Rob: Eigenlijk, mijnheer Van Amerongen, ben ik de mening toegedaan dat journalisten hun métier zo veel mogelijk buiten beschouwing dienen te laten. De navelstaarderij in programma’s als Medialogica van de ons plotseling ontvallen Clairy Polak en het dagelijkse Mediaforum op NPO Radio 1 staat mij nogal tegen, net als het fenomeen ombudsman bij verschillende dagbladen. Ik hoef niet te weten hoe de metselaar zijn specie samenstelt. Als het maar werkt, dáár gaat het om.

Voor één keer maak ik een uitzondering. Ik wil het met u hebben over het Algemeen Dagblad, kort gezegd het AD, dat zich ooit, toen Oscar Garschagen er hoofdredacteur was, dagelijks op de voorpagina als ‘Nederlands populairste kwaliteitskrant’ profileerde. Ze wilden, met andere woorden, niet op dat deftige NRC Handelsblad lijken, maar ook niet op die ordinaire Telegraaf. Ze gingen er ergens tussenin zitten. Toen hoorde je het al snel: het AD is vlees noch vis. Ze zijn er nog steeds niet in geslaagd om zich van dat imago te ontdoen.

Laat ik u vóór zijn: nee, mijnheer Van Amerongen, de reden dat ik dit onderwerp aanroer heeft niets van doen met het op zich natuurlijk wel verbijsterende feit dat mijn geliefde collega Kitty Herweijer de T voor het AD heeft verruild. Vorig jaar nuttigde ik een keer het een en ander met juffrouw Herweijer op het terras van het Amsterdamse café De Eland. Ik geef ruiterlijk toe dat al mijn rimpels en levervlekken toen als sneeuw voor de zon verdwenen en dat mijn tandvlees spontaan op de oorspronkelijke plek terugkeerde. Dat er een leeftijdsverschil van 104 jaar tussen ons bestond, voelde ik ineens niet meer, al bleef ik gelukkig beseffen wat mijn plaats was. Tevens beaam ik dat juffrouw Herweijer ook in columnistiek opzicht over het nodige talent beschikt, maar ik wil benadrukken dat haar opmerkelijke transfer losstaat van wat ik hier te melden heb.

Columnisten en het AD – het is een moeizaam huwelijk.

Arthur van Amerongen

De Blunder van het Jaar heeft er daarentegen wél mee te maken. U heeft erover vernomen, mag ik aannemen? Het AD lanceerde het als een dijk van een primeur: ‘Bernhard van Oranje verdient miljoenen aan de opvang van vluchtelingen in zijn panden’. Hiep hiep hoera! De vermaledijde pandjesprins betrapt! Ladies and gentlemen, we got him! Maar het klopte dus niet. Sterker nog: precies het tegenovergestelde bleek het geval, met als gevolg dat het AD moest rectificeren: “Deze site publiceerde een verhaal over het bedrijf van Bernhard van Oranje dat miljoenen zou krijgen voor de opvang van vluchtelingen in een van zijn panden in Den Haag. Dat blijkt niet juist. Het vastgoedbedrijf Pinnacle, waarvan Bernhard van Oranje minderheidsaandeelhouder is, stelt het pand aan de Wassenaarseweg gratis ter beschikking voor de opvang van vluchtelingen.”

Au, au!

Iedereen maakt fouten. Ik ook. Ik repte ooit in een column van mijn hand over ‘wijlen dokter Abarbanel’ (de legendarische clubarts van Feyenoord). De volgende dag ging de telefoon: “U spreekt met wijlen dokter Abarbanel.” Inmiddels is-ie wel degelijk wijlen, al twintig jaar alweer om precies te zijn, maar u kunt zich wellicht voorstellen dat ik mij schaamde.

Maar dit?

Deze kolossale AD-blunder?

Dit is óók vlees noch vis, maar dan anders.

Arthur: Wat jij niet weet, Hoogland, dat ik als een onbezoldigd headhunter in opdracht van HP/De Tijd nog geprobeerd heb om ons aller Kitty te ronselen als columnist. Ik kon haar natuurlijk geen zak geld bieden, zoals het Vlaamse mediakartel dat deed, en om een en ander in natura op te lossen vond ze geen goed plan, terwijl wij maar vijftig jaar schelen. 

Ik heb haar nog wel gewaarschuwd voor het columnistenschap bij het Rotterdamse sufferdje, dat hoofdzakelijk gelezen wordt in de krochten van Nederland. Niks mis mee natuurlijk, maar als columnist wil je toch vooral spraakmaken in de grachtengordel, nietwaar?

