De monarchie is een hulpeloos instituut
Hoe moet het verder met de monarchie, en hoe moet het verder met kroonprinses Amalia? ‘Kun je mensen dit koninklijke leven wel aandoen?’, vraagt Max Pam zich af.
Er is een tijd geweest dat een koning die beledigd werd, of die zich anderszins onheus bejegend voelde, op zijn rossinant sprong en met een legertje soldaten verhaal ging halen. Menig kasteel is toen belegerd, menig harnas doorboord en menige kop afgeslagen, maar die tijd is niet meer. De koning is een hulpeloze figuur geworden en de monarchie, het instituut dat hij vertegenwoordigt, heeft bijna nog minder macht dan de bakker om de hoek.
Bij het staatsbezoek van Willem-Alexander en Máxima aan Zweden hoorde je verslaggevers steeds verklaren dat de koning van Zweden, Carl XVI Gustaf, politiek helemaal niets meer te vertellen heeft. Zijn functie is uitsluitend nog ceremonieel. Zijn taak bestaat eruit dat hij linten mag doorknippen en andere hulpeloze koningen welkom mag heten. Maar verder moet hij zijn mond houden. In Blauw Bloed, het lakeienprogramma van de EO, werd daarover met lyrische instemming gesproken.
Wat geweldig dat de moderne monarchie haar plaats weet!
Het heeft iets banaals om af te geven om de monarchie. Het is trappen tegen een dood paard. Iedereen weet dat het paard allang is overleden, maar vanwege ‘de traditie’ wordt net gedaan of het nog leeft en een paar keer per jaar wordt het karkas in bewondering rondgedragen. Voor die toneelstukjes worden miljoenen uitgegeven, maar toch valt niet meer te ontkennen dat die volstrekte hulpeloosheid doorschemert in al het uiterlijke vertoon waarmee de moderne monarchie zich presenteert.
Ik ken geen ander land waar zo de spot met het koningshuis wordt gedreven als Nederland. Dat is al in de jaren zestig van de vorige eeuw begonnen, toen God, Nederland en Oranje nog een drie-eenheid was. Na al die jaren is dat uitgemond in Lucky TV, waar het (ons) staatshoofd voortdurend belachelijk wordt gemaakt. Ook bij de recente staatsbezoeken gebeurde dat weer. Aanvankelijk was Lucky TV een onderdeel van De Wereld Draait Door, maar inmiddels is het overgenomen door de commerciëlen en dat is niet zonder betekenis. Daarmee is Lucky TV deel geworden van voetballen, RTL Boulevard, Snollebollekes, Shownieuws, The Voice en wat je allemaal nog meer hebt. Het uitlachen van het koningshuis is niet langer een voorrecht van een kleine intellectuele elite in cabaretzaaltjes, maar het is gemeengoed geworden onder het grote publiek.
En dat is levensgevaarlijk voor een monarchie. We kunnen dan ook niet verbaasd zijn dat de populariteit van Willy en Max de laatste jaren ernstig is afgenomen. Op Prinsjesdag werden de twee zelfs in Den Haag uitgejouwd, wat vijftig jaar geleden ondenkbaar zou zijn geweest. Het lijkt niet lang meer te duren of uit peilingen zal blijken dat het Koningshuis voor meer dan de helft van de Nederlanders heeft afgedaan.
Het lijkt niet lang meer te duren of uit peilingen zal blijken dat het Koningshuis voor meer dan de helft van de Nederlanders heeft afgedaan
Een nieuw hoofdstuk wat betreft de hulpeloosheid van de monarchie wordt momenteel geschreven door kroonprinses Amalia. Zoals alle voorgaande troonpretendenten moest ook zij gaan studeren. Normaal gesproken gebeurt dat in Lei(d)en, maar die stad was in een enigszins kwade reuk komen te staan door het rechtse imago dat na het ontluiken van Thierry Baudet over de universiteit was getrokken. Het werd dus Amsterdam, stad van vertier en vermaak, van drugs en drank, en van een onderwereld die elke week een rivaal laat neerknallen.
