De stinkende gasoorlog van Poetin
Max Pam maakte afgelopen maand een reis langs de stranden van de Oostzee. ‘Iedereen wordt meegezogen in de gasoorlog van Poetin, die ook de mooie Oostzee bruin en misschien wel rood zal doen kleuren.’
Hitler gebruikte gas om te doden. Poetin gebruikt gas om te chanteren en in de kou te zetten. Laat dus niemand beweren dat er in de geschiedenis van de mensheid geen vooruitgang bestaat.
Hitler voerde zijn gasoorlog in het geheim. Poetin voert zijn gasoorlog openlijk, al blijven zijn intenties vaak in nevelen gehuld. Deel van het strijdtoneel speelt zich af in en rond de Oostzee, waar pijpleidingen lopen die veel Europese landen van gas moeten voorzien.
Min of meer toevallig reisde ik daar de afgelopen maand rond. Ik zwom aan het heerlijke strand van het Duitse Peenemünde, dat zich niet ver bevindt van Lubmin, waar de Nord Stream 1 en Nord Stream 2 aan land komen. Even voorbij Peenemünde, vanuit Sassnitz, stak ik met de ferry de Oostzee over naar Ystad. Rechts van mij kon ik het Deense eiland Bornholm zien liggen, waar een paar dagen geleden zo’n draaikolk van gas is ontstaan. Als ik toen in een duikerspak van boord was gesprongen, had ik misschien met eigen ogen kunnen vaststellen door wie de pijpleiding onklaar is gemaakt.
Waren het getrainde dolfijnen of Russische duikers? Of CIA-agenten?
Een andere ferry bracht mij naar Gotland, dat midden in de Oostzee ligt. De Zweedse regering heeft daar extra militairen naartoe gestuurd om een eventuele Russische dreiging het hoofd te bieden. Aan de oostkant van Gotland lopen de Nord Stream 1 en de Nord Stream 2. Weer een andere ferry voerde mij naar de kust bij Stockholm. Een vandaar ging het naar Denemarken, waar het nieuws al op de televisie was. Deense ministers zeiden dat het wel sabotage moest zijn, ze wilden alleen nog niet zeggen door wie. Niemand zegt nog hardop wat iedereen denkt en op zijn Hollandse klompen aanvoelt: het waren de Russen.
De theorie erachter: ze willen ons bang maken. Ze vernielen nu een pijpleiding die deels met eigen geld is aangelegd, maar die pijpleiding was toch al dood. West-Europa heeft er tenslotte ‘nee’ tegen gezegd. Het zal nog decennia duren voordat het tussen Rusland en democratisch Europa weer goed komt. Het onklaar maken is een waarschuwing. Wat wij Russen kunnen met Nord Stream 2, kunnen wij straks ook met de pijpleidingen uit Noorwegen, die voortaan West-Europa van gas moeten voorzien. Het lijkt vanuit het oogpunt van de huidige Russische regering een plausibele redenering, al is het een redenering van gevaarlijke gekken.
De gedachte aan een Derde Wereldoorlog is ineens niet meer zo absurd. Stel dat de Russen na annexatie van de vier Dombas-provincies inderdaad zeggen: dit land behoort vanaf nu bij Rusland en wie Russisch grondgebied aanvalt, kan op een reactie met kernwapens rekenen
De burgers van Duitsland, Zweden en Denemarken reageren ogenschijnlijk tamelijk laconiek op een oorlog die in het hart van Europa plaatsvindt. Wel heeft Rusland zich bij zijn Europese buren ongekend gehaat gemaakt. Kan dit wantrouwen ooit nog in vertrouwen worden omgebogen?
