Laurens Buijs: ‘Dit gedoe heeft mijn carrière verwoest’
Hij beweerde dat de woke cultuur de academische vrijheid bedreigt en dat non-binair niet bestaat. Vervolgens ontstond op de Universiteit van Amsterdam een rel van jewelste rond docent sociale wetenschappen Laurens Buijs. ‘Iedereen was gekwetst en ik was onveilig en transfoob.’
De afgelopen maanden vormde Laurens Buijs het middelpunt van een fikse rel. De docent sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam meldde zich vorig jaar als klokkenluider: hij vond dat woke cultuur op de universiteit de academische vrijheid bedreigde.
Vervolgens schreef hij daar een opiniestuk over in het universiteitsblad Folia, waarin hij tevens het verschijnsel non-binair en ‘de bijbehorende obsessie met pronouns (bezittelijk voornaamwoorden – red.)’ een ‘lege hype’ noemde, zonder wetenschappelijke basis.
En toen waren de rapen gaar.
Woedende studenten eisten zijn schorsing en dat Folia zijn stuk van de website zou halen – dat laatste gebeurde niet. Een aantal studenten startten een petitie tegen hem, zijn instituut nam ‘nadrukkelijk’ afstand van zijn uitspraken en op sociale media barstten de tirades en scheldkanonnades los.
Buijs zelf sloeg ook wild om zich heen, maakte collega’s uit voor gevaarlijk en noemde hen monsters en extremisten. Het laatste nieuws is dat hij op non-actief is gesteld.
“Ik schreef dat stuk voor Folia in de hoop dat ik medestanders zou krijgen, dat andere mensen op de UvA minder bang zouden worden om te zeggen: ik vind het hier ook wel een beetje uit de hand lopen met die politieke correctheid. Ik dacht: het zal wel tot enige schermutselingen leiden, maar een redelijk debat moet toch kunnen. Dat was heel naïef van mij. Want de hel brak los. Er ontstond een hysterische woke opstand en daarmee werd, ironisch genoeg, mijn punt bewezen. Want omdat ik iets schreef waar de wokies het niet mee eens waren, moest ik ontslagen worden, mijn stuk verboden en moesten er excuses komen. Want iedereen was gekwetst en ik was onveilig en transfoob,” zegt Buijs, die behoorlijk aangeslagen is door alle commotie.
Hoe heeft het allemaal zo kunnen lopen?
“Ik zet me al jaren in voor diversiteit op de UvA en zat in de Taskforce Diversiteit van mijn instituut. Toen die taskforce na de lockdown weer samenkwam, waren er allerlei nieuwe mensen bijgekomen. Ook mensen uit het buitenland, waar de woke beweging nog veel verder gaat dan in Nederland. En toen merkte ik: ik zit hier gewoon met radicale gekken. Dit zijn bizarre idealisten.”
Waaraan merkte u dat?
“Ze waren bijvoorbeeld bezig met een registratiesysteem voor micro-agressies. Er ging een bericht uit: als je slachtoffer was geworden van micro-agressie, kon je dat melden bij de taskforce…”
Even een vraag tussendoor: wat is micro-agressie?
“Dat was dus ook mijn vraag. Micro-agressie is woke-taal voor wanneer iemand ‘blank’ zegt in plaats van ‘wit’ of niet de juiste voornaamwoorden gebruikt voor transgenders. Alles waar je je onveilig en getriggerd en gekwetst door kan voelen. Vanuit mijn onderzoek naar homofobie weet ik dat uitsluiting vaak onbedoeld en onbewust gebeurt. Ik ben er zeker voorstander van om bewustzijn te vergroten over onbewuste aannames die mensen doen. Maar ik vind zo’n term als micro-agressie nogal beschuldigend, want je gaat dan dus uit van agressie. Terwijl ik vooral mensen zie die niet agressief zijn, maar simpelweg onwetend over diversiteit, lhbti en moslims. Die moet je gewoon een beetje meenemen.
Ik heb mij, heel ironisch, nooit zo onveilig gevoeld op de UvA als in de Taskforce Diversiteit
“Dus ik vond die aanpak nogal heftig. Zo van: we gaan mensen opsporen die racistisch zijn en die via micro-agressie racisme het instituut inbrengen. Ik dacht: dit kan ook een DDR-achtig klikbureau worden, dus ik was kritisch. Ik wilde weten: wat gebeurt er met die meldingen? Krijgt degene over wie de melding gaat de kans om zijn kant van het verhaal te vertellen? Maar daar was allemaal geen ruimte voor.
