‘You’re So Vain’ van Carly Simon: wie is ‘So Vain’?
Er zijn drie grote whodunnits in de Amerikaanse geschiedenis van de jaren 60 en 70: wie vermoorde president Kennedy, wie was Deep Throat – de klokkenluider in het Watergateschandaal – en wie was ‘So Vain’ dat hij Carly Simon aanzette tot het schrijven van haar meesterwerk? Jasper Bongers weet het antwoord.
Over een paar dagen schreeuwt u waarschijnlijk YOU’RE SOOO VAIN naar uw radio. Het liedje van Carly Simon staat op nummer 977 in de Top 2000, het wordt op donderdag 28 december gespeeld, rond half 10.
Het is een heerlijk aanstekelijk lied. You’re So Vain doet het goed tijdens lange autoritten en op karaokeavondjes. De meeste mensen vullen waarschijnlijk zelf een ijdeltuit in als ze het (mee-) zingen: een ex, een baas, een dwaas. Iedereen kent wel een pauw die een feestje binnenkomt like he walks onto a yacht. Ik in ieder geval wel. Maar hier wil ik het hebben over mijn zoektocht naar het origineel: het onderwerp van Carly Simons’ liedje.
Er zijn drie grote whodunnits in de Amerikaanse geschiedenis van de jaren 60 en 70: wie vermoorde president Kennedy, wie was Deep Throat – de klokkenluider in het Watergateschandaal – en wie was So Vain dat hij Carly Simon aanzette tot het schrijven van haar meesterwerk? De eerste twee daders zijn gevonden (dat waren Lee Harvey Oswald en Mark Felt) maar het mysterie van de ijdele man duurt voort.
Op de website van Radio 2 lees ik: “Over wie dat nummer gaat, gaan veel geruchten. Ondanks dat Carly doorheen de jaren geregeld is geconfronteerd met de vraag over wie You’re So Vain nu eigenlijk gaat, heeft de zangeres steeds de lippen stijf op elkaar gehouden. Carly Simon grapt dat ze nooit zal vertellen wie haar heeft geïnspireerd voor de song.” Daarmee maakt Radio 2 het zichzelf wel heel gemakkelijk. HP/De Tijd kan dichter bij de waarheid komen.
Een whodunnit begint bij het slachtoffer. In dit geval is dat Carly Simon. Toen You’re So Vain in 1972 uitkwam was Carly Simon een jonge vrouw, nog net geen 30. Ze groeide op in de Bronx, als kind van Andrea Heineman (zangeres en activist) en Richard L. Simon (oprichter en naamgever van uitgeverij Simon & Schuster). Carly was mooi, met lang donker haar en volle lippen (als een vrouwelijke Mick Jagger). En ze was zo hetero dat het nooit ter discussie heeft gestaan dat You’re So Vain over een man gaat.
Gevraagd naar het onderwerp van het lied zei Carly Simon in eerste instantie dat het om mannen ging, niet om één specifieke man. Dat vind ik niet erg geloofwaardig, daarvoor bevat het liedje teveel gekke details. Simon zingt: “You went up to Saratoga, and your horse naturally won” (Saratoga is een paardenracebaan, de man is dus een gokker); “Then you flew your Learjet up to Nova Scotia to see the total eclipse of the sun” (de ijdeltuit ging dus naar Oost-Canada om een zonsverduistering te zien, waarschijnlijk die van 10 juli 1972 omdat het liedje in november 1972 uitkwam) en hij draagt een “hat strategically dipped below one eye” (het is een hoedenman).
In het Amerika van de jaren 70 valt vooral de naam van Mick Jagger als mogelijke ijdeltuit.
Dus: we zoeken een betting man met een privé-vliegtuig, hij draagt een hoed en is in 1972 in Canada geweest. Dat kan om tientallen mannen gaan, maar het overgrote deel van de manheid valt af.
