Ena Sendijarevic: ‘Fictie is een manier om dichter bij de kern te komen, zonder de waarheid de rug toe te keren’
Ena Sendijarevic (Odzak, Bosnië en Herzegovina, 1987) is filmregisseur en scenarioschrijver. Haar film Sweet Dreams was dit jaar de grote winnaar bij de Gouden Kalveren en is de Nederlandse inzending voor de Oscars.
Wat is uw huidige gemoedstoestand?
Ietwat instabiel door wat zich op dit moment in Israël en Palestina afspeelt. Ik volg het nieuws op de voet en merk dat ik daardoor wat aangeslagen ben.
Wie zijn uw helden?
Filmmakers die altijd zo dicht mogelijk bij de waarheid hebben geprobeerd te komen en daarin hun eigen taal hebben ontwikkeld, soms ook tegen de stroom in. Ik vind het knap hoe makers als David Lynch, Lars von Trier of Michael Haneke in de kakofonie van alle stemmen op deze wereld consistent een eigen geluid laten horen. Ik zeg waarheid, want fictie betekent niet per se dat je aan het liegen bent. Het is juist een manier om dichter bij de kern te komen, zonder de waarheid de rug toe te keren.
Aan wie ergert u zich?
Aan mensen die niet kunnen luisteren. Dat maakt een gesprek onmogelijk, want je weet eigenlijk al wat diegene gaat zeggen, terwijl jij je zin nog aan het afmaken bent. Dat is eenrichtingsverkeer, en dodelijk saai.
Wat is uw grootste angst?
Vastzitten in een situatie waarin ik niet mezelf kan zijn. Iedereen heeft dat weleens meegemaakt. Je wordt ook maar geboren in een bepaalde omgeving en vervolgens moet je de wereld langzaamaan proberen te begrijpen. Dan kom je er pas achter wat bij je past en wie je bent. Ik haal ook altijd wel hoop uit zo’n situatie, omdat er altijd een uitweg is. Maar daar tot in de oneindigheid in vastzitten is echt mijn nachtmerrie.
Heeft u weleens een mystieke ervaring gehad?
Tijdens de research van Sweet Dreams was ik aan het rondreizen in Indonesië. In mijn vrije tijd ging ik naar een traditionele Javaanse dans. Wat ik daar zag, hoe de dans mij greep, dat was iets bovenaards. Toen snapte ik echt iets van wat kunst is. Via die dans stond ik in contact met iets hogers, een soort verbinding met onze voorouders.
Wat is uw definitie van geluk?
In verbinding staan. En dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Je verbonden voelen is dat je je echt gezien, gehoord en begrepen voelt, en dat ook voor de ander kunt doen. En dat is zeldzaam.
Bent u aantrekkelijk?
Aantrekkelijk, op welke manier? Weet ik niet. Tja, niet voor iedereen, maar ook niet voor niemand. Ja, dat is een heel lullig antwoord.
Bent u monogaam?
Ja.
Wanneer heeft u voor het laatst gehuild?
Gisteren nog, vanwege de oorlog in Israël en Palestina. Ik voel me machteloos, en dat moet er dan uit. Ik heb mezelf wel moeten leren huilen. Een tijdlang heb ik nauwelijks gehuild, omdat ik het een zwaktebod vond. Maar het is een manier om spanning los te laten en weer ruimte te creëren om door te gaan. Er is een verschil tussen sentimentaliteit en emotie. Ik ben tegen sentimentaliteit, maar emoties zijn wel iets om rekening mee te houden.
Wat is uw grootste ondeugd?
Mijn chocoladeverslaving. Ik heb hier nu puur, maar die met quinoa erin is ook heel lekker, en met hazelnoten. Op een gegeven moment heb ik geaccepteerd dat je niet totaal verslavingloos kan zijn. Met roken ben ik gestopt, maar chocola blijf ik trouw.
Hoe ontspant u zich?
Muziek en wandelen, het liefst in combinatie. Ik woon nu in Parijs en wandelingen langs de Seine zijn echt poëtisch.
Wie is uw grootste liefde?
Wat bedoel je met liefde? Het verschilt een beetje, maar op dit moment Dostojevski. Zijn beschrijvingen van hoe de wereld en hoe mensen in elkaar zitten zijn zo raak, en ook nog eens grappig en provocatief. Met humor kun je me echt aan je voeten leggen. Er zit een bepaalde wanhoop in zijn schrijven, waar ik veel liefde voor voel. Als het gaat over relaties heb ik er wel een paar gehad die heel veel voor mij betekenden, die mij woordeloos heel veel liefde hebben laten voelen.
Wat is de beste plek om te wonen?
Op dit moment Parijs. En dat komt door het licht. Je hebt heel vaak van die roze, oranjeachtige lucht, zeker in de avond. Dat is gewoon prachtig.
Wat is uw devies?
Stap voor stap.
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.