandidaatstellingsvergadering, voorgezeten door Eberhard van der Laan, belandde ik in 2002 op de onverkiesbare negentiende plek.

Uiteraard kwam ik niet in de Deelraad, maar met een aangeboden zetel in het afdelingsbestuur was ik ook wel tevreden. Vanaf deze betrekkelijke zijlijn zou ik me op politiek gebied meer verbreden.

Mijn voorbeelden bestonden uit bekende Kamerleden als Laetitia Griffith (VVD), John Leerdam (PvdA), Kathleen Ferrier (CDA), Ram Ramlal (CDA) en Wil Codrington (oud-GroenLinks-wethouder stadsdeel Centrum).

De vraag is welke politieke partij de Surinamers in Nederland weet te boeien en aan zich kan binden. Of zijn Surinaamse Nederlanders zó goed geïntegreerd dat ze geen interessante doelgroep meer vormen? Terwijl een behoorlijk electoraat aanwezig is!

Toch heb ik vertrouwen in de nieuwe generatie. Bijvoorbeeld in de jongeren van Kick Out Zwarte Piet

Nina Jurna, journalist/NRC-correspondent Latijns-Amerika

Volgens het CBS bevonden zich op 1 januari 2019 circa 353.909 inwoners van Surinaamse afkomst in Nederland.

Als we met enig natte vingerwerk ervan uitgaan dat tweederde van al deze mensen stemgerechtigd zijn en ook daadwerkelijk gaan stemmen en wel op één partij, dan zou deze partij minstens vier zetels in de wacht slepen! Met andere woorden: een politieke partij moet haast wel gek zijn deze zetels te laten schieten, zou je denken…

Het is alleen wel het geval dat Surinamers in Nederland geen homogene etnische gemeenschap vormen. Zij maken (net zoals in land van herkomst) deel uit van verschillende bevolkingsgroepen. Ik maakte een korte rondgang langs enkele prominente en ‘gewone’ stemgerechtigde burgers van Surinaams afkomst met de vraag wat zij hiervan vinden en wat zij graag anders willen zien en vooral welke partijen of ideologie hun interesse/voorkeur heeft. 

Nina Jurna, journalist/NRC-correspondent Latijns-Amerika, standplaats Rio de Janeiro:

“Na een periode, eind jaren negentig, waarin de PvdA volop inzette op de Surinaamse politici is het alsof er een gat is ontstaan. Dat het schort aan de opvolging is duidelijk te zien in de huidige Tweede Kamer. Ik sprak in Suriname redelijk wat remigranten. Bij veel van hen heerste het sentiment: ‘Nederland is nooit mijn land geweest, ik voelde me er niet thuis.’ Best opmerkelijk voor mensen die zo lang in Nederland meedraaien: wonen, werken, naar school gaan enzovoort. Meedenken en een visie ontwikkelen hoe dingen anders, of beter kunnen, is iets totaal anders dan simpelweg meedraaien in een land en je aan de wet houden.

“Toch heb ik vertrouwen in de nieuwe generatie. Bijvoorbeeld in de jongeren van KOZP (Kick Out Zwarte Piet). Of je het nu wel of niet eens bent: ze denken en doen op hun manier in ieder geval wel méé, ze denken na over hoe ze de samenleving zouden willen veranderen en ze zijn georganiseerd. Wellicht dat binnen deze groep jonge mensen zijn die doorgroeien richting de politiek en serieuze medespelers worden in de politieke arena. Politiek betekent ook compromissen sluiten dus dat kan nog een uitdaging worden.”

Op mijn vraag of zij politieke ambities heeft, is ze kort: 

“Nee! Dat is me vaak gevraagd. Ik ben en blijf journalist in hart en nieren. Liever lever ik vanaf de zijlijn op mijn manier een zinvolle bijdrage om bepaalde processen aan te kaarten en open te breken en mensen tot nadenken te zetten.’’

Roy Ristie, oud-raadslid/bestuurscommissie Amsterdam-Zuidoost, lid van D66, heeft een meer introspectieve blik:

“Politiek bedrijven in Nederland is ook een cultuur. Die cultuur sluit niet echt aan op de cultuur die velen van Suri-afkomst erop na houden. Dat is voornaamste reden waarom aantal kandidaten uiteindelijk zo pover is. Zeker onder – wat je noemt – de prominenten. Dat verklaart deels de grote ‘afwezigheid’ in de Kamer. Verder is er ook iets met het verenigingsleven. Lid zijn van een vereniging die niet een direct belang dient, behoort ook niet tot de favoriete clubs. Dat is cultureel bepaald. Als je geen lid bent en zeker geen actief lid en ook niet ambities hebt om een actieve politieke rol te vervullen, kun je ook nimmer op een lijst voor komen. Politici van Surinaamse afkomst zijn vaak mensen die niet bekend zijn in de samenleving en zeker niet breed in kringen van Suri-Nederlanders. Verder zonder traditie, geen ervaring en daardoor geen vertrouwen.”

