‘Bij jou bleef het nooit bij woorden, je stelde ook daden’
Beatrijs Ritsema (13 februari 1954 – 16 maart 2023) was columniste, etiquettedeskundige en sociaal psychologe. Emma Brunt schrijft haar een brief.
Lieve Beatrijs,
Op enig moment in ons verleden moet jij hebben besloten dat wij maar eens echt bevriend moesten worden, serieus, met alles erop en eraan, en daadkrachtig als je was ging je er toen ook flink werk van maken. Het begon ermee dat ik werd uitgenodigd om toe te treden tot iets wat de deelnemers gaandeweg het ‘conversatieclubje’ gingen noemen, een select gezelschap van academici, journalisten en schrijvers dat eenmaal per maand bijeenkwam in een achterafzaaltje van restaurant Felicità, om daar te demonstreren dat de kunst van het beschaafde converseren nog niet dood was, zoals jij in een van je columns had geponeerd.
Dat was al een groot genoegen, maar daar bleef het niet bij, want je begon mij ook uit te nodigen voor de jaarlijkse familiebijeenkomsten waar ook sommige oude vrienden aan mochten deelnemen. Die speelden zich af in enorme villa’s met een tennisbaan en een serre, of in een prachtig verbouwde watermolen in de Belgische Ardennen. De eerste keer dat ik me kwam melden in de Moulin de Flavion, vlak bij Philippeville, werd ik meteen verliefd op alles en iedereen, want dit was het soort grootfamilie dat ik zelf nooit had gehad maar waar ik altijd naar had verlangd. De tieners vermaakten zich overdag onderling met een spelletje badminton, en de volwassenen onderhielden zich met elkaar of lazen een boek op het enorme bordes, waar we ’s avonds ook aanschoven voor een maaltijd die de kookploeg van de dag in grote gamellen op de lange tafel zette. En vervolgens verzamelde het hele gezelschap zich rondom de open haard in een met quasi-biedermeier-antiek opgeleukte woonkamer, waar gezamenlijk ‘le jeu’ gespeeld werd, een variant van hints. Onvergetelijk was bijvoorbeeld de performance van Jan Kuitenbrouwer, die zich al kronkelend, proestend en handenwringend op de grond liet zakken, terwijl wij verbijsterd toekeken, en achteraf onthulde dat dit de ondergang van de Titanic had moeten verbeelden.
Maar de kern van onze vriendschap school toch in alle keren dat je bij mij op het balkon kwam zitten, in de zomer, en we ons laafden aan een goed damesgesprek en (veel te veel) witte wijn. Behalve slim, meelevend, nuchter en gevat, zoals je wekelijks liet zien in je fameuze etiquette-column in Trouw, was je namelijk ook nog buitengewoon hartelijk, hulpvaardig en loyaal. En bij jou bleef het nooit alleen bij woorden, want je stelde ook daden. Toen ik steeds slechter begon te lopen, als gevolg van artrose, stond je ineens op de stoep, terwijl Maarten en jij de onderdelen van een roeiapparaat met jullie meetorsten, en een poosje later verraste je me met een rollator. Geld heb je me ook een paar keer geleend, want de rolverdeling tussen ons was als volgt: ik werkte me zo nu en dan in de nesten, en dan kwam jij me redden, zonder een woord van kritiek. Het omgekeerde deed zich nooit voor, want jij had je zaakjes uiteraard altijd op orde.
Lieve schat, je was uniek en je bent onvervangbaar en ik mis je nog iedere dag.
Kus van Emma
Emma Brunt (1943) is sociologe en publiciste.
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.