De gedachte aan een Derde Wereldoorlog is ineens niet meer zo absurd. Stel dat de Russen na annexatie van de vier Dombas-provincies inderdaad zeggen: dit land behoort vanaf nu bij Rusland en wie Russisch grondgebied aanvalt, kan op een reactie met kernwapens rekenen. In dat geval zou het Westen kunnen reageren met een tegendoctrine door Oekraïne op te nemen als NATO-lid. En vanaf dat moment gaat artikel 5 in werking: wie één NATO-lid aanvalt, valt de hele NATO aan. Dat is een gevaarlijke, maar niet onredelijke opstelling. Je zou er in elk geval mee kunnen dreigen. Poetin zelf doet niets anders en het meest effectieve is misschien toch om Poetin met zijn eigen wapens te bestrijden. Op een paar idioten na wil niemand In West-Europa zich laten wegvagen door Poetin en zijn schurkenstaat, maar ook niemand weet precies hoe je hem moet aanpakken. Goede wil is altijd het uitgangspunt van de democratie geweest, maar goede wil lijkt in Rusland steeds verder weg. Het is een kwestie van te laat wakker worden.
Het Zweedse eiland Gotland is, qua oppervlakte, groter dan België en kleiner dan Nederland. Er wonen slechts zo’n zestig duizend mensen. Vooralsnog is het leven daar vreedzaam. Ik logeerde een paar dagen in Visby, een pittoresk stadje aan de westkust, dat ook wel de Rozenstad wordt genoemd. Terecht, want uit elk tuintje steken de rozen wel hun kopje op. Je kunt op Gotland uren fietsen zonder dat je iemand tegenkomt. Er zijn lege zandstranden en het water van de Oostzee is kalm, met weinig verschil tussen eb en vloed. Je kunt er heerlijk zwemmen als je niet meteen de temperaturen van de Côte d’Azur verwacht. Gotland, goedland, vertegenwoordigt de idylle, waar rijke Zweden tegenwoordig hun buitenhuizen kopen.
Langs de oostkust lopen de pijpleidingen. Aanvankelijk zagen de Gotlanders aansluiting bij de NATO niet zitten. Zo’n agressief en verknipt land als Rusland kun je maar beter niet provoceren, maar er lijkt iets veranderd te zijn. De mensen die ik op Gotland sprak, wilden juist zo snel mogelijk bij de NATO.
Ten zuiden van Gotland ligt het veel kleinere eiland Bornholm, waar ik overigens niet ben geweest. Het is Deens, maar door Russische bemoeienis is de geschiedenis ervan pikant. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog wilden de aldaar gelegerde Duitsers zich liever overgeven aan de Engelsen dan aan de Russen, met als gevolg dat Russische verkenningsvliegtuigen werden beschoten, zodat de Russen extra gemotiveerd waren het eiland te bezetten – hetgeen ook geschiedde. Na de oorlog wilden de Russen daar niet onmiddellijk vertrekken, maar uiteindelijk deden zij dat toch, op voorwaarde dat geen vreemde mogendheid het eiland ooit zou mogen betreden. De val van de muur veranderde alles en Bornholm werd ook NATO-terrein, maar met Poetin weet je het nooit. Misschien komen Gotland en Bornholm wel in de vuurlinie te liggen van de Oostzeese Gasoorlog. Poetins idee dat wat ooit tot Rusland heeft behoort terug moet in het Grote Russische Rijk zou in het hoofd van deze grootheidswaanzinnige wel eens kunnen leiden tot de gedachte dat Bornholm en Gotland daar ook nog onder vallen.
Terug in Nederland las ik over het voornemen van energieverstrekkers om de prijzen weer eens flink te verhogen. Hun klanten kregen acht dagen de tijd om aan het idee te wennen en zich af te vragen waar ze het geld vandaan moeten halen. En dat mag niet zo maar. Er moet minstens een maand zitten tussen de annonce en de invoering. Mijn energieverstrekker Greenchoice deed er ook aan mee, wat me een beetje tegenviel. Greenchoice heeft zich altijd gepresenteerd als een idealistisch bedrijf, dat met zijn klanten – en de wereld – het beste voor heeft.
Het verbaast me trouwens dat Greenchoice ook zo veel last heeft van de Russen. Ik dacht dat ze alleen in zon, wind en water deden en dat hun gas uitsluitend uit Noorwegen afkomstig is. Natuurlijk naïef van mij. Dat gas gaat gewoon in een grote pot en wordt dan verdeeld. Hoe groen je ook bent, iedereen wordt meegezogen in deze gasoorlog, die ook de mooie Oostzee bruin en misschien wel rood zal doen kleuren.