Zoals de politie een whodunnit vaak begint met een buurtonderzoek – er zingen altijd namen rond na een misdaad – begin ik mijn recherchewerk in het geruchtencircuit. In het Amerika van de jaren 70 valt vooral de naam van Mick Jagger als mogelijke ijdeltuit. Ik ken Jagger als een krakkemikkige oude man op TV maar in de jaren 70 was het een verschijning. En hij had een tijdje een relatie met zijn look-alike Carly Simon, dus er is iets voor het gerucht te zeggen. Toch valt Jagger af. Hij is verlegen en voorzichtig, het lijkt me geen gokker. Bovendien werkt Jagger mee aan You’re So Vain (hij zingt op de achtergrond mee).
Voor de lezers die You’re So Vain niet goed kennen: het is een diss-track. Carly Simon zingt onder meer dat So Vain een affaire had met een niet-genoemde “wife of a close friend”. Het lijkt me dat je daar als ‘dader’ niet vrolijk over meezingt, dan maak je jezelf alleen maar verdacht. Jagger is niet So Vain.
Dat geeft niet. Bij een whodunnit is de eerste verdachte (bijna) nooit de dader. Er circuleren meer namen. Kris Kristofferson, David Bowie en Cat Stevens (van Wild World) worden genoemd. Maar zij zijn het waarschijnlijk ook niet.
In 2003 hield Simon een veiling. Ze zou de naam van de ijdeltuit in het oor van de hoogste bieder fluisteren (het geld ging naar een goed doel). Het hoogste bod was 50.000 dollar, van Dick Ebersol, directeur van sportzender NBC Sports. Ebersol weet het dus. Maar hij mag het niet doorvertellen van Carly Simon, en daar heeft hij zich keurig aan gehouden. Ook Taylor Swift schijnt te weten wie het is, dat zei ze in 2013. Maar ook Taylor heeft het niet met haar Swifties en de rest van de wereld gedeeld.
Bij een moordonderzoek meldt de dader zich vaak vanzelf. “You’re So Vain, you probably think this song is about you”. En, jawel, er is iemand die denkt dat het liedje over hem gaat. In een interview in 2007 zei Hollywoodman (acteur, regisseur, beroemdheid) Warren Beatty: “Let’s be honest. That song was about me.” Het lijkt te passen. Beatty ziet eruit als iemand die een jacht bestijgt. Het is een trotse man en een rokkenjager.
Over Beatty’s rokkenjagerij gaan twee veelzeggende geruchten. De eerste: zijn huis zou via een ondergrondse gang verbonden zijn met de Playboy Mansion (dat is waarschijnlijk een grap). De tweede: volgens zijn biograaf Peter Biskind heeft Warren Beatty met bijna 13.000 vrouwen het bed gedeeld. Dat is een absurd getal. Onze Jeroen Pauw (200+) verbleekt erbij. Ik weet niet hoe Biskind aan dit getal komt maar 13.000 is volstrekt onrealistisch, vooral omdat er maar 365 dagen in een jaar zitten. Zelfs voor een ‘beroeps’ zou 13.000 heel veel zijn. Ter vergelijking: in De Goffert (het stadion van N.E.C) passen 12.500 mensen.
Warren Beatty lijkt me ijdel genoeg om altijd met minimaal een oog naar zichzelf te kijken. En Beatty blijkt ook nog eens familie uit Nova Scotia te hebben.
Beatty staat bekend als een introverte en intelligente man. Hij is politiek geëngageerd, en speelde een belangrijke rol in de presidentiële campagne van George McGovern (1972). Beatty organiseerde concerten om geld op te halen voor McGovern en de Democraten – senator Gary Hart noemde Warren Beatty “de uitvinder van het politieke concert”. Maar ondanks Beatty’s inzet (en ondanks McGoverns geweldige naam) verloren de Democraten dik van Richard Nixon en de Republikeinen: 520 tegen 17 electoral votes.
Beatty’s engagement pleit hem natuurlijk niet vrij van ijdelheid. Het beste voorbeeld van zijn pauwengedrag is denk ik dat hij zijn achternaam veranderde in ‘Beatty’. Eerder heette hij Beaty, met een enkele ‘t’. Beatty vond het vervelend dat zijn naam als bi-ti werd uitgesproken, hij prefereerde béé-ti (of bay-tee in het Engels). Zijn naam moest rijmen met “weighty”: vandaar de dubbele ‘t’.