Columnisten en het AD, het is een moeizaam huwelijk. Herinner je je Hanina Ajarai nog, de token muslima van de krant? Ajarai schreef in haar column dat de ramp met vlucht MH17, waarbij 298 passagiers om het leven kwamen, haar ‘op emotioneel niveau helemaal niets doet’. “Ik heb geen seconde getreurd om de slachtoffers, ik ben niet geïnteresseerd in het onderzoek en de rechtszaak en ik sla de meeste berichtgeving over de MH17 over. Begrijp me niet verkeerd: ik vind het zielig voor de nabestaanden en ik had gewild dat de ramp niet was gebeurd maar het raakt bij mij geen snaar.”

Einde oefening dus. Paul de Leeuw flopte er hopeloos als columnist. Seksgoeroe Debby Gerritsen – oud-hoofdredactrice van de Viva en de Donald Duck en qua uiterlijk een kind van Gijs Gans en Katrien Duck, nu bekend door haar columns met koppen als ‘Wil je een trio, ben je bi-schierig of heb je zin in bdsm? Alles kan, niks is gek’ – vloog er bijna uit nadat ze een column had gepubliceerd waarin ze schreef dat de Holocaust verbleekte bij onze koloniale slavernij.

Nou is Debby geen Einstein, maar ze zou toch voldoende hersencellen moeten hebben om te weten dat de schalkse opmerking dat zes miljoen doden van de Holocaust net zo erg zijn als de doden die vielen door de Nederlandse slavernij tot bonje en trammelant leidt. Nu mag ze dus ondeugende verhaaltjes verzinnen voor vrouwen van het type Libelle Zomerweek (Crocs, kortpittig kapsel, afritsbare driekwartsbroek) terwijl die dames al beginnen te krijsen als je je pink in hun poepertje prikt.

Ik hoef niet te weten hoe de metselaar zijn specie samenstelt.

Rob Hoogland

Wist jij dat het AD in de jaren negentig opzien baarde door Gerard Reve te contracteren? Reve zou wekelijks in het AD een feuilleton schrijven. Toenmalig hoofdredacteur Van Dijk zei in De Groene: “Met Reve probeerden we meer naamsbekendheid in Amsterdam te krijgen, hetgeen redelijk lukte. Mensen kochten de krant vanwege Reve. We namen wel een risico – stel je voor dat je Reve moet gaan verdedigen als hij gevaarlijke uitspraken zou doen over andere volkeren.”

Na vijf keer hield Reve het echter voor gezien. Van Dijk: “Uitgever Veen beweert dat Reve geen stukken meer had. Zijn vriend Joop Schafthuizen beweert dat het contract buiten hem om geregeld was. Reve zelf beweert dat zijn stukken verkeerd in de krant zijn gekomen en dat hij er daarom geen zin meer in had.”

Toen hebben ze Henk Spaan maar gecontracteerd. Hij zou een wekelijkse column schrijven met de kop ‘Onze man in het Rosa Spierhuis’, maar sindsdien heb ik niets meer vernomen van die olijke krullenbol. Maar goed, Kitty is gewaarschuwd!

Rob: Ach, weet u, mijnheer Van Amerongen, ik voel er óók niet zoveel voor om harde oordelen te vellen, zoals u nu doet, over het doen en laten van collega-columnisten, zelfs wanneer ze, al was het maar voor even, van het AD zijn. Reden: lees de openingsalinea van mijn eerste bijdrage aan deze conversatie. Al geef ik toe dat bijvoorbeeld dat haatgraafje van de Volkskrant er wel degelijk in toenemende mate om vraagt.

Om hem moest ik in den beginne wel lachen: hij daagde uit en velen hapten. Inmiddels, echter, heeft hij zijn verdienmodel uitgebreid: hij heeft er kwaadaardigheid aan toegevoegd. Het ventje scheldt, tiert en beledigt er ook op X dusdanig op los, dat ik mij af en toe plaatsvervangend schaam. Zijn dieptepunten: een met opvallend veel anderen gedeelde, volkomen redeloze obsessie met Wierd Duk en het feit dat hij vertegenwoordigers van de lagere klasse met alle minachting die hij in zich heeft ‘volgevreten kleinburgers’ noemde. 

Opvallend genoeg doet hij dat vooral sinds hij het congres van een politieke partij toesprak (‘ik ben dan wel geen lid, maar er zijn raakvlakken’), waarvan een aantal belangrijke vertegenwoordigers het gemene volk óók met het nodige dédain pleegt te bejegenen – met averechts effect overigens, want zo laag als nu stond D66 in de peilingen zelden. Zelf zou ik dat nooit doen, partijcongressen toespreken bedoel ik. Iedere columnist die hecht aan zijn onafhankelijkheid zou daar niet aan moeten beginnen, doch dit terzijde.

De hoofdredacteur van de Volkskrant riep tegen mij: fatsoen moet je doen, Tuurtje.