“Ik vind dat diversiteit ook moet gaan over diversiteit aan meningen. Ik zei: er worden hier ook studenten uitgesloten omdat ze rechts of klimaat-kritisch of antivaxer zijn. Dat is ook uitsluiting. Daardoor liepen de gemoederen extreem hoog op.
“Ik heb mij, heel ironisch, nooit zo onveilig gevoeld op de UvA als in de Taskforce Diversiteit. Ik ging met hartkloppingen naar die vergaderingen. Ondertussen was ik ook bezig met onderzoek naar gender en androgynie en wilde ik ook stelling nemen tegen het idee dat mensen non-binair kunnen zijn en tegen dat pronoun-gedoe. Toen ik dat inbracht, gingen die woke types heel erg zuchten: daar begint hij weer over non-binair; we hebben juist een taskforce opgezet om dat te voorkomen en nu pleegt iemand in de taskforce micro-agressie. Toen heb ik met de vuist op tafel geslagen en gezegd: ik vind non-binair als categorie gewoon bullshit.
“Dat was het breekpunt. Het werd ineens helemaal stil in die kamer. Het was: Laurens is gek geworden. Vanaf dat moment hebben tal van collega’s klachten tegen me ingediend en diende ik weer klachten tegen hen in. Het was echt een mitrailleurvuur aan klachten. Ik kreeg gesprekken met leidinggevenden. Gaat het nog wel goed met jou? Ben je niet aan het radicaliseren? Ik zei: ik vind juist dat mijn collega’s radicaliseren.
“Studenten kregen er lucht van en tijdens de les riepen ze: u ontkent het bestaansrecht van non-binaire mensen, maar die zitten hier misschien wel in de klas. Hoe kunt u nu lesgeven aan mensen van wie u het bestaan ontkent?”
Ontkent u het bestaansrecht van non-binaire mensen?
“Nee, maar het wordt wel telkens zo voorgesteld. Ik heb alleen vanuit mijn onderzoek kritiek op die categorie. Natuurlijk zie ik mensen die zichzelf non-binair noemen niet als onmensen. Ik wil hun helemaal niet hun menselijkheid afpakken.”
Maar kunt u zich voorstellen dat mensen die zich non-binair voelen, gekwetst zijn door wat u zegt?
“Jawel, maar vanuit mijn onderzoek naar androgynie kijk ik kritisch naar het idee dat gender een construct zou zijn. Het is helemaal doorgeslagen: de lichamelijke realiteit doet er niet meer toe. Hoe je je voelt bepaalt of je man of vrouw bent. Of non-binair. Ik ben het daar niet mee eens.
“Ik ben al heel lang bezig met het lezen van antropologische studies om te kijken hoe het zit met gender in niet-patriarchale culturen. En je ziet heel duidelijk bij de jager-verzamelaars van vroeger en de inheemse culturen van nu dat er ruimte is voor de vrouwelijkheid van de man en voor de mannelijkheid van de vrouw. Er zijn hier en daar wat transgenders, maar dat hele non-binair komt niet voor in al die antropologische studies en biologische inzichten.
“Dat idee van genderneutraliteit is iets van nu. Iets dat in de slipstream van de transbeweging is meegekomen. Als we kijken naar de geschiedenis en inheemse culturen zijn er constanten: je hebt lhbti en androgynie, maar non-binair kom je gewoon niet tegen.
“En als je naar de biologie kijkt, dan is het inzicht toch echt dat de mens seksueel dimorf is. Je hebt mannen en vrouwen. En dat is heel belangrijk voor de evolutie van de mensheid. Punt.”
Uw tegenstanders zeggen dat sekse een spectrum is omdat niet iedereen XX- of XY-chromosomen heeft. Er zijn ook intersekse mensen.
“Maar dat zijn kleine uitzonderingsgroepen. Zo’n kleine minderheid kan toch niet iets zeggen over de overgrote meerderheid? Het klinkt naar, maar intersekse condities zijn in wezen afwijkingen.
“Er zijn mensen die oprecht worstelen met een intersekse conditie of een genderdysforie. Ze verkeren een beetje in een soort niemandsland. Dan snap ik wel dat mensen dan zeggen: die zijn genderneutraal. Maar ga dat niet zien als een ideaal of iets waarvan je aan kinderen moet vertellen dat ze dat kunnen zijn. Want het is gewoon iets wat sommige mensen overkomt. Ga niet een enorme emancipatie-agenda uitrollen omdat er een kleine groep mensen bestaat waarbij niet duidelijk is of ze man of vrouw zijn en dat dan de hele wereld naar genderneutrale toiletten moet. Dat is totale waanzin.”