Carly Simon zingt: “You had one eye in the mirror, as you watched yourself gavotte” – de gavotte is een dans. Beatty lijkt me ijdel genoeg om altijd met minimaal een oog naar zichzelf te kijken. En Beatty blijkt ook nog eens familie uit Nova Scotia te hebben.
Carly Simon geeft toe dat het tweede couplet van You’re So Vain over Beatty gaat – dat zei ze in een interview met de BBC in 2017 (en schijnbaar ook al in een interview in de jaren 80). Dat is dit couplet:
You had me several years ago when I was still quite naive
Well you said that we made such a pretty pair and that you would never leave
But you gave away the things you loved
And one of them was me
I had some dreams they were clouds in my coffee, clouds in my coffee and
You’re so vain
Simon weigert te vertellen over wie de andere twee coupletten gaan, terwijl dat juist de coupletten met veel aanwijzingen zijn. Dit is een:
You walked into the party like you were walking onto a yacht
Your hat strategically dipped below one eye
Your scarf it was apricot
You had one eye in the mirror, as you watched yourself gavotte
And all the girls dreamed that they’d be your partner
They’d be your partner and
You’re so vain
En dit is drie:
Well I hear you went up to Saratoga
And your horse naturally won
Then you flew your Learjet up to Nova Scotia
To see the total eclipse of the sun
Well you’re where you should be all the time
And when you’re not, you’re with some underworld spy
Or the wife of a close friend, wife of a close friend and
You’re so vain
Waarschijnlijk zal Simon nooit onthullen om wie het in de andere coupletten gaat. Misschien is ze bang om reputaties te schaden. Of ze vreest dat de magie van het liedje verdampt als bekend wordt over wie So Vain (nog meer) gaat.
Laten we wel wezen: de andere grote Amerikaanse whodunnits van de jaren 60 en 70 zijn wat duisterder dan de zoektocht naar So Vain. Maar naast donkerte hebben de mysteries van Deep Throat en de moord op JFK nóg iets voor op het So Vain-vraagstuk: tempo. Lee Harvey Oswald werd na een paar uur gepakt. Deep Throat maakte het aanmerkelijk bonter maar in 2005, na 33 jaar, werd bekend dat FBI-man Mark Felt de klokkenluider was.
Er is een nieuwe opname van You’re So Vain. Als je heel goed luistert zou je de namen kunnen verstaan die bij alle drie de coupletten horen, die zou Carly Simon namelijk achterstevoren fluisteren.
Felt begon in 1972 met het lekken van informatie naar journalisten van The Washington Post (Bob Woodward en Carl Bernstein). You’re So Vain kwam in datzelfde jaar uit, dus Carly Simon draagt het geheim nu al 51 jaar met zich mee. Het is moeilijk om een mysterie een halve eeuw spannend te houden – zeker als het, op de keper beschouwd, niet zo’n belangrijk mysterie is. Maar Simon slaagt er behoorlijk in. In 2017 was Simon al 74 jaar oud, en toch was ze haar spel niet moe. Aan de BBC vertelde Simon dat ze inderdaad heeft toegegeven dat het tweede couplet over Beatty gaat, máár “that doesn’t mean that the other two verses aren’t also about Warren. It just means that the second one is.”
Voor de andere twee coupletten is Beatty ook mijn hoofdverdachte: zijn Canadese familie bindt hem aan couplet drie en zijn hoedendragerij aan couplet een.
Er is een nieuwe opname van You’re So Vain. Als je heel goed luistert zou je de namen kunnen verstaan die bij alle drie de coupletten horen, die zou Carly Simon namelijk achterstevoren fluisteren. Ik heb het geprobeerd maar zonder succes. Op 28 december zet ik de radio aan, dan probeer ik het weer. Het schijnt dat ‘David’ en ‘Warren’ (of ‘Divad’ en ‘Nerraw’) te horen zijn. ‘David’? Misschien toch Bowie.
Afbeelding: You’re So Vain, stabiele middenmoot in de Top 2000.
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.