Spring naar de content
bron: ANP – Beeldbewerking HP/De Tijd

Bas Heijne: ‘Ik schaam me voor het laten zien van mezelf’

Bas Heijne (Nijmegen, 1960) is columnist en essayist. Dit najaar verschijnt zijn nieuwe essay Mens/onmens. HP/De Tijd onderwerpt hem aan een serie vragen, gebaseerd op de beroemde questionnaire van Marcel Proust.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën: door Robbert van Rijswijk

Wat is uw huidige gemoedstoestand?
Ontspannen maar licht gestresst. Ik heb eigenlijk altijd wel het gevoel dat ik iets moet. Ik ken daardoor weinig momenten van echte ontspanning, terwijl ik van nature geneigd ben tot lummelen.

Hoe ontspant u zich?
Eigenlijk nooit in sociaal verkeer; ontspannen doe ik alleen. Ik moet minstens drie weken per jaar naar de zee kunnen kijken. Ik ervaar dan onderdeel te zijn van een groter geheel, het oceanische gevoel noemt Freud dat. Ook ontspan ik door af en toe een thriller te lezen. In de jaren negentig heb ik zelfs stapels thrillers gerecenseerd voor de NRC, onder het pseudoniem Dennis de Hoop.

Wat is de beste plek om te wonen?
Parijs is de enige stad waarvan ik echt houd. Als ik ’s avonds langs de terrassen van Montmartre loop, voel ik me met de stad verbonden, dat heb ik verder nergens. Door naar Parijs te gaan ben ik uit een dwingende cocon ontsnapt om mijn horizon te verbreden.

Wat is uw grootste angst?
Als het om Nederland gaat, vrees ik niet zozeer het nieuwe fascisme, maar vooral het talent van mensen om elkaar aanhoudend het leven zuur te maken, met almaar dezelfde kwesties. Onze samenleving begint steeds meer op Groundhog Day te lijken.

Aan wie ergert u zich?
Aan mensen zonder ambitie, inzet of ideeën die met cynische balorigheid tekeergaan tegen mensen die de wereld oprecht beter willen maken.

Wie zijn uw helden?
Momenteel Martin Luther King, omdat hij als geen ander het onderscheid tussen woede en haat wist te bewaken. Woede kan verandering tot gevolg hebben; haat betekent eigenlijk altijd vernietiging. Ik heb enorme bewondering voor zijn voornaamheid en autonomie.

Hoe moedig bent u?
Ik ben weleens achter een insluiper aan gerend over de Amsterdamse grachten, met een dikke biografie van Thomas Mann in m’n hand. En als ik in het dagelijks leven geweld zie, roep ik altijd heel hard ‘politie’. Dan rennen de daders vaak van schrik weg. Laatst heb ik dat nog gedaan in een McDonald’s in Eindhoven waar twee mannen begonnen te vechten. Het werkte.

Wat is uw grootste ondeugd?
Obsessiviteit, waardoor ik vlucht uit de werkelijkheid. Zo heb ik een sterke neiging tot gokken, je moet mij niet een casino in duwen. Het grootste bedrag dat ik ooit heb gewonnen is 7500 euro; nooit heb ik meer dan duizend euro verloren. Vroeger in Wenen gokte ik geld voor een loge in de opera bij elkaar. Tegenwoordig doe ik het nauwelijks nog.

Wanneer was u het gelukkigst?
De laatste jaren. Mijn lezers begrijpen beter waarmee ik bezig ben dan twintig jaar geleden.

Bent u aantrekkelijk?
Toen ik debuteerde als 23-jarig jongetje was ik engelachtig, naar de droom van die tijd. Tegenwoordig ben ik meer bezig gezond te leven en niet te dik worden.

Bent u monogaam?
Alleen als ik werk.

Wie is uw grootste liefde?
Peter Verduyn Lunel, met wie ik meer dan dertig jaar samen ben. Vorige zomer zijn we getrouwd.

Welke eigenschap waardeert u in een man?
Zelfbeheersing. Ik heb grote waardering voor mannen die wars zijn van lege geldingsdrang.

ANP – Beeldbewerking: HP/De Tijd

Welke eigenschap waardeert u in een vrouw?
Geestigheid en intellectuele scherpte.

Waar schaamt u zich voor?
Eigenlijk voor het laten zien van mezelf; niet voor niets ben ik schrijver geworden. De laatste jaren heb ik die schaamte enigszins overwonnen. Ik zit nu zelfs op Instagram, waarop ik foto’s van mezelf met een taart plaats – eigenlijk vind ik dat nog steeds gênant.

Als u iets aan uzelf kon veranderen, wat zou dat dan zijn?
Ik heb enorme bewondering en afgunst voor mensen die vanzelfsprekend heel ordelijk zijn, die bijvoorbeeld nooit vlekken op hun shirt hebben – ja, kijk, deze is nog van het ontbijt.

Lijkt u op uw moeder?
We delen ons taalgevoel. Ze had een enorm goed gevoel voor frasering, timing en humor met licht vileine inslag.

Lijkt u op uw vader?
Hij had het net als ik goed voor met mensen zonder op zijn achterhoofd te zijn gevallen. We hebben allebei een hekel aan bullshit en ego.

Hoe is ongeluk te vermijden?
Sommige ­mensen hebben de neiging om als een Titanic richting de ijsberg te varen. Als je bijvoorbeeld bepaalde dingen op Twitter kwakt, weet je dat je drie dagen bezig bent met puinruimen. Het type ongeluk dat je van mijlenver ziet aankomen, is simpelweg te vermijden door het te vermijden, met enige behendigheid en zelfbeheersing.

Wat is uw devies?
Bevrijd jezelf van jezelf.