Sylvana Simons, kandidaat-Kamerlid Bij1:

“Surinamers vormen inderdaad etnisch, noch religieus, noch ideologisch een homogene groep. Ondanks deze verschillen heeft de PvdA zich inderdaad daadwerkelijk ingespannen om Surinaamse Nederlanders actief bij de politiek te betrekken, dat dan weer wél. Maar deze mensen waren van een generatie die van huis uit heeft meegekregen: ‘Doe rustig aan, val zo min mogelijk op, hou je in en ga niet teveel in discussie’. Maar dat was toen! De huidige generatie daarentegen is een stuk mondiger én zich bewust van hun rechten en plichten als Nederlands staatsburger. Zij willen meedenken, meebeslissen, voor zichzelf opkomen en hun eigen verhaal vertellen. Mocht ik in de Kamer belanden dan worden de lokale successen van Bij1 voortgezet maar dan op landelijk niveau. Ik had me bij een bestaande partij kunnen aansluiten maar dan ben je niet autonoom, noch vorm je een gezicht in de ruimte, je dreigt ondergesneeuwd te raken én je staat onder druk van fractiediscipline.”

Het is aan ons om te zorgen dat we de pareltjes empoweren en ze laten groeien en bloeien binnen het politiek spectrum

Jörgen Raymann

Jörgen Raymann, chief Inspirational Officer Lenard and Lenard en voormalig cabaretier: 

“Het feit dat er zo weinig mensen van Surinaamse afkomst in de politiek zijn, ligt niet aan het gebrek aan talent of kennis. Je ziet namelijk op lokaal niveau dat dat genoeg aanwezig is. Ik denk dat er meer steun vanuit de community kan komen en dat we Surinaamse jongeren beter moeten begeleiden als zij de ambitie hebben om de politiek in te gaan. Het is aan ons om te zorgen dat we de pareltjes empoweren en ze laten groeien en bloeien binnen het politiek spectrum. Kijk bijvoorbeeld naar Tanja Jadnanasing, stadsdeel voorzitter Amsterdam Zuidoost. Zij doet het fantastisch. Het is jammer dat ze toen ze in de Tweede Kamer zat, ze nooit de kans heeft gehad om staatsecretaris of minister te worden. Dat ligt in ieder geval niet aan de kwaliteiten van Tanja. Het komt dus niet doordat we de mensen met de juiste kwaliteiten niet hebben. Ik denk dat die mensen vaak ook een andere carrière vinden omdat het werk in de politiek ook niet altijd zalig makend is.”

Adjiedj Bakas, auteur Donkerblank en volgens de Volkskrant onze ‘Vooruitblikkoning’:

“Surinaamse Nederlanders worden nu ingehaald door andere bevolkingsgroepen. Omdat we de Nederlandse taal machtig waren, dachten we dat we een streepje voor hadden op concurrenten, maar succesvol worden en blijven vereist hard werken, zoals Joden en Chinezen doen. Maar ook Turken en Marokkanen halen Surinamers nu rap in.

“Nadat Ahmed Aboutaleb tot burgemeester van Rotterdam was gekroond, kreeg ik allerlei boze Suri-prominenten aan de telefoon: ‘Waarom geen burgemeester van Surinaamse afkomst, want daar hebben we recht op, toch?’ Nou, simpel: omdat er geen talentvolle Surinaamse kandidaat beschikbaar was op dat moment. Ex-wethouder en ex-stadsdeelvoorzitter Hannah Belliot zou een burgemeesterschap wellicht aangekund hebben, maar niet direct in zo’n grote stad, denk ik. Maar ik denk niet dat Tara Singh Varma, John Leerdam of Kathleen Ferrier zo’n job aangekund zouden hebben.

Het zou wel goed zijn als er in de politiek een Surinaamse tegenhanger van het leeghoofd Sylvana Simons zou zijn

Adjiedj Bakas

“Er zijn nu weinig Surinamers politiek actief. De Haagse VVD-wethouder Kavita Parbhudayal is een van de weinigen die wellicht nog een keer voor het Kamerlidmaatschap zou kunnen gaan. Tanja Jadnanansing, de huidige stadsdeelvoorzitter van Amsterdam Zuidoost, is wel ooit Kamerlid geweest. Maar ik denk niet dat zij nog landelijke politieke aspiraties heeft. Dus de oude garde Surinaamse politici wordt nu uitgefaseerd en ik zie niet snel jonkies zich in de politiek storten. Onder talentvolle en ambitieuze allochtone jongeren zie ik vooral de trend richting ondernemerschap of een ambtelijke carrière. Dat levert ze veel meer op, zowel materieel als immaterieel. Ze hebben ook geen zin in gedoe en willen ook geen beroepsallochtoon worden, die aan clientelisme moet doen om zichzelf staande te houden.