Arthur van Amerongen

Maar goed, u noemde allerlei namen van al dan niet voormalige AD-columnisten. Laat ik daar dan toch maar op reageren. U sloeg Tommy Wieringa gek genoeg over. Is daar een reden voor? De heer Wieringa schrijft nu weliswaar voor NRC, maar hij was ooit een AD’er. Zoals Angela de Jong dat nog steeds is. Haar naam noemde u evenmin, en dat terwijl zij zich tot verreweg de bekendste AD-cursiviste heeft ontwikkeld. Toegegeven, dat is niet zozeer aan haar schrijfsels te danken, als wel aan haar talloze optredens bij het medium dat zij dag in dag uit geacht wordt te bespreken (ook best merkwaardig, goedbeschouwd). Als ik mij niet vergis heeft mevrouw De Jong alleen bij De slimste mens nog geen acte de présence gegeven. Ligt daar misschien zelfkennis aan ten grondslag?

Waar ik óók om moest lachen, mijnheer Van Amerongen: de beslissing van de Westlandse Jumbo-baas Edward Koornneef – hij bestiert filialen in Naaldwijk, Wateringen, Kwintsheul, Oud-Beijerland, Scheveningen en Leidschendam – om het AD uit de schappen te halen. Het is natuurlijk verre van uit te sluiten dat dit opmerkelijke besluit bij het ter perse gaan van deze editie van HP/De Tijd weer ongedaan is gemaakt, maar het is een feit dat hij zich zo verschrikkelijk ergerde aan de AD-berichtgeving over een affaire waarbij hij als Jumbo-baas betrokken was dat hij de krant domweg niet langer wilde verkopen.

Naast Bernhard van Oranje nóg een ondernemer het bloed onder de nagels vandaan gehaald!

Zou het AD soms De Waarheid in vermomming zijn?

Arthur: Oom Rob, ik ben niet zo van het ‘namedroppen’ en daarom noemde ik heel bewust Tommy Wieringa alias de Goddelijke Kale niet. Je weet toch dat hij samen met Tonnie Hoes, beter bekend onder zijn Amerikaanse artiestennaam Twan Huys, de (mislukte) raketaanslag op De Telegraaf toejuichte voor een zaal vol uitzinnige D66-burgemeesters? Dat vond de hoofdredactie van de NRC zo geestig dat ze het morele kompas van progressief Nederland meteen een column aanboden. Dat kwam Wieringa goed uit, want hij schreef toch geen romans meer. 

Je noemde Sander Schimmelpenninck alias Kabouter Clickbait. Toen ik nog stercolumnist bij de Volkskrant was, kreeg ik wekelijks post van hoofdredacteur Pieter Klok. Steeds weer smeekte hij mij om een wat beschaafdere toon aan te slaan in mijn cursiefjes; de Volkskrant was immers een keurige krant. Welnu, nanobaron Schimmelpenninck tot Tourette gaat als een dolleman tekeer tegen alles wat zich rechts van zijn partij D66 bevindt, mocht ongestraft met zijn pielemuisje in het kabouterknuistje fantaseren over een minderjarig prinsesje en gedroeg zich als een koloniale slavendrijver tegen de enige columniste van kleur van de Volkskrant: Harriet Duurvoort. En dit alles met intense goedkeuring van Pieter Klok, de man die nota bene tegen mij riep: fatsoen moet je doen, Tuurtje. Inmiddels heeft de strontsmijterij van Schimmelpenninck school gemaakt, want wat te denken van Marcel van Roosmalen, die in opdracht van zijn Vlaamse bazen in de NRC de hetze tegen Caroline van der Plas, Pieter Omtzigt en Mona Keijzer aanvoert? 

“Ik zag Volendam altijd als een jeugdpuistje, een oneffenheid die je weg kunt drukken. Al die inwisselbare docusoaps van vriendengroepen met of zonder gitaren, het was irritant, maar het zou vanzelf verdwijnen. Nu blijkt het geen puistje maar een gezwel te zijn dat we in de spiegel zien. Als we niet oppassen, verspreidt het zich, gerieflijk zittend op een zadel op de brede rug van Caroline van der Plas, razendsnel over ons land. Met een beetje pech wordt Mona Keijzer de eerste minister-president die vis verkocht in Velp.”

Een aantal vertegenwoordigers van D66 pleegt het gemene volk met het nodige dédain te bejegenen.

Rob Hoogland

Wel geestig dat hij zijn eigen bakkes met een tumor vergelijkt natuurlijk. 

Maar deze rubriek ging uiteindelijk over Kitty Herweijer en ik heb een goede raad voor onze geliefde collega. Meid, ga in de voetsporen van Pamela Hemelrijk (dat haar herinnering tot een zegen mag zijn). Zij schreef in het Algemeen Dagblad sappige polemieken en scheldbrieven die niet onderdeden voor de heerlijke vuilbekkerij van Lodewijk van Deyssel, bij mijn weten de eerste valse nicht in de vaderlandse belletrie. Hemelrijk vertrok met slaande deuren bij het AD en won de rechtszaak tegen hoofdredacteur Oscar Garschagen. Zo kan het dus ook. Word geen Debby (of opa Spaan!).

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.