Laurens Buijs is beslist niet de enige academicus die in de problemen is gekomen omdat zijn visie niet strookt met de genderideologie die op vele universiteiten gangbaar is. Met name in de Angelsaksische wereld zijn talloze academici bedreigd, ontslagen of het mikpunt geworden van haatcampagnes, omdat ze kritische vragen stelden of andere ideeën hadden over sekse en gender dan de genderideologie voorschrijft.
Een opvallend agressieve haatcampagne was gericht tegen de Amerikaanse psycholoog J. Michael Bailey, nadat hij in 2003 een boek had geschreven over de groep transgenders die in transitie gaan omdat zij er seksueel opgewonden van raken om zichzelf als vrouw te zien – een seksuele voorkeur die ook wel bekend staat als autogynefilie. Een andere Amerikaanse onderzoeker die ernstig onder vuur kwam te liggen was Lisa Littman, die in 2018 een onderzoek publiceerde naar de opvallende toename van tienermeisjes die zich bij genderklinieken melden, en zich afvroeg of sociale besmetting daarbij misschien een rol speelde.
In Nederland is vooral de Britse filosofe Kathleen Stock bekend, die werd weggepest van de Universiteit van Sussex omdat zij onder meer kritiek had op het idee dat hoe iemand zich voelt bepaalt of iemand man of vrouw is en dat sekse secundair is.
“Ik vind het heel heldhaftig wat zij heeft gedaan,” zegt Buijs. “Ik ben het niet helemaal met haar eens, want ik geloof bijvoorbeeld wel dat mensen transgender kunnen zijn. Maar Stock heeft, net als ik, altijd gezegd: deze mensen hebben het volste recht om zo te leven en ik verdedig hun rechten. En dat zij dan wordt weggepest door agressieve transactivisten die daar dan ook nog een gevoel van overwinning aan overhouden, dat is echt eng. De transbeweging is een agressieve, radicale beweging geworden. Het is echt uit de hand aan het lopen en daar moeten we gewoon eens over kunnen praten.”
Wat is dat in u? Dat u het tegen de woke-beweging opneemt en vrijwillig uw hoofd op het hakblok legt?
“Vanuit mijn oude overlevingsrol in mijn familie ben ik iemand die anderen graag een spiegel voorhoudt. Ik kom uit een familie met een NSB-verleden, maar daar moest ik zelf achter komen, want dat is altijd bedekt gebleven. Ik kan er slecht tegen als instituten of mensen dingen bedekken die niet deugen. Daar heb ik een gevoeligheid voor.
“Er is op de UvA tegen mij gezegd: ja, op die en die afdeling, daar is de academische vrijheid wel gesneuveld. Maar ja, we hebben andere afdelingen waar het wel goed gaat. Of: die en die persoon is inderdaad radicaal, maar heeft wel een machtspositie en een goede beurs binnengehaald.
“Op zijn best kwam ik iemand tegen die zei: het is nu eenmaal zoals het is, de UvA is nu eenmaal woke, deze trein rijdt en er zijn zoveel belangen, geld en macht mee gemoeid, we kunnen het niet meer stoppen.
“Dus er wordt niets tegen gedaan. Daarom ben ik in de klokkenluidersregeling gedoken in een poging het tij te keren, omdat ik vind dat de academische vrijheid wordt bedreigd. Er is nu een commissie die dat gaat onderzoeken, maar ik maak me geen illusies.”
Als uw tegenstanders lezen dat u uit een NSB-familie komt, zullen ze zeggen: zie je wel dat hij een nazi is.
“De waarheid is dat ik mijn hele familie tegen me in het harnas heb gejaagd omdat ik het wilde hebben over het leed dat mijn familie de joden heeft aangedaan. En dan zou ik extreemrechts zijn? Ik ben naar het Nationaal Archief gegaan en naar allerlei archieven in Duitsland en ik heb in mijn eentje dat hele familiegeheim boven water proberen te krijgen. Omdat ik walg van antisemitisme. Ik walg van extreemrechts.
“Mijn opa was een full-blown nazi. Hij is in 1942 naar Duitsland gegaan en in het naziregime omhooggeklommen. Daar is hij mee weggekomen. Ik heb het allemaal uitgezocht, maar in mijn familie wordt hem tot op de dag van vandaag de hand boven het hoofd gehouden.
“De UvA doet mij aan mijn familie denken. Er is extremisme, maar ze kijken daar gewoon weg. Dan word ik degene die het extra in het licht gaat zetten. Jullie bedekken het? Oké, dan ga ik het in de media gooien.”
