Hoe kan Den Haag zijn lef hervinden?
De boerenprotesten en rabiate vuurwerkfanaten houden politici in een ijzeren greep. Om nog maar te zwijgen van de woordvoerders waar Kamerleden zich achter verschuilen. Hoe kan Den Haag zijn lef hervinden?
Vuurwerkvrees
Van sommige onderwerpen in de Tweede Kamer weet je van tevoren dat geen hond zich eraan durft te branden. Een verbod op vuurwerk is er zo een. Elk jaar neemt het aantal ongelukken ermee toe, maar probeer als volksvertegenwoordiger maar eens een door menig oogarts en hulpverlener bepleit algeheel verbod te verkopen. Niet te doen, want de vuurwerkmannetjes – het zijn zelden vrouwtjes – van deze wereld zullen het beschouwen als een volgend verlies van Nederlands cultureel erfgoed (na Zwarte Piet, na de ‘Gouden Eeuw’, et cetera). Hun protest zal derhalve luid en lang doorklinken, desnoods tot aan de verkiezingen, die eind volgend jaar zo’n beetje op gang komen. De gevestigde partijen wagen zich daarom liever niet aan zo’n volstrekt impopulair verbod, ontlopen discussies erover of, als het niet anders kan, laten die ontaarden in gezemel over de lengte van lontje zus of de impact van Single Shot zo.
Terwijl de onderliggende vraag van al dat uit de klauwen gelopen vuurwerkgeweld zo simpel en bovendien razend interessant is. Kees van der Staaij van de SGP verwoordde die in een Kamerdebat treffend: “Het probleem is het onvermogen van onze samenleving om een goed feestje te bouwen.” Zonder pillen en alcohol schijnt dat niet meer te gaan. Nu kun je je bedenkingen hebben bij een ‘goed feestje’ volgens SGP-maatstaven, maar al jaren achtereen vragen we ons op 1 januari collectief af wat een deel van de mensheid afgelopen nacht heeft gedreven om zich zo te laten gaan, dat hij een probleem en vaak ook een gevaar vormde voor zijn naasten, voor politieagenten, ambulancebroeders. Wat ik me ook afvraag: is dit een typisch Nederlands verschijnsel?
Een goed gesprek over een goed feestje, ergerlijk dat zo’n Kamer zich er niet aan waagt. Dat geldt tevens voor zo’n minister Grapperhaus en de staatssecretaris. Het zal er wel mee te maken hebben dat een dergelijk discours te weinig scorebord-politiek is.
Tassendragers
Zou Rob Jetten weleens een goed feestje vieren? Die vraag drong zich op toen hij zichzelf begin oktober met een paginagrote advertentie in enkele kranten feliciteerde met zijn eenjarig fractievoorzitterschap van D66. Ons leek het een aardig idee om die gebeurtenis luister bij te zetten met een groot interview waarin wij Jetten zouden proberen te verleiden dieper te reiken met zijn plannen voor Schiphol op zee en de metro onder het IJmeer, met auto’s die je met je eigen zonnepanelen oplaadt, met ondernemers die voortaan goudgeld verdienen aan groene techniek, met vluchtelingen die we niet langer in mensonterende Griekse kampen opbergen, met het pleidooi om waardig oud te worden én waardig te sterven. Er viel kortom genoeg met hem te bepraten.
Dus wij vervoegden ons bij de woordvoerder, Felix Klos, en die verstuurde na ruim een week en het nodige aandringen deze mail: “Beste Frans, ik kreeg van mijn gewaardeerde collega Maarten (politiek assistent van Jetten – red.) het verzoek door voor een interview met Rob Jetten. Ik wil je hartelijk bedanken voor de uitnodiging, maar in verband met enorme (media)drukte de afgelopen tijd – en de politieke stikstofdrukte van nu – wil ik het gesprek nog even laten gaan. Wellicht iets voor een andere keer. Hartelijk, Felix Klos, woordvoerder fractievoorzitter D66.”
Ik las er in eerste instantie overheen, maar daar stond toch echt: ‘wil ik het gesprek nog even laten gaan’. ‘Ik’, dat was dus Felix Klos, of was ‘ik’ Rob Jetten? Had mijn interviewverzoek überhaupt de fractieleider bereikt of was het nooit zover gekomen doordat Felix Klos het meende te kunnen en mogen tegenhouden? Besliste hij dus voor zijn baas, en wist die baas daarvan en waren de verhoudingen nu eenmaal zo gegroeid dat de jeugdige, onervaren Rob beschermd moest worden door een stel overijverige tassendragers?
‘Wellicht iets voor een andere keer’, aldus sloot Klos zijn mailtje af, en vervolgens pijnigde ik mijn hoofd over de vraag wanneer die ‘andere keer’ zou kunnen zijn. Zomernummer van 2020 misschien, als rond die tijd ook binnen D66 de vraag opportuun wordt wie zich de lijsttrekker mag noemen bij de verkiezingen van 2021. Het gaat tussen Jetten, Kajsa Ollongren en Sigrid Kaag, minister van Buitenlandse Handel. Ik denk dat ik die laatste maar een interviewverzoek ga doen, indachtig Jettens eigen opmerking in zijn jarige Rob-advertentie: “In het Nederland van de toekomst (–) is het vrouwenquotum ingehaald door de vanzelfsprekendheid van vrouwelijk leiderschap.” Nu maar hopen dat die Kaag niet omringd wordt door Jetten-achtig voorlichtersgrut, maar zelf mijn verzoek behandelt en mij van de uitslag persoonlijk in kennis stelt.
Tucht en orde
Als het Binnenhof vanaf 2021 dicht moet vanwege de renovatie, dan zou de Glazen Koets met de koning beter het land in kunnen gaan. Dat wil ChristenUnie-leider Segers graag, want dan breng je de democratie dichter bij de mensen. Los van de kosten van een dergelijk feestje, vraag je je ook af of de democratie niet op een meer voor de hand liggende manier nader tot de mensheid gebracht kan worden.
Bijvoorbeeld, als lokale bestuurders voortaan niet meteen zouden buigen voor het eerste het beste (boeren)protest (zoals gedeputeerde Johannes Kramer van de Fryske Nasjonale Partij, die een provinciaal stikstofbesluit schielijk introk). Als dienaren van die democratie vooral ook wat meer daadkracht zouden tonen, meer handhaven en consequenter straffen. Wat betreft de figuren die ambulancepersoneel, brandweerlieden of politieagenten belagen is eindelijk besloten dat die lui meteen de bak indraaien, wat natuurlijk al veel eerder had moeten gebeuren.
Of als het chauffeurs betreft die tijdens het rijden gewoon op hun smartphones zitten, en niet zelden zwabberend over de weg gaan: alleen daarom al zouden veel meer surveillerende agenten op de wegen toegelaten moeten worden. Of als klimaatactivisten en boeren zich niets gelegen laten liggen aan afspraken en regels (van fatsoen bijvoorbeeld, zie de ‘doodskist’ voor Jesse Klaver en verkrachtingsbedreigingen voor Carola Schouten): de lat erover, zou ik zeggen. Of anders: send in the marines.
