Kent u die grap van G.H.B. Hiltermann die naar Mekka ging? 

Assalamu’alaikum warahmatullaahi wabarakaatuh, beste vrienden. Ach, u weet natuurlijk dat ik nog Arabisch en islamkunde heb mogen genieten van professor Christiaan Snouck Hurgronje. Deze blauwbloedige vorser was in Leiden cum laude gepromoveerd op de dissertatie Het Mekkaansche feest, bekeerde zich tot de islam, liet zich dientengevolge circumcisiëren en werd vervolgens door zijn grote kennis van de Koran toegelaten tot Mekka, en wel onder zijn Arabische artiestennaam Abd al-Ghaffar, hetgeen Dienaar van de Vergevingsgezinde betekent. 

In het kader van mijn wekelijkse radiopraatje ‘De toestand in de wereld’ bezocht ik Saoedi-Arabië regelmatig, maar ik was nog nooit in Mekka en Medina, omdat ik om verschillende redenen nooit van de mohammedaanse persuasie ben geworden. De heilige steden zijn namelijk verboden voor een onreine kafir als ik. Een van de belangrijkste redenen dat ik mij niet heb laten bekeren is dat ik aan mijn lijf geen polonaise wil, laat staan dat men met een scheermes de kleine Hiltermann gaat mutileren.

Op het moment van schrijven bevind ik mij in Andalusië om een referaat te geven voor de Marbella Dutch Business Club over het thema der convivencia, de vermeende vreedzame samenleving tussen jood, christen en mohammedaan in de middeleeuwen. 

Om in de sfeer te komen, bezocht ik vandaag het dorpje Almonaster la Real, waar een goed geconserveerde moskee uit de tijd van de Arabische bezetting staat. Het is een kleine versie van de Mezquita in mijn geliefde Cordoba. Maar Andalusië is natuurlijk ook pata negra en jamón ibérico. Na mijn bezoek aan Almonaster la Real bezocht ik het schattige bergdorpje Jabugo. Vroeger zei men in Mokum over iemand die niet helemaal senang is, dat hij zich als een ham op een jodenbruiloft voelt, en het lijkt mij leuk om tijdens mijn lezing voor de Marbella Dutch Business Club dat obsolete gezegde te parafraseren: hij voelt zich als presunto bellota 100% ibérico op een mohammedanenbruiloft. 

Als kafir was ik dus niet welkom in de twee heilige steden, maar ik heb mij altijd prima vermaakt in Jeddah en Riyadh. Voor de buongustai onder de lezers kan ik het Armeense restaurant Lusin in Riyadh aanbevelen en Joël Robuchon in Jeddah. 

bron: Gabriël Kousbroek

Deze fijne eetgelegenheden – uiteraard van de blauwe knoop; voor drank moet u onze ambassadrice Janet Alberda in Riyadh even bellen – had ik geselecteerd voor de twaalfdaagse cultuurreis van het NRC Handelsblad door Saoedi-Arabië, die ik bedacht had. De reis vindt in februari plaats, en voor het luttele bedrag van 7000 euro kunt u mee. 

Op uitnodiging van de hoofdredactie schreef ik deze wervende tekst voor het reisbureau van het NRC Handelsblad:

“Saoedi-Arabië: wereldrecord moderniseren! 

Enorme, futuristische projecten verrijzen tegen het decor van groots erfgoed. Voor de opvallendste projecten tekenden grote namen als Zaha Hadid en Jean Nouvel. Kunstexposities als van Andy Warhol en sportevenementen op het hoogste niveau moeten daarnaast de aandacht trekken. Sporen van de Nederlandse geschiedenis – van arabist en islamoloog Snouck Hurgronje tot de Saudi Hollandi Bank – liggen er ook. Een pionierende verkenning, met verhelderende toelichtingen door Nederlandse en lokale deskundigen. G.H.B. Hiltermann en Carolien Roelants duiden kritisch en analytisch het geziene op reis. Een spannende kans om Saoedi-Arabië te ontdekken!”

Midden-Oostenkenner Carolien Roelants heb ik ooit in Caïro leren kennen bij Harm Botje thuis. Harm Botje is oud-correspondent van NRC Handelsblad en schrijver van het cultboek In de ban van de Nijl, dat met zijn gedetailleerde beschrijvingen van de Caïreense badhuizen een hoogtepunt van de Nederlandse reisjournalistiek is. Carolien Roelants werd ooit uitgeroepen tot ‘Journalist voor de Vrede’, een onderscheiding die wordt uitgereikt door het Humanistisch Vredesberaad, door berichtgeving die bijdraagt aan ‘een cultuur van vrede, geweldloosheid en rechtvaardigheid’. Als NRC-lezers haar naam zien, boeken ze stante pede die reis, zo dacht ik. 

Maar toen begon het gedonder. Eerst begonnen diverse kritische lezers brieven te sturen naar de krant over de arme Jamal Khashoggi, die in stukjes werd gehakt in opdracht van kroonprins Mohammad bin Salman al-Saoed. De fecaliën vlogen pas echt door de spreekwoordelijke ventilator toen notabene in de NRC zelf begin september dit bericht stond:

“Tussen maart 2022 en juni 2023 hebben Saoedische grenswachten honderden Ethiopische vluchtelingen vermoord die de grens tussen Jemen en Saoedi-Arabië probeerden over te steken. Dat blijkt uit een rapport van Human Rights Watch (HRW). Volgens de mensenrechtenorganisatie gaat het massaal vermoorden van vluchtende Ethiopiërs, onder wie veel kinderen, nog steeds door. Het rapport bevat gedetailleerde getuigenissen van vluchtelingen die beschrijven hoe ze werden beschoten. In sommige gevallen vroegen Saoedische grenswachten eerst aan overlevenden in welk lichaamsdeel ze het liefst neergeschoten wilden worden, voordat ze van dichtbij op hen schoten. De grenswachten vuurden ook met explosieve wapens op migranten die net waren vrijgelaten uit tijdelijke Saoedische detentie en probeerden terug te vluchten naar Jemen.”

De heilige steden Mekka en Medina zijn verboden voor een onreine kafir als ik.

Belangrijke jonge influencers als Tim Hofman, Marieke Kuypers en Olaf Koens keurden de reis af. RTL-coryfee Koens tweette:“Saoedi-Arabië liet een bekende journalist in stukken zagen in hun consulaat in Istanbul. NRC zegt: ach, dat is al vijf jaar geleden. Weet je wat? We maken er een cultuurreis van en laten de deelnemers €7000 betalen. Crazy.”

Carolien Roelants reageerde als door een wesp gestoken: “Wat een onzin! Is reizen naar een repressief land met politieke duiders als G.H.B. en ik meteen steun voor het regime? En beetje whataboutism: wel naar Israël, Egypte, Oman, China etcetc?? Zeker een vreselijk regime maar niks vreselijker dan zoveel andere. Alleen nog naar België?”

En toen besefte ik dat mijn goede naam en faam in diskrediet zou kunnen worden gebracht en haakte ik af, mede omdat ik ben genomineerd voor de titel Journalist voor de Vrede dit jaar. Die prijs laat ik mij niet door de neus boren vanwege een snoepreisje naar de wereldkampioen moderniseren. De islam is een schitterende uitvinding, maar je moet er wel iets bij drinken en dat doe ik liever in Andalusië dan in de mohammedaanse heilstaat van mevrouw Roelants. 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.