Maar als je walgt van extreemrechts, waarom ga je dan bij ‘Forum Inside’ zitten?
“Dat is een goede vraag die ik mezelf ook heb gesteld. Ik vind het moeilijk, maar Forum voor Democratie verzet zich wél tegen woke. Ik ga met hen in gesprek zolang ik kan zeggen wat ik vind. Zolang ik kan zeggen: in die en die ideeën van jullie ga ik niet mee en antisemitisme vind ik verwerpelijk. Dan wil ik met die mensen in gesprek kunnen gaan, zolang dingen maar niet bedekt worden.
De UvA doet mij aan mijn familie denken. Er is extremisme, maar ze kijken daar gewoon weg.
“Wij delen met elkaar dat we gecanceld zijn. Zij hebben de regel: hier mag alles gezegd worden. Dat is gevaarlijk in een partij waar antisemitische ideeën rondgaan, want dan mag dat ook allemaal gezegd worden. Maar ik ben bang dat als we Forum helemaal loslaten en isoleren, die partij extremistischer wordt en nog verder zal ontsporen. Van woke heb ik geleerd: elkaar cancelen, dat gaat nergens heen. Dan maar heel ongemakkelijke gesprekken met Forum. Daar voel ik me nu beter bij dan bij die wokies op de UvA. Daar mag je niks tegen zeggen, want dan word je weggezet als een nazi.
“Makkelijk is het niet. Hoe gaan we om met vrijheid van meningsuiting enerzijds en bescherming tegen extremisme anderzijds? De balans raakt heel snel zoek.”
Op sociale media sla je wild om je heen. Je scheldt collega’s uit voor monster en extremist, roept luidkeels op tot hun ontslag, wat ook cancelen is. Gaat het wel goed met je?
“Jawel, maar ik verkeer nu wel in een positie dat ik denk: ik heb niets meer te verliezen. Ik vind dat de UvA mij heeft laten vallen. Ik ben volstrekt niet radicaal. Mijn werk niet, mijn standpunten niet. Ik ben een toegankelijke, lieve, linkse jongen die helemaal mee is met het feminisme en trans emancipatie. Maar ik sta wel kritischer tegenover de genderideologie dan vroeger. Er zijn zeker mensen met genderdysforie, maar er is ook een hoop gekte aan de gang. Maar dat mag je niet zeggen, dus ben ik een schietschijf geworden. Daar ben ik heel boos over en ik ben een emotioneel mens, dus dat zie je gebeuren op Twitter. Maar ik vind het passend bij de hele gang van zaken.
“Het enige wat ik heb gezegd is dat de mensheid bestaat uit mannen en vrouwen. Maar dit hele gedoe heeft mijn carrière verwoest, me veel vrienden gekost en mijn sociale netwerk is verdwenen. Want de UvA was ook een vriendenclub en ik had goed contact met studenten. Maar opeens is iedereen verdwenen.”
Je bent inmiddels op non-actief gesteld. Hoe moet het nu verder met Laurens Buijs?
“Ik heb een bedrijf in diversiteits- en inclusiviteitstrainingen. Ik heb wel klanten verloren vanwege deze rel, maar mijn bedrijf staat zeker nog overeind. Mijn leven is niet voorbij; ik kan mezelf handhaven. Ik geloof dat er een markt is voor diversiteitstrainingen zonder woke bullshit. En de mensen weten nu geloof ik wel dat als ze dat willen, ze mij moeten bellen.
Reactie Universiteit van Amsterdam
“In de afgelopen periode heeft Laurens Buijs UvA-collega’s en andere wetenschappers op sociale media onder meer ‘monsters’, ‘extremisten’, ‘corrupt’ en ‘levensgevaarlijk’ genoemd. Vergelijkbare berichten met een dreigende, eisende en beschuldigende inhoud heeft hij ook aan collega’s gestuurd via mail, Teams of WhatsApp.
“De UvA heeft geprobeerd met Buijs in constructief gesprek te blijven, helaas zonder resultaat. De UvA vindt deze uitlatingen onacceptabel, omdat die de veiligheid van wetenschappers en de veilige werkomgeving van collega’s bedreigen. Er is besloten Buijs op non-actief te stellen.
Met de melding van Buijs in het kader van de klokkenluidersregeling heeft dit besluit niets te maken. De UvA neemt zijn melding uiterst serieus: er is een onafhankelijke externe commissie aangesteld onder leiding van Carel Stolker en het rapport wordt voor de zomer verwacht.”
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.