Round up the usual suspects, Vladimir!
Wie Vladimir Poetin in de weg staat, valt in Rusland doorgaans uit een raam. Je kunt hoogstens zeggen dat Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin wel erg heeft overdreven door helemaal uit de hemel te komen vallen, schrijft Max Pam.
Casablanca, de beste B-film of all times, is vooral beroemd geworden door het grote aantal wisecracks dat erin wordt uitgesproken.
- Here’s looking at you, kid.
- Louis, I think this is the beginning of a beautiful friendship.
- I stick my neck out for nobody.
- Of all the gin joints in all the towns in all the world, she walks into mine.
Casablanca heeft zelfs een citaat voortgebracht dat helemaal niet in de film voorkomt: Play it again, Sam. Maar Rick (Humphrey Bogart) zegt die woorden niet tegen pianist (Dooley Wilson), als hij vraagt het lied As times goes by te spelen. Rick zegt: ‘Play it once, Sam, for old times’ sake’. Dat Play it again, Sam heeft Woody Allen er later van gemaakt, overigens als eerbetoon aan de film.
Er zit nog een onvergetelijke wisecrack in de film en die werd de afgelopen week ineens erg actueel: ‘Round up the usual suspects.’ – pak de gebruikelijke verdachten op’.
In de film heeft Rick net op het vliegveld een Duitse officier doodgeschoten, die wil verhinderen dat een geallieerde verzetsstrijder – met belangrijke papieren – Casablanca ontvlucht. Maar de Franse politiezetbaas Louis Renault laat Rick niet arresteren en kiest toch voor de geallieerde kant. Hij geeft opdracht ‘de gebruikelijke verdachten’ op te pakken, iets wat de Duitsers altijd deden als zijzelf iemand hadden vermoord. Waarop Rick, die andere beroemde regel uitspreekt: ‘Louis, I think this is the beginning of a beautiful friendship’.
Arresteer de gebruikelijke verdachten is een zin die onherroepelijk bij je opkomt als je denkt aan de gebeurtenissen in Rusland, waarbij Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin is omgekomen. Hoewel, niemand gelooft dat het een ongeluk is geweest, dus kun je hier niet beter het woord ‘omgebracht’ gebruiken. In elk geval hebben de Russen aangekondigd dat er een onderzoek komt naar de gang van zaken. Maar een onderzoek in Rusland heeft niets te betekenen. De uitkomst van zo’n onderzoek zal precies zijn wat de president van Rusland nodig vindt. En die zal de opdracht geven: ‘Round up the usual suspects.’
En dat zijn bijna altijd mensen, die het zeker niet hebben gedaan.
In 2015 werd Boris Nemtsov, een vooraanstaand criticus van Poetin, op straat vermoord, op nog geen honderd meter van het Kremlin. Hij liep daar samen met zijn vrouw, maar dat maakte niets uit. Integendeel: hoe rücksichtloser je te werk gaat, hoe meer angst je inboezemt en hoe meer je de boodschap achterlaat: pas op, niets houdt ons tegen, jij bent de volgende. Een paar uur voor zijn dood had Nemtsov nog op de radio gezegd dat Poetin ‘een pathologische leugenaar is, die een idiote, agressieve en dodelijke oorlogspolitiek tegen Oekraïne voert.’
Na de moord werden de gebruikelijke verdachten gearresteerd, overigens zonder al te veel onderzoek. Het waren vier Tsjetsjenen, die zo’n 200.000 euro de man zouden opstrijken als de moord zou lukken. Ze kregen straffen tussen de 20 en 11 jaar, maar wie de opdrachtgever was, bleef onduidelijk, zeer tot ongenoegen van de familie-Nemtsov.
Wie Poetin in de weg staat, valt in Rusland doorgaans uit een raam. Je kunt hoogstens zeggen dat Prigozjin wel erg heeft overdreven door helemaal uit de hemel te komen vallen.
Toen was al duidelijk dat de bewoners van het Kremlin aan het veranderen waren in een onvervalste maffiafamilie, met alle gebruiken en rituelen die in zo’n omgeving gewoon zijn. Niemand heeft daar schone handen en mocht je die nog wel hebben, dan zorgt de baas er wel voor dat je een opdracht krijgt, waarmee je je schone handen snel verliest.
Het officiële ‘onderzoek’ naar de dood van Prigozjin kan verschillende uitkomsten hebben. Ik noem er een paar:
1. Het vliegtuig waarin Prigozjin naar beneden is gekieperd, had motorpech.
Onwaarschijnlijk, want dan val je niet zo recht naar beneden.
2. Het vliegtuig is neergeschoten door Oekraïense strijdkrachten.
Onwaarschijnlijk, want hoe hadden ze dat moeten doen midden in Rusland?
3. Het vliegtuig is per ongeluk neergeschoten door Prigozjins eigen Wagnertroepen.
Onwaarschijnlijk.
Wie Poetin in de weg staat, valt in Rusland doorgaans uit een raam. Je kunt hoogstens zeggen dat Prigozjin wel erg heeft overdreven door helemaal uit de hemel komen te vallen. Het had best een onsje minder gekund. Buiten Rusland zullen maar heel weinigen om hem treuren, want Prigozjin was scum, uitschot, een regelrechte oorlogsmisdadiger die tenslotte dezelfde gewelddadige dood heeft gekregen die hij anderen heeft toegebracht. Gevallen in zijn eigen mes, gestapt op zijn eigen landmijn, gekieperd uit zijn eigen raam, uit zijn eigen hemel. Wat het zo cynisch maakt, is dat Prigozjin in eigen land erg populair was onder een bepaald deel van de Russische bevolking. Door nogal wat Russen werd zijn doodskop op handen gedragen. Dat duidt erop dat het maffiose karakter van het Kremlin inmiddels tot diep in de haarvaten van de Russische samenleving is doorgedrongen.
Het vierde scenario volgens welke de crash van Prigozjin zou zijn verlopen, zal niet in het officiële onderzoek worden opgenomen, of zal worden afgedaan als volkomen absurde, kwaadaardige veronderstelling van de westerse media.
‘A absolute lie’ – een absolute leugen.
Het vierde scenario luidt uiteraard dat Poetin zelf de opdracht heeft gegeven om het privévliegtuigje van Prigozjin te vernietigen. Erg waarschijnlijk, erg plausibel. Tevens zal het zeer onwaarschijnlijk zijn dat wij binnen vijf of tien jaar de ware toedracht te horen krijgen. Het Kremlin is nu eenmaal een kolossale leugenmachine.
Tevens zal het zeer onwaarschijnlijk zijn dat wij binnen vijf of tien jaar de ware toedracht te horen krijgen. Het Kremlin is nu eenmaal een kolossale leugenmachine.
Hoe gaat Poetin dit oplossen? Welke gebruikelijke verdachten gaan er dit keer aan?
Met andere woorden: Round up the usual suspects, Vladimir!
De Tsjetsjenen zijn daar natuurlijk altijd goed voor. Zijn ze niet onmiddellijk te vinden, dan kan Poetins vriend, de Tsjetsjenleider Kadyrov, ze altijd wel ergens opduikelen. Kadyrov heeft vast nog wel wat vijanden, waarmee moet worden afgerekend. Een in Rusland verdwaalde Oekraïner kan bovendien uitstekend dienen als zondebok. Hij (of zij) weet het nu nog niet, maar in Rusland loopt nu nog iemand argeloos rond, die het volgens een Russische rechter heeft gedaan. Iemand: кто виноват, kto vinovat. Iemand: who is to blame.
Het is nu eenmaal een oude Russische traditie, dat ergens op een deur wordt geklopt.
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.