De stad waar ook Peter R. de Vries is vermoord. Juist op de dag dat burgemeester Halsema bekend maakte dat drillrappers geen opruiende video’s meer in de stad mogen opnemen – zou dat werkelijk helpen? – verklaarde het koningspaar op een persconferentie in Zweden dat hun dochter Amalia niet in Amsterdam kan wonen vanwege de vele bedreigingen. Amalia verblijft derhalve nog bij haar ouders op Huis ten Bosch en durft nauwelijks de straat op. Dat is natuurlijk heel vervelend voor haar, al lijkt mij haar positie nog te verkiezen boven dat van veel studenten die vanwege kamergebrek bij hun ouders moeten blijven wonen.
Namen worden niet genoemd, maar de bedreigingen komen van de kant van ‘de onderwereld’, een containerbegrip voor verschillende groepen criminelen. Wie ooit in Nederland een vinger uitstak naar leden van het koningshuis werd opgehangen aan de hoogste paal, tegenwoordig is de situatie zo dat een kroonprinses thuis moet blijven kniezen, want ‘iemand 24 uur beveiligen is praktisch geen doen’. Voor zo’n jong meisje als Amalia is dat een drama, te meer omdat je in Nederland alles definitief kunt oprollen, behalve de onderwereld. Er zit voor Amalia dus niets anders op dan ermee te leren leven, nogal zuur voor een prinses die haar jaarlijkse toelage opgaf om aan populariteit te winnen.
Helemaal thuis blijven of toch naar Leiden, ik vermoed dat voor Amalia de enige opties zijn
De kwestie met Amalia brengt opnieuw de vraag aan de orde: kun je mensen dit koninklijke leven wel aandoen? Kun je ze in deze tijd wel de valse suggestie meegeven dat zij door God zijn uitverkoren om koning te zijn. Kun je van hen verlangen dat zij in opdracht van een regering tamelijk nutteloos moeten verrichten? Een moderne koning mag een fles champagne tegen een schip gooien, maar hij is geen man die zelf beslissingen kan nemen. Een moderne koningin mag beslissen welk Chanel-pakje ze gaat dragen, maar voor de rest wordt haar handelen vooral beoordeeld en becommentarieerd door types als Evert Santegoeds en Jeroen Snel. Bij de begrafenis van koningin Elizabeth vroeg ik mij zelfs af of je het een lijk wel mag aandoen dat met haar kist zo eindeloos lang wordt gezeuld? Duizenden Britten stonden langs de kant om een glimp van de rouwstoet op te vangen. ‘Appies kijken’, zei mijn oude tante, die de begrafenis van Wilhelmina nog had meegemaakt. Ik bedoel maar: de Britten hebben nog echte tradities, dat wel.
Hoe moet het nu verder met Amalia?
Amsterdam was sowieso een verkeerde keus. Mijn studerende zoon vertelde mij dat geen enkel corps haar eigenlijk wil hebben, al zal dat nooit hardop worden gezegd. Het geeft natuurlijk best een beetje status, zo’n kroonprinses in je midden, maar het betekent ook allerlei toezicht van de Rijksvoorlichtingsdienst en allerlei beveiliging door de marechaussee, en dan heb ik het nog niet eens over de roddelpers die het liefst camera’s tot in de wc’s van de mensa zou willen ophangen. Een keertje naar bed met een kroonprinses is natuurlijk leuk, maar geen student wil daarbij door allerlei bobo’s en paparazzi op de vingers worden gekeken.
Helemaal thuis blijven of toch naar Leiden, ik vermoed dat voor Amalia de enige opties zijn. Zo erg is Leiden trouwens niet. Baudet is weg en er lopen daar vast nog wel mensen rond met enig verstand.
