Is het NOS Journaal links? Het moment waarop deze vraag actueel werd, staat menigeen nog voor de geest: het Journaal van 9 februari 2002, de dag dat Pim Fortuyn in een Volkskrant-interview had gepleit voor afschaffing van artikel 1 van de Grondwet. NOS-verslaggever Job Frieszo hield met een triomfantelijke grijns het partijprogramma van de Centrumdemocraten omhoog en verklaarde: “Er is maar één partij die eerder durfde voor te stellen dat artikel te wijzigen. Dat was de extreem-rechtse CD van Janmaat. Fortuyn heeft altijd gezegd dat hij in die hoek niet thuishoorde; vandaag kun je daar dus aan twijfelen.” (Bron: de Volkskrant, 25 mei 2002.) Sindsdien weet men het in rechtse kring heel zeker: de uitzendingen van het Journaal zijn systematisch links gekleurd. 

Op de website van de NOS wordt echter gesteld dat het Journaal objectief en dus ongekleurd is: “De programma’s van NOS Radio en Televisie zijn actueel, objectief, betrouwbaar en vrijwel altijd rechtstreeks.” Om te controleren wie er gelijk heeft, keek ik zes weken lang naar het NOS Journaal van acht uur, van 14 december 2003 tot en met 24 januari 2004. De veertiende december was een aardige dag om te beginnen, omdat toen bekend werd dat Saddam Hoessein was gepakt – een goede gelegenheid om te kijken hoe objectief de berichtgeving van de NOS over Irak is. Het is niet eenvoudig om aan te tonen dat het Journaal links gekleurd is, want het Journaal verkondigt zelden direct een mening. De mening van het Journaal kan hoogstens indirect blijken uit de manier van verslaggeving. 

Onder links versta ik het verdedigen van een van de volgende acht standpunten: pro-verzorgingsstaat, pro-zielige mensen, pro-multiculturele samenleving, pro-milieufundamentalisme, anti-bedrijfsleven, anti-Irak-oorlog, anti-Amerika en anti-Israël. Er zijn natuurlijk wel meer linkse standpunten, maar dit zijn de belangrijkste vormen van linkse of politiek correcte kleuring die ik in het Journaal aantrof. Bij elke uitzending heb ik notities gemaakt over items waar ik een mogelijk linkse kleuring meende te bespeuren. (Een item is een stuk berichtgeving over een bepaald nieuwsonderwerp en kan variëren van een simpel voorgelezen bericht tot een complete reportage, met commentaar, interviews en sfeerbeelden.) In totaal heb ik een stuk of honderd van zulke items genoteerd. Later heb ik de lijst gereduceerd tot zestig items die ik duidelijk gekleurd vond en kon indelen in één van de genoemde acht categorieën. 

De gekleurdheid van het Journaal is doorgaans subtiel en ligt in zaken als onderwerpkeuze en de hoeveelheid aandacht die een bepaald onderwerp krijgt

De gekleurdheid van het Journaal is doorgaans subtiel en ligt in zaken als onderwerpkeuze en de hoeveelheid aandacht die een bepaald onderwerp krijgt, de vraag wie er wordt geïnterviewd en de keuze van beelden en bewoordingen. Er zijn me tien verschillende manieren van kleuring opgevallen. Meestal is een item op méér dan een van deze manieren gekleurd, maar ik heb voor elk van de zestig gekleurde items genoteerd welke van die tien manieren voor dat item volgens mij het belangrijkst was. Hieronder volgt een opsomming van die tien manieren van kleuring, met daarbij telkens een voorbeeld. Daarna volgen verdere voorbeelden van kleuring, ingedeeld naar de bovengenoemde acht linkse standpunten. 

Een mogelijke kritiek op de wijze waarop met dit soort voorbeelden getracht wordt te laten zien dat het Journaal links is, is dat items op zichzelf misschien soms links gekleurd zijn, maar dat dit wellicht gecompenseerd wordt door evenzovele items die rechts gekleurd zijn. Misschien is het waar dat in sommige items bijvoorbeeld linkse mensen langer geïnterviewd worden dan rechtse mensen, maar daar staan wellicht andere items tegenover waar rechtse mensen langer aan het woord zijn. Misschien is het dat men soms per ongeluk tendentieuze bewoordingen in linkse zin gebruikt, en in andere items tendentieuze bewoordingen in rechtse zin. Et cetera. Als dit het geval zou zijn, dan zou het Journaal als geheel toch niet gekleurd zijn. 

Maar hoewel mij zestig items zijn opgevallen die ik links gekleurd vond, zijn me slechts twee items opgevallen die je als rechts gekleurd zou kunnen zien. Dus het argument dat linkse items gecompenseerd worden door rechtse items, gaat niet op – er is wel degelijk een systematische afwijking naar links. Het opvallendste voorbeeld van rechtse kleuring was een reportage van 18 december over hoe het gesteld is met de LPF, een als rechts bekendstaande partij. Doordat het item relatief lang was (drieënhalve minuut) en bovendien vooral een positief beeld gaf van de LPF, zou je dit als rechts gekleurd kunnen zien. Wellicht was dit een poging om het eerdergenoemde optreden van Job Frieszo, waar de NOS zware kritiek op kreeg, enigszins goed te maken. 

De opvallendste en vaakst voorkomende manier van linkse kleuring is de overdreven lengte van een item in vergelijking met de belangrijkheid van het onderwerp en de informatieinhoud van het item (veertien items). Het Journaal besteedt onevenredig veel tijd aan linkse onderwerpen. Twee minuten aandacht is al gauw overdreven lang voor een item – dat is bijna tien procent van het hele Journaal, exclusief weerbericht. Voor veel belangrijk nieuws is twee of drie minuten echter wel passend. Dat oordeel is natuurlijk subjectief. Maar als ik alle items die ik opvallend lang vond, op een rij zet, dan ontstaat duidelijk het beeld dat het Journaal nogal veel aandacht voor de zwakkeren in de samenleving heeft. Een voorbeeld hiervan is een tweeënhalve minuut durende reportage op 22 december over kerstdiners die worden georganiseerd voor daklozen, zieken en ouderen. Op zich natuurlijk best een aardig onderwerp voor rond de kerst, maar het had een stuk korter gekund. En die hoeveelheid aandacht wordt nog vergroot doordat er op 1 januari alweer een soortgelijke reportage is over dak- en thuislozen in Amsterdam, die van vrijwilligers een gratis nieuwjaar diner krijgen. Een mogelijke tegenwerping zou kunnen zijn dat er op deze dagen nu eenmaal weinig ander nieuws was, zodat er meer tijd overbleef voor dit onderwerp. Maar dat is geen goed argument. De wereld is zo enorm groot dat zich elke dag duizenden interessante gebeurtenissen voordoen. Ik denk niet dat er ooit een dag is dat je kunt stellen dat er nu eenmaal geen ander interessant nieuws was. 

Hoewel mij zestig items zijn opgevallen die ik links gekleurd vond, zijn me slechts twee items opgevallen die je als rechts gekleurd zou kunnen zien

Een tweede manier van linkse kleuring is het geven van niet-uitgewogen informatie (elf items). Dat wil zeggen dat de ene kant van een verhaal méér aan bod komt dan de andere kant. Soms komt één kant helemaal niet aan bod. Een voorbeeld (van 24 januari): Tony Blair wil sommige universiteiten toestaan hun collegegeld te verhogen. Het argument van de tegenstanders (ze verwachten dat de armen hieronder zullen lijden) wordt wel genoemd, maar de argumenten van de voorstanders niet. 

Een derde manier van linkse kleuring is het niet-uitgewogen interview (elf items). Dat is eveneens een vorm van kleuring, maar in dit geval gebeurt dat niet door middel van het commentaar van het Journaal zelf, maar door de keuze van de geïnterviewde personen of de lengte van de interviews. Een voorbeeld (van 18 december): Scholen krijgen voor een allochtoon achterstandskind méér geld dan voor een autochtoon achterstandskind. Minister Van der Hoeven van Onderwijs wil dit gelijk gaan trekken door meer geld te geven per autochtoon kind, en minder per allochtoon kind. De NOS schenkt veel aandacht aan een klagende docente die verwacht dat haar school door de nieuwe regeling minder geld zal krijgen. Als de NOS neutraal had willen zijn, had ze zowel een docent van een school geïnterviewd die er door de regeling waarschijnlijk op vooruitgaat als een van een school die er waarschijnlijk op achteruitgaat. Maar blijkbaar vindt de NOS het verwerpelijk dat er een einde komt aan het voortrekken van allochtone kinderen.

Een vierde manier van linkse kleuring is het gebruik van tendentieuze bewoordingen (zes items). Meestal blijkt de opinie van het Journaal indirect – door de keuze van interviews, de keuze van de gegeven informatie of beelden, of door de lengte van een item. Maar in dit geval is de tekst zelf gekleurd. Een voorbeeld (van 31 december): Het laatste deel van een drieluik over Noord-Korea gaat volledig over de anti-Amerikaanse propaganda van Noord-Korea (ruim vier minuten – wel erg veel aandacht voor dit onderwerp). De classificatie door de VS van Noord-Korea als ‘schurken-staat’ wordt door de NOS afgewimpeld als demonisering, op gelijke voet staand met absurde Noord-Koreaanse propaganda (als in dat land de elektriciteit uitvalt, is dat bijvoorbeeld de schuld van de VS): “En dan Noord-Korea, door de Amerikaanse president Bush bestempeld tot schurkenstaat. En andersom wordt die politiek van demonisering ook door Noord-Korea gevolgd.” Men zal het erover eens zijn dat mensen die Pim Fortuyn een racist en fascist noemden, aan demonisering deden – de beschuldiging is immers niet terecht. Maar als je Hitler een racist en fascist noemt, is er geen sprake van demonisering – de beschuldiging is terecht. Als de NOS de classificatie door de VS van Noord-Korea als schurkenstaat dus ‘demonisering’ noemt, spreekt daar impliciet een soort twijfel uit of die beschuldiging terecht is. In werkelijkheid is schurkenstaat helemaal niet zo’n vreemde naam voor een totalitair communistisch regime waarin critici in concentratiekampen belanden, mensenrechten met voeten worden getreden en chemische wapens worden getest op gevangenen (bron: The Observer, 1 februari 2004). 

Een vijfde manier van linkse kleuring is wanneer uit de gebruikte bewoordingen van de NOS een direct geformuleerde linkse opinie of speculatie blijkt (vijf items). Dit is eigenlijk een onverbloemder variant van de voorgaande manier van kleuring (tendentieuze bewoordingen). Zo is er op 24 december een overdreven lang item (bijna vier minuten) over de bezuinigingen van het kabinet op gesubsidieerde arbeid. Over een tramconducteur met een Melkert-baan: “Bart Eier belandde door een ongeval in de WAO. Zonder de Melkert-regeling was hij nooit meer aan de bak gekomen.” Die conclusie is speculatie, geen nieuws. De NOS is blijkbaar van mening dat mensen zonder verzorgingsstaat niet goed in staat zullen zijn om voor zichzelf te zorgen. 

Een zesde manier van linkse kleuring is het geven van onjuiste informatie (drie items). Waarschijnlijk gebeurt dit niet expres, maar het zou kunnen dat men ‘rechtse’ feiten iets beter controleert dan ‘linkse’ feiten, zodat de kans op een fout die gunstig is voor links groter is dan de kans op een fout die gunstig is voor rechts. Een voorbeeld (van 14 december): Saddam Hoessein is gepakt en er wordt een documentaire over zijn regime getoond. De aankondiging van de documentaire – “Saddam Hoessein kwam 24 jaar geleden aan de macht, met steun van de Verenigde Staten” – is onjuist. Saddam Hoessein kwam in 1979 aan de macht door president Al-Bakr te dwingen met pensioen te gaan. Ironisch genoeg wordt dit feit even later in de documentaire wel correct vermeld. 

Een zevende manier van linkse kleuring is het opnemen van items met dubieuze nieuwswaardigheid (drie items). Dit is eigenlijk een duidelijker variant van de eerste manier van kleuring (de overdreven lengte van een item). Ook dit oordeel is natuurlijk nogal subjectief. Maar ook al zal niet iedereen het erover eens zijn of een bepaald item nieuwswaardig is, lijkt het me dat iedereen die goed oplet af en toe een ‘links’ item in het Journaal zal zien dat hij niet nieuwswaardig vindt. Op 25 december is er bijvoorbeeld een reportage over kersttoespraken over de hele wereld. Er zijn ook beelden te zien van het kinderkerstfeestje van Nelson Mandela. Het lijkt me onwaarschijnlijk dat er niet interessantere kerstevenementen waren, op andere plekken in de wereld. In elk geval is het een stuk waarschijnlijker dat degene die dit beeld in het Journaal plakte, nu eenmaal, zoals zoveel linkse mensen, een fan is van Mandela – en niet dat hij Zuid-Afrika bij toeval uit een totaal van ongeveer tweehonderd landen op de wereld prikte. 

Een achtste manier van linkse kleuring is het weglaten van nieuwswaardige informatie (drie items). Een voorbeeld (van 13 januari): Er wordt bericht over de conrector van het Terra College die werd doodgeschoten door een leerling. Het Journaal vermeldt niet dat het om een allochtone leerling gaat. Aandacht vestigen op het feit dat allochtonen gemiddeld crimineler zijn dan autochtonen past uiteraard niet in een linkse, politiek correcte visie. Ik zal verderop nog wat dieper op dit voorbeeld ingaan. 

Uit het Journaal: ‘En dan Noord-Korea, door de VS bestempeld tot schurkenstaat. Andersom wordt die politiek van demonisering ook door Noord-Korea gevolgd’

Een negende manier van linkse kleuring is de wijze waarop beelden gefilmd of gemonteerd zijn (2 items). Zo doet de NOS op 22 december goed haar best om te laten zien hoe erg het is om uitgeprocedeerde asielzoekers het land uit te zetten. We zien plaatjes van zielig kijkende allochtonen die buiten staan, met ouders die kinderen troosten. Vervolgens zien we blije allochtonen die ergens binnen worden opgevangen met een kopje Hollandse koffie en gezond fruit. De beelden eindigen met een wenende allochtone vrouw die liefdevol in de armen van een hulpverleenster wordt getroost. Nu is het natuurlijk waar dat het uitzetten van asielzoekers zielig is. Maar het is wel opvallend dat het Journaal nogal wat moeite doet om het op deze manier te filmen en te monteren. Daar spreekt een zeker verlangen uit om het beleid van het uitzetten van asielzoekers zo inhumaan mogelijk te presenteren, hetgeen blijk geeft van een linkse visie. De beelden waren zó aangrijpend dat het lijkt alsof ze in scène zijn gezet en alsof de asielzoekers (als het echte asielzoekers zijn) acteerinstructies hebben gekregen. 

Tot slot is een tiende manier van linkse kleuring het aangrijpen van een nieuwsitem om een punt over een ander, ongerelateerd onderwerp te maken (twee items). Een sterk voorbeeld daarvan was te zien op 17 december, in een item over de prijzenslag tussen de supermarkten. De NOS gebruikt dit item om door middel van interviews in een supermarkt op een heel ander onderwerp over te springen: zielige arme mensen. “Ik leef van een WAO-uitkering,” zegt een geïnterviewde in een supermarkt. “Gaat u minder uitgeven dan vorig jaar?” vraagt het NOS aan een zielig oudje. “Die kans zit er wel in, ja,” is het antwoord. Het was veel logischer geweest als men juist mensen had geïnterviewd die heel blij zijn met de prijzenslag omdat ze daardoor goedkoper uit zijn. Maar de NOS weet een item dat positief is voor arme mensen om te turnen in een item over hoe zielig arme mensen zijn en hoe laag de uitkeringen zijn. 

Zoals gezegd heb ik alle zestig gekleurde items niet alleen gecategoriseerd op basis van de gebruikte methode van kleuring, maar ook op basis van acht veel voorkomende linkse standpunten. Hierna volgt een bespreking van elk van die categorieën, met voorbeelden. Eerlijkheidshalve dien ik erbij te vermelden dat ik meestal de sterkste voorbeelden heb uitgekozen – doorgaans is de linkse kleuring subtieler. 

1. Pro-verzorgingsstaat (negen items). Bij het merendeel van deze items was de belangrijkste manier van kleuring door middel van ongebalanceerde informatie of interviews. Een voorbeeld in deze categorie is de verslaggeving over een bijeenkomst van anti-globalisten in Bombay. Het item van 16 januari begin in tendentieuze bewoordingen: “Een week lang vergaderen en demonstreren tienduizenden activisten voor een betere wereld. Ze strijden voor talloze zaken, van vrede en milieu tot de rechten van het kind.” Dat is een wel érg positieve omschrijving van een groep waarin communisten een prominente rol spelen en waarvan de anti-vrijhandelsideologie volgens veel economen juist tot méér armoede zou leiden. De volgende dag wordt over hetzelfde onderwerp alweer een item uitgezonden, wat op zichzelf al een vorm van kleuring is in verband met de overdreven hoeveelheid aandacht voor dit forum. Mary Robinson, voormalig president van Ierland, krijgt uitgebreid de kans om te beweren dat 54 landen armer zijn geworden, de levensverwachting is afgenomen, de kindersterfte is toegenomen en dat ze geschokt is over het feit dat er zo weinig voor mensen met aids wordt gedaan. Critici van haar zienswijze zeggen dat de wereld juist steeds minder arm wordt en dat het steeds beter gaat met de levensverwachting en de kindersterfte – maar ze komen niet aan het woord. 

2. Pro-zielige mensen (negen items). Deze categorie lijkt op de voorgaande categorie (pro-verzorgingsstaat), maar het onderscheid dat ik maak, is dat in de voorgaande categorie bepaalde items een impliciete kritiek geven op het afbreken van de verzorgingsstaat, terwijl het in deze categorie vooral gaat om een overdreven aandacht voor zielige mensen, los van de conclusie of de verzorgingsstaat voor hen de oplossing is. Een groot deel van de kleuring geschiedt door het betreffende item overdreven lang te maken (vier items). Verder is er een variëteit aan manieren van kleuring. Een voorbeeld in deze categorie is de berichtgeving over de aardbeving in Bam op 27 december. Wat opvalt, is dat dit dagenlang in het nieuws blijft, met steeds weer lange items. Zo is er drie dagen na de aardbeving nog steeds bijna zes minuten aandacht voor de getroffenen, met nauwelijks nieuwe informatie. Ook komt tijdens de dagelijkse reportages over Bam regelmatig het gironummer voor slachtoffers van de aardbeving in beeld. Is dit een liefdadigheidsprogramma of een journaal? 

3. Pro-multiculturele samenleving (veertien items). Hier zien we een variëteit aan manieren van kleuring. Een frappant voorbeeld is een reportage over de viering van nieuwjaar in verschillende steden van de wereld: een Turks jongerenfeest in Rotterdam krijgt verreweg de meeste aandacht (maar liefst tweeënhalve minuut). Ook is het interessant om te zien hoe het Journaal op 13 januari berichtte over de moord op een conrector van het Terra College.

Zoals genoemd berichtte het Journaal in eerste instantie niet dat het om een allochtone leerling ging. Een dag later meldde de NOS dat de verdachte van de moord Murat heet, en hiermee wordt zijn allochtone afkomst duidelijk. Ze krijgen het blijkbaar niet over hun politiek correcte lippen om expliciet te zeggen dat hij Turks is. De NOS vermeldt verder niet dat er medeleerlingen zijn die sympathiseren met de dader. Weer een dag later (15 januari) kwamen eindelijk heel kort allochtone leerlingen met een spandoek in beeld: ‘Murat, we love you’. Ze werden echter niet geïnterviewd, terwijl leerlingen die vertelden dat ze het allemaal heel erg vonden in de uitzending van 14 januari wel uitgebreid aan het woord kwamen. 

4. Pro-milieufundamentalisme (vijf items). De zorg voor het milieu is niet een traditioneel links onderwerp. Zo wilde Den Uyl destijds een auto voor iedere arbeider. Maar met name het doemdenken over het milieu en een zekere neiging om planten en dieren belangrijker te vinden dan mensen is wél iets wat vooral in linkse kringen voorkomt – vandaar dat je dit soort milieu-fundamentalisme als een links standpunt kunt zien. In deze categorie worden diverse manieren van kleuring gebruikt. Op 17 januari wordt er bijvoorbeeld een item uitgezonden over metingen van methaan-concentraties in de lucht. Ten eerste is het item aan de lange kant (twee minuten). Ten tweede beweert de NOS dat methaan naast CO2 het belangrijkste broeikasgas is. Dat is onjuist. Het belangrijkste broeikasgas is waterdamp, daarna komt CO2, en methaan speelt maar een kleine rol. En tot slot krijgt een boer nog de kans om te zeggen dat het gat in de ozonlaag toeneemt. Dat is ook onjuist. Maar goed, de NOS is niet verantwoordelijk voor wat een geinterviewde zegt. Toch? 

5. Anti-bedrijfsleven (vier items). In twee van de items bestaat de belangrijkste manier van kleuring uit het verstrekken van niet-afgewogen informatie. Verder is er een item opgenomen dat onjuiste informatie geeft en een item dat overdreven lang is. Dat laatste betreft de berichtgeving over het boekhoudschandaal bij het Italiaanse Parmalat. Op 21 december wordt daar een twee minuten lang item over uitgezonden, en op 24 december is er alweer een bijna drie minuten lang item over. Op 20 januari wordt er opnieuw tweeënhalve minuut aandacht aan Parmalat besteed, en op 21 januari nog eens twee minuten. Wel érg veel aandacht voor nieuws waarbij ondernemers negatief in de publiciteit komen. Met name de uitzendingen van 24 december en 21 januari zijn lang in vergelijking met de informatieinhoud, met overdreven veel aandacht voor een demonstratie van boze beleggers, mensen die bang zijn hun baan te verliezen en allerlei boze reacties. 

Na de moord op de conrector van het Terra College berichtte het Journaal in eerste instantie niet dat het om een allochtone leerling ging

6. Anti-Irak-oorlog (vijf items). De meest voorkomende manier van kleuring in deze categorie geschiedt met behulp van niet-afgewogen informatie of interviews. Dit is de sterkst gekleurde categorie. De mening van het Journaal over het ingrijpen in Irak is overduidelijk, door de manier waarop er consequent gefocust wordt op de weerstand tegen de Amerikanen (volgens het Journaal is die ‘enorm’), op pro-Saddam-gevoelens en op negatieve verhalen over de leefsituatie in Irak sinds de val van de dictator. 

Op 14 december, de dag waarop bekend wordt dat Saddam Hoessein is gepakt, bericht de NOS nog accuraat dat er in Irak met grote vreugde op de arrestatie is gereageerd. We zien veel beelden van blije Irakezen en ook beelden van teleurgestelde Saddam-aanhangers. Maar wat er daarna gebeurt, is opmerkelijk: gedurende de drie volgende dagen komen er vanuit Irak alleen maar interviews met en beelden van Saddam-aanhangers die teleurgesteld zijn over de arrestatie. En er wordt geen enkele aandacht meer besteed aan Irakezen die blij zijn met de arrestatie. Op 15 december volgt nog wel een item over Iraakse vluchtelingen in Nederland die opgelucht zijn en er wordt nog heel kort verwezen naar de blijdschap in Irak over de arrestatie, maar in de twee dagen daarna wordt dat helemaal niet meer genoemd. Bovendien wordt in de loop van deze drie dagen de aandacht voor Irakezen die pro-Saddam zijn steeds groter. Dit is een mooi voorbeeld van hoe nieuws gekleurd kan worden zonder dat daarbij expliciet gelogen wordt. De beelden en interviews zijn op zich waarheidsgetrouw, maar als je de eerste uitzending vergeet, zou je als Journaal-kijker gemakkelijk de verkeerde indruk kunnen krijgen: dat de meeste Irakezen aanhangers zijn van de ex-dictator. 

Nog een voorbeeld: op 16 december zegt verslaggever Thomas Loudon dat veel Irakezen de Amerikaanse beelden van de arrestatie van Saddam vernederend vonden – hij geeft er vervolgens een draai aan in de zin dat dit slecht is gevallen. Het is een heel rare en negatieve conclusie. In het NOS Journaal van 14 december legde Midden-Oosten-deskundige Bertus Hendriks al uit hoe succesvol de beelden juist waren: “Nou, dat zijn ontluisterende en vernederende beelden die we vandaag gezien hebben en die vormen toch een beetje een dodelijke klap voor het imago van de machtige dictator, die alles kon controleren. Hij is nu natuurlijk toch een beetje ontmaskerd als een eenvoudige lafaard.” 

7. Anti-Amerika (zeven items). Hier zien we een verscheidenheid aan manieren van kleuring. Een voorbeeld (van 15 december): de vorige dag had het Journaal nog melding gemaakt van de grote vreugde in Irak over de arrestatie van Saddam Hoessein. Maar op die dag deed verslaggever Thomas Loudon in Irak het voorkomen alsof de overheersende reactie als volgt luidde: “Maar de mensen hier denken dat dit een overwinning is voor George Bush in zijn eigen land en dat George Bush hiermee waarschijnlijk opnieuw herkozen zal worden. En als dat gebeurt, zijn zij bang dat George Bush ook andere regeringen die hun niet zinnen in deze regio omver zal willen werpen. En dat brengt volgens hun juist instabiliteit.” Zijn hier echt de Irakezen aan het woord of is hier de NOS aan het woord die een cynische en negatieve visie over Bush en de VS wil promoten? Dit voorbeeld zou uiteraard ook passen in de categorie anti-Irak-oorlog. 

8. Anti-Israël (7 items). Opnieuw zien we hier een verscheidenheid aan manieren van kleuring. Een voorbeeld (van 23 januari) over het Midden-Oosten: “Deze overwegend islamitische regio is al sinds de oprichting van de joodse staat Israël in 1948 een vrijwel permanente haard van conflicten.” Zou de oprichting van de staat Israël volgens de NOS ook de oorzaak zijn van de oorlog tussen Iran en Irak? De oorlog tussen Jemen en Egypte? De oorlog tussen Irak en Koeweit? Die tussen Irak en de VS? Tussen Jemen en Oman? Et cetera. “De verhoudingen in het Midden-Oosten zijn aan het schuiven. Vooralsnog lijken de veranderingen in het voordeel van Amerika en van Israël.” Die conclusie is pure opinie. Rechtse mensen geloven dat de bevrijding van de Irakezen van een bloedige dictator, en de vervanging aldaar van een dictatuur door een democratie, een zegen is voor het hele Midden-Oosten (en vooral voor Irak zelf). De NOS ziet echter een bevoordeling van Israël, ten koste van de rest van het Midden-Oosten. 

Wij vinden Bush dommer dan Al Gore, GroenLinks-stemmers aardiger dan LPF-stemmers, iemand in een BMW verdachter dan iemand in een Fiat Panda

Hans Laroes, hoofdredacteur van het NOS Journaal, geeft in een verantwoording op de NOS-website (op 18 november 2003) toe dat de redacteuren doorgaans links zijn: “Wij vinden Bush dommer dan Al Gore, GroenLinks-stemmers aardiger dan LPF-stemmers (ik heb het al vaker gezegd, het wordt nog een stokpaardje), een bos mooier dan een snelweg, een bijstandsfraudeur zieliger dan een frauderende accountant, iemand in een BMW verdachter dan iemand in een Fiat Panda.” In een Telegraaf-artikel over het NOS Journaal (1 november 2003) wordt gesproken over een schaduwverkiezing die in 2002 op de redactie zou zijn gehouden, waarbij de PvdA eerste werd met 48 procent van de stemmen, en GroenLinks tweede met 20 procent. De VVD kreeg vijf procent van de stemmen en de LPF kreeg slechts één stem. Laroes weerspreekt de cijfers niet: “Het zou kunnen, maar dat betekent alleen iets als je je daar bij het maken van nieuwskeuzes door zou laten leiden. En dat is niet het geval.” Maar het probleem is dat het bijna onmogelijk is om je bij het maken van nieuwskeuzes niet enigszins te laten leiden door je eigen visie. Dat is nu juist zo moeilijk, omdat het niet exact te bepalen valt wanneer een nieuwsuitzending gekleurd is. Met een kritische kijk valt dat wel redelijk in te schatten, net zoals juryleden het er in grote lijnen over eens zijn wie de beste kunstrijdster of turnster is, maar toch is het niet altijd evident wanneer iets gekleurd is. Misschien dat de redacteuren wel hun best doen om een linkse kleuring te vermijden, maar dat het er vaak onbewust insluipt. Als het Journaal wil ophouden links te zijn, doet het er goed aan ook een fiks aantal rechtse redacteuren aan te nemen. 

Toch heeft het Journaal ook kwaliteiten. Het is degelijk, de omroepers zien er onberispelijk uit (en Philip Freriks heeft ook nog eens humor), het heeft diepgang en men weet vaak interessante personen te interviewen. Het Journaal lijkt ook een stuk verbeterd te zijn ten opzichte van vroeger, toen het veel duidelijker links gekleurd was. 

Het is vrij absurd dat de NOS afzag van een subsidie van de Stichting Weten, voor de aanstelling van een wetenschapsredacteur. De reden voor die keuze luidde dat daarmee de onafhankelijkheid van het Journaal werd behouden. (Bron: Trouw, 3 oktober 2003.) Alsof het NOS Journaal nu wél onafhankelijk is. Dit nieuwsprogramma worden immers gefinancierd door de overheid en is dus het product van een staatsomroep. De raad van bestuur van de NOS wordt door de politiek benoemd. Laroes overweegt in een verantwoording op de NOS-website (op 18 juni 2003) een klagende kijker die het NOS Journaal verwijt links te zijn, zijn aan de NOS bestede belastinggeld terug te geven. Een prima idee. Laat de NOS voortaan alle belastinggeld weigeren, zodat ze écht onafhankelijk wordt.