“Het zou wel goed zijn als er in de politiek een Surinaamse tegenhanger van het leeghoofd Sylvana Simons zou zijn, maar er zijn genoeg allochtone mediasterren die haar perfect van repliek dienen, zoals kandidaat VVD-Kamerlid Ulysse Ellian (Iraniër), NRC-columniste Aylan Bilinc (Turkin) en tv-presentatrice Fidan Ekiz (Koerdisch). Met humor, kracht en fel (‘Ik kan het woord identiteit niet meer horen zonder ervan te kotsen’) tackelen ze het slachtofferdenken van tante Syl, die ik nog ken als kooidanseres in de roemruchte Amsterdamse discotheek IT, die de giftige, uit Amerika overgewaaide identiteitspolitiek als verdienmodel ziet om pruiken van te kunnen kopen. Zo’n subsidiehoer is ook geen lichtend voorbeeld voor talentvolle en ambitieuze Surinaamse jongeren, die wel inzien dat een voordeel van de multiculturele samenleving is dat je in eigen land op sekstoerisme kunt, met een big smile!”

Mr. Dew Koesal, rechtsfilosoof/jurist:

“PvdA heeft zeker veel geïnvesteerd in politiek talent van zowel Hindoestaanse/Creoolse komaf. Creolen stonden als afstammelingen van slaven dichterbij de Nederlandse taal, gewoontes en gebruiken. Hindoestanen bevonden zich als contractarbeiders meer in hun eigen bubbel. Ook was het hen toegestaan hun eigen religie en cultuur uit land van herkomst te beleven. Creolen mochten dat niet. Zij móesten Nederlander worden. Dit had echter wel als gevolg dat zij veel dichter bij de blanke Nederlanders stonden en meer betrokken waren. Maar op gegeven moment werden Surinamers niet meer ‘interessant’ en kwam de focus meer op Turken en Marokkanen te liggen.

“Wij Hindoestanen mixten in het sociale leven niet of nauwelijks met andere bevolkingsgroepen, maar tegenwoordig is dat heel anders. Ter vergelijking: Turken en Marokkanen zitten in een soortgelijke bubbel als waarin wij ons in de 80’s en 90’s bevonden. Aanvankelijk stemde een groot deel van de Hindoestaanse gemeenschap op de PvdA. Dit veranderde met de toename van het aantal moslims in Nederland, de aanslagen in de EU en het ontstaan van partijen als DENK en NIDA. Vanwege de gewelddadigheden ten tijde van de circa duizend jaar durende islamitische overheersing van India, hebben Hindoes niet veel op met de islam. Vooral het nalaten van de PvdA om tegen islamisme op te treden, heeft veel Hindoestanen PVV doen stemmen. PVV heeft behoorlijk goed gescoord in steden als Den Haag en Almere. Niet geheel toevallig bevindt zich daar een grote concentratie van Hindoestanen.”

Vooral het nalaten van de PvdA om tegen islamisme op te treden, heeft veel Hindoestanen PVV doen stemmen

Mr. Dew Koesal, rechtsfilosoof/jurist

“Toegegeven: PvdA heeft er toentertijd behoorlijk werk van gemaakt politiek geïnteresseerden van Surinaamse afkomst te benaderen en te enthousiasmeren. Dat was aanvankelijk de drive om mij aan te melden en even leek het erop dat er een Surinaamse minister of staatssecretaris zou worden geïnstalleerd. Dat gebeurde niet. Beschikken deze mensen over te weinig kwaliteiten om zich staande te houden in de politieke arena? En dan heb ik niet over opleidingsniveau, maar wel over de mores en omgangsvormen binnen de Haagse stolp. Zou het ooit gebeuren dat er in een Europees land een kleurling als hoogste regeringsleider wordt benoemd? In Amerika (waaruit veel komt overwaaien) heeft Barack Obama twee ambtstermijnen vervuld en dat zonder zich als expliciete ‘zwarte kandidaat’ te profileren. Misschien was dat wel zijn succes… Of hebben we in de Oude Wereld te maken met een latent aanwezig Blut-und-Boden denken? Niet alleen de moord op Fortuyn heeft mij doen terugtreden, maar vooral het spel in de arena: het constant op je woorden en daden moeten letten. Zelfs een oogopslag tijdens de vergadering kan verstrekkende gevolgen hebben. Persoonlijk heb ik moeite om onder een dergelijk vergrootglas te zitten. Een politieke carrière zit er voor mij dus niet in.”

Over de auteur: Henk Bakboord (Paramaribo, 1961) debuteert dit voorjaar bij uitgeverij Ezo Wolf met Billenkoek. Avonturen van een stoute Surinamer.