Van NSB-TV tot Ongehoord Nederland
Een edelmoedig mens zou kunnen volhouden dat ook wappies recht hebben op een stemgeluid in de kakofonie die democratie heet. Aan de andere kant heeft de democratie het recht zich te verdedigen tegen ondermijning door fake news en andere leugens, schrijft Max Pam.
Het is volgende week (2 november) alweer achttien jaar geleden dat Theo van Gogh werd vermoord. Ik denk nog vaak aan hem als die lieve, gekke en onvoorspelbare vriend. Daarom wacht ik ook met smart op de biografie die Jaap Cohen aan het voltooien is en op de film die David de Jongh aan het maken is.
Soms is Theo nog verrassend actueel. Zo heeft hij lang rondgelopen met het plan om een programma te presenteren met de titel: NSB–TV. Hij heeft, meen ik mij te herinneren, het format nog voorgelegd aan een commerciële omroep, maar die wilde er niet aan.
Een onderdeel van NSB-TV was bijvoorbeeld het zichtbaar maken van een kliklijn in werking. Je kon er klagen als je dacht dat je buurman ten onrechte een uitkering kreeg, terwijl die in een verdacht dure auto reed. Maar daar zou het niet bij blijven. Van gebeurtenissen tot personen, alles kon je op NSB-TV aangeven. Theo dacht dat hij op die manier een inkijkje kon geven in de Nederlandse samenleving. Vanwege de ervaringen met klikken en aangeven in de Tweede Wereldoorlog was hij ervan overtuigd dat het programma een doorslaand succes, een kijkcijferhit zou worden. Alles wat kon klagen, wat met rancune in het leven stond, wat met afgunst naar de wereld keek, of wat bereid was in complotten te denken, zou een prominente plaats krijgen bij NSB-TV. Helemaal Nederlands.
Omroep Ongehoord Nederland avant la lettre.
Ik wil niet voor de doden spreken, maar ongetwijfeld zou Theo enthousiast zijn geweest over Ongehoord. Ik vermoed zelfs dat hij er zich bij zou hebben aangesloten, ongeveer zoals ook voor de Krant op Zondag is gaan schrijven of in het programma van Harry Mens is gaan zitten. Épater les bourgeois. Maar ik vermoed ook dat hij er gillend was weggelopen (of gestuurd), omdat hij snel er achter zou zijn gekomen dat het Ongehoord Nederland ontbreekt aan werkelijk elk greintje humor en realiteitszin.
Zijn eigen columns werden steeds meer die van een roepende in woestijn. Volkomen humorloos, diep verontwaardigd, de rancune van wat ooit de misselijkmakende middenstander was genoemd
Ik kan mij best voorstellen dat in ons absurdistisch omroepbestel ook een plaatsje is voor zo’n omroep als Ongehoord Nederland. Per slot zijn BNN, Max en Powned in wezen ook zendgemachtigden die noch ideologisch, noch inhoudelijk, noch professioneel iets toevoegen. Een BBC-model zou in alle opzichten superieur zijn geweest, maar in Nederland is het juridisch mogelijk dat vanuit een kleine niche een enkel persoon met enig doorzettingsvermogen succes kan hebben met de oprichting van een eigen omroep.
Bij Ongehoord Nederland was dat Arnold Karskens. Hij heeft mij wel eens voor een boek geïnterviewd en dat deed hij heel goed. Ooit heb ik hem geprezen als een dapper journalist, die in oorlogsgebieden moedig zijn werk deed. Ik heb hem ontmoet bij het Demjanjuk-proces in München en ik kreeg daarbij de indruk dat hij serieus was in zijn belangstelling voor oorlogsmisdaden en oorlogsmisdadigers. Als het aan hem lag, werden die tot ver na hun honderdste vervolgd. Ook zei Karskens dat hij in Argentinië achter de familie-Zorreguieta aanzat.
Allemaal bluf?
Over die oorlogsmisdadigers hoorde ik weinig meer, maar wel had hij ineens Ongehoord Nederland opgericht. Tegen alles en iedereen, maar vóór Zwarte Piet. Dat was een van zijn speerpunten. Kan het kinderachtiger? Ondertussen haalde hij de raarste types binnen. De onafhankelijke toneelschrijver Haye van der Heijden (Vlaamse Pot) en ook de onafhankelijke KGB-journalist Joost Niemöller, maar die liepen al snel weg. Nog gekkere types kwamen. Thierry Baudet natuurlijk, met in zijn kielzog de complotdenkers van Forum voor Democratie. En de anti-vaxxers. En dan heb je Raisa Blommestijn, die haar promotie in Leiden heeft gekregen en over wie Chris Klomp een artikel schreef dat je moet lezen: De kwaadaardige kolder van Raisa Blommestijn. Je kunt wel aan de gang blijven met dat Ongehoord Nederland, er komt geen verstandig woord uit.
Zijn eigen columns werden steeds meer die van een roepende in woestijn. Volkomen humorloos, diep verontwaardigd, de rancune van wat ooit de misselijkmakende middenstander was genoemd. En hij ging meelullen met de wappies, de waggelende ganzen onder leiding van Willem Engel die inmiddels het hart van zijn omroep hadden gevormd. Waar maakte hij zich eigenlijk druk over? Hij woonde toch in België. Wat was er toch met hem gebeurd? Ooit was hem ten onrechte een journalistieke prijs onthouden en daarna was hij weggezonken in het moeras van de verongelijktheid, zo moest bijna wel zijn gegaan.
En nu willen ze Ongehoord Nederland weer uit het bestel hebben. Dat begrijp ik wel, want niemand wil een dagelijkse omgang met halve garen. Maar het zal niet eenvoudig wezen. Juist omdat ze mesjokke zijn, zijn ze het bestel binnengeloodst, je kon dit wel zo’n beetje van te voren weten. De vrijheid van meningsuiting zal in alle toonaarden worden aangeroepen. Voltaire zal weer van stal worden gehaald met zijn uitspraak: ‘Mijnheer, ik veracht uw mening, maar ik zou willen sterven voor uw recht die te mogen uiten.’ Jammer alleen dat die woorden volgens zijn biograaf Roger Pearson nergens in het werk van Voltaire te vinden zijn.
Als u ze alsnog tegenkomt, waarschuw me dan.
Op zichzelf is het nogal komisch dat Ongehoord Nederland zich zo afzet tegen de publieke omroep en tegen allerlei andere soorten van kartels die als monsters in het leven zijn geroepen, terwijl Ongehoord Nederland zonder subsidie van diezelfde publieke omroep niet eens zou kunnen bestaan. Je bijt de hand die je voedt, dat kan ook niet goed gaan.
Een edelmoedig mens zou kunnen volhouden dat ook wappies recht hebben op een stemgeluid in de kakofonie die democratie heet. Aan de andere kant heeft de democratie het recht zich te verdedigen tegen ondermijning door fake news en andere leugens. Een satanisch dilemma zou je bijna zeggen, maar het begrip satanisch is helaas al door Poetin gekaapt.
En edelmoedige mensen zijn er